GA
ÓWNY GEODETA KRAJU
Wytyczne techniczne
BAZA DANYCH TOPOGRAFICZNYCH (TBD)
Wersja 1
Część 4
Standardy wymiany danych TBD
Pozyskiwanie danych
GA
ÓWNY URZ
D GEODEZJI I KARTOGRAFII
Warszawa, marzec 2003
INFORMACJE WST
PNE ................................................................................................................................. 3
1. CEL I ZAKRES WYTYCZNYCH ............................................................................................................. 4
2. ZAA
OŻENIA OGÓLNE ............................................................................................................................. 4
3. IDENTYFIKACJA ZBIORÓW DANYCH ............................................................................................... 4
4. METADANE ................................................................................................................................................ 5
5. PRZEKAZYWANIE DANYCH DO ZASOBU TBD................................................................................ 8
5.1. WEKTOROWA BAZA DANYCH TOPOGRAFICZNYCH.................................................................................. 8
5.2. CYFROWA MAPA TOPOGRAFICZNA W STANDARDZIE TBD...................................................................... 8
5.3. AEROTRIANGULACJA............................................................................................................................ 10
5.4. ORTOFOTOMAPA CYFROWA.................................................................................................................. 12
5.5. NUMERYCZNY MODEL TERENU ........................................................................................................... 16
5.5.1. Metryka modułu .............................................................................................................................. 16
5.5.2. Dane pomiarowe NMT.................................................................................................................... 18
5.5.3. NMT - archiwalny ........................................................................................................................... 25
5.5.4. NMT - użytkowy............................................................................................................................... 26
6. NOŚNIKI DANYCH I SPOSÓB PORZ
DKOWANIA PLIKÓW ....................................................... 28
7. ROZWÓJ STANDARDU .......................................................................................................................... 31
8. ZAA

CZNIK 1  SCHEMAT APLIKACYJNY GML : TBDGML 1.0 ............................................... 31
2
Informacje wstępne
Umocowanie prawne:
Podstawą prawną upoważniającą do wykonywania Bazy Danych Topograficznych jest art. 7 ust.1
pkt 2 lit. e oraz art. 7 ust.1 pkt 7 ustawy z dnia 17 maja 1989 r.  Prawo geodezyjne i kartograficzne
(Dz.U. z 2000 r. Nr 100, poz. 1086 z póz
n. zm.)
Struktura dokumentacji i wersja:
Opracowanie stanowi wersję 1 wytycznych, która ma zostać zweryfikowana w praktyce. Wraz
z rozpoczęciem prac produkcyjnych opartych na wersji 1.0 rozpoczyna się prace nad docelową wersją
standardu, która uwzględni uwagi wynikające z praktycznych doświadczeń wykonawców
w pierwszym etapie wdrożenia.
 Wytyczne techniczne. Baza danych topograficznych (TBD) z marca 2003 składają się
z czterech części:
- Część 1: Ogólna charakterystyka TBD
- Część 2: Specyfikacja danych zasobu podstawowego TBD
- Część 3: Zasady opracowania mapy topograficznej 1:10 000 w standardzie TBD
- Część 4: Standardy wymiany danych TBD  pozyskiwanie danych
Niniejszy dokument stanowi czwartą część wytycznych.
Historia wersji i związki z innymi dokumentami:
Wytyczne wykorzystują wybrane elementy koncepcji TBD zawarte w opracowaniu  Topograficz-
na Baza Danych. Program działania (R. Piotrowski, GISPOL 2001).
Wytyczne powstały na podstawie doświadczeń i dokumentacji będących wynikiem prac ekspery-
mentalnych i wdrożeniowych dla obiektów pilotowych TBD  Wisła ,  Dunajec i  Kujawy .
3
1. Cel i zakres wytycznych
Celem wytycznych jest zdefiniowanie jednolitego sposobu przekazywania danych pozyskanych
przez wykonawców  Bazy Danych Topograficznych (TBD) do zasobu geodezyjno-kartograficznego.
2. Założenia ogólne
Zgodnie z założeniami przedstawionymi w pierwszej części wytycznych na obecnym etapie roz-
woju TBD gromadzone będą następujące dane:
- wektorowa baza danych topograficznych (TOPO)
- pliki ortofotomapy cyfrowej (ORTOFOTO)
- baza NMT (NMT)
- cyfrowa mapa topograficzna (dane kartograficzne) (KARTO)
Przekazywanie zasadniczej części danych odbywać będzie się za pomocą uniwersalnych, niezależnych
od stosowanego oprogramowania formatów i standardów zapisu, pozwalających na konwersję do naj-
częściej wykorzystywanych formatów GIS przy pomocy ogólnie dostępnego oprogramowania.
Przyjmuje się na obecnym etapie następujące formaty przekazywania danych TBD do zasobu:
- format GML (Geographic Markup Language) dla danych wektorowych i opisowych
- format GeoTIFF dla danych rastrowych
- format ASCII dla danych pomiarowych NMT, TTN i TIN dla danych archiwalnych oraz dane
GRID zapisane w plikach ASCII dla danych użytkowych NMT,
- format GML, DXF dla danych zasobu kartograficznego
Format danych DXF i ASCII wprowadzony jest na okres przejściowy w celu umożliwienia ła-
twiejszego wykorzystania zgromadzonych danych przed spopularyzowaniem odpowiedniego opro-
gramowania konwertującego dane z GML na inne formaty.
W zakresie wydawania (udostępniania) danych z TBD standardy zostaną określone łącznie ze
standaryzacją systemu informatycznego zarządzania TBD. Poza wymienionymi standardami przyj-
mowania danych przewiduje się możliwość wydawania danych dla klientów TBD w powszechnie
używanych formatach będących standardami de facto np. ArcView Shape, MapInfo Interchange For-
mat, ArcInfo Interchange File , DGN itd.
3. Identyfikacja zbiorów danych
4
Dane TBD przekazywane są do zasobu w postaci Zbiorów Danych TBD. Zbiór Danych TBD jest
wydzieleniem logicznym stanowiącym spójną z punkty widzenia harmonogramu prac, podziału obsza-
rowego oraz rodzaju komponentu TBD (baza TOPO, KARTO, NMT, ORTOFOTO) część danych
przekazywaną do zasobu geodezyjno-kartograficznego w ramach danej pracy.
Zbiór Danych TBD składa się z szeregu odpowiednio uporządkowanych plików. Zbiór Danych TBD
definiowany jest przez wykonawcę w ramach danej pracy geodezyjno-kartograficznej.
Identyfikator zbioru TBD składa się z identyfikatora pracy nadanego przez odpowiedni ośrodek do-
kumentacji (np. identyfikator KERK), identyfikatora wewnętrznego zbiorów wykonawcy
(IDWewnZbioru - unikalnego dla danej pracy) oraz oznaczenia komponentu TBD:
IdZbioruDanychTBD = IDPracy +  _ + IDWewnZbioru +  _ RodzajKomponentuTBD
Gdzie RodzajKomponentu przyjmuje następujące wartości:
- TBDTOPO dla wektorowej bazy danych topograficznych
- TBDKARTO dla mapy cyfrowej 1:10 000 w standardzie TBD (MTP10TBD)
- TBDNMT dla danych NMT
- TBDORTO dla zbiorów ortofotomap cyfrowych
Przykład identyfikatora zbioru TBD:
Np. 4567-2003_2_TBDTOPO
4. Metadane
Metadane rozumiane są w niniejszych wytycznych jako dane o obiektach lub zbiorach danych
tworzących zasób TBD, gromadzone w celu poprawnej identyfikacji zbiorów oraz prawidłowej oceny
przydatności danych z punktu widzenia użytkownika.
Zbiory metadanych przekazywane są wraz z danymi na kilku poziomach i w różnych formach:
1) Metadane dotyczące całej wykonanej przez wykonawcę pracy  w postaci dokumentów opi-
sowych wynikających z instrukcji dokumentowania prac geodezyjnych i kartograficznych.
2) Metadane dotyczące pojedynczych zbiorów danych  w postaci plików tekstowych o zdefi-
niowanej niniejszymi wytycznymi strukturze ( w tym wykaz plików tworzących zbiór), oraz
plików wektorowych definiujących zasięg przestrzenny zbioru.
3) Metadane dotyczące pojedynczych plików z danymi, w postaci dodatkowych plików teksto-
wych (NMT, ortofotomapa) oraz w ramach sekcji metadanych plików GML zgodnie ze sche-
matem TBDGML.
5
4) Metadane związane z poszczególnymi obiektami bazy danych  w postaci odpowiednich atry-
butów specjalnych obiektów (wektorowa baza danych topograficznych).
Poniżej przedstawiony został zakres informacyjny dla 3 poziomu metadanych.
1. Identyfikacja zbioru danych:
a) identyfikator zbioru,
b) nazwa zbioru,
c) nazwy alternatywne,
d) układ współrzędnych,
e) zasięg przestrzenny  wskazanie na plik z wektorowym zapisem zasięgu przestrzennego zbio-
ru,
f) sposób organizacji danych przestrzennych (dane wektorowe, zbiór rastrowy, numeryczny mo-
del terenu itd.),
g) format danych,
h) fizyczne położenie i nazwy pliku(ów) przekazywanych do zasobu w ramach zbioru danych na
odpowiednim nośniku (wskazanie na plik z wykazem plików i identyfikatorów nośników).
2. Elementy jakości zbioru danych:
a) charakterystyka materiałów z
ródłowych,
b) technologia wykonania,
c) parametry technologiczne,
d) ogólna dokładność położenia obiektów,
e) ogólna kompletność zbioru.
3. Stan aktualności
4. Inne dane
a) identyfikator wykonawcy
b) nazwa wykonawcy
c) identyfikator odbiorcy
d) nazwa odbiorcy
Plik z metadanymi dotyczącymi zbioru danych powinien posiadać następującą strukturę:
[1a_IdZbioru]
Tekst o treści wynikającej z punktu 1a zakresu informacyjnego metadanych
[1b_NazwaZbioru]
Tekst o treści wynikającej z punktu 1b zakresu informacyjnego metadanych
......
[2a_MaterialyZrodlowe]
Tekst o treści wynikającej z punktu 2a zakresu informacyjnego metadanych
[2b_Technologia]
Tekst o treści wynikającej z punktu 2b zakresu informacyjnego metadanych
6
......
itd.
Przykład:
[1a_IdZbioru]
4567-2003_2_TBDTOPO
[1b_NazwaZbioru]
TBD. Wektorowa baza danych topograficznych. Kujawy
[1c_NazwyAlternatywne]
[1d_UkladWsp]
1992
[1e_Zasieg]
4567-2003_2_TBDTOPO__zasiegzbioru.dxf
[1f_RodzajDanych]
Dane wektorowe
[1g_Format]
GML 2.12  schemat TBDGML 1.0
[1h_WykazPlikow]
4567-2003_2_TBDTOPO__wykazplikow.txt
[2a_MaterialyZrodlowe]
Podstawowym materiałem z
ródłowym były ortofotomapy wykonane na podstawie zdjęć lotniczych z
roku 2002-2003. Interpretację wykonano w oparciu o wtórniki mapy topograficznej 1:10 000 z
roku 1989 oraz w oparciu o wywiad terenowy przeprowadzony w maju 2003. Informacje o budynkach
dla obszaru miasta XXX pozyskane zostały z numerycznej mapy zasadniczej miasta XXX. ........
[2b_Technologia]
Dane opracowano przy pomocy aplikacji TBD_GIS_POL w środowisku oprogramowania GIS_POL 9.0
[2c_ParametryTechnologiczne]
Parametry technologiczne zgodne z  Wytycznymi technicznymi TBD wer. 1
[2d_Dokladnosc]
Ogólna dokładność położenia obiektów: .........
[2e_Kompletnosc]
Zbiór kompletny, zgodnie z  Wytycznymi opracowania TBD wer. 1
[3a_Aktualnosc]
28-05-2003
[4a_IdWykonawcy]
WK4321
[4b_NazwaWykonawcy]
[GeoTBD S.A.]
[4c_IdOdbiorcy]
1
[4d_NazwaOdbiorcy]
Centralny Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej
Zasięg geometryczny zbioru danych powinien zostać przekazany w formie pliku DXF
z umieszczonym na warstwie  1 obiektem typu wielobok. Współrzędne płaskie w pliku DXF powin-
ny być zgodne z układem współrzędnych przyjętym dla przekazywanych danych TBD (obecnie układ
 1992 ).
Nazwa pliku powinna być utworzona zgodnie z zasadą:
NazwaPliku = IDZbioruTBD+ __zasiegzbioru +  .dxf .
Przykład nazwy pliku: 4567-2003_1_TBDTOPO__zasiegzbioru.dxf
Dla każdego zbioru danych należy przygotować plik z wykazem plików wchodzących w skład zbioru
danych. Nazwa pliku powinna być utworzona zgodnie z zasadą:
NazwaPliku = IDZbioruTBD+ __wykazplikow +  .txt .
Przykład nazwy pliku: 4567-2003_1_TBDTOPO__wykazplikow.txt
7
5. Przekazywanie danych do zasobu TBD
5.1. Wektorowa baza danych topograficznych
Dane przekazywane są w formacie GML 2.12. zgodnie ze schematem aplikacyjnym TBDGML 1.0
przedstawionym w Załączniku 1. Parametry techniczne danych wynikają ze specyfikacji przedstawio-
nej w drugiej części wytycznych.
Dane podlegają podziałowi przestrzennemu na zespoły arkuszy map (w ramach zespołu dane
geometryczne są  ciągłe geometrycznie) lub w inny sposób. Podział ten jest ustalany indywidualnie
w ramach poszczególnych prac.
Pliki z danymi należy nazywać zgodnie z następującą zasadą:
NazwaPliku = IDZbioruTBD+ __ +NAZWA+  .xml .
Człon nazwy pliku oznaczony jako  NAZWA jest nazwą klasy obiektów wektorowej bazy
danych topograficznych.
Przykład pełnej nazwy pliku z danymi: 4567-2003_1_TBDTOPO__SKJG_A.xml (klasa: Odcinki
jezdni gruntowych).
5.2. Cyfrowa mapa topograficzna w standardzie TBD
Dane przekazywane są w formacie GML 2.12. zgodnie ze schematem aplikacyjnym TBDGML 1.0
przedstawionym w Załączniku 1. Parametry techniczne danych wynikają ze specyfikacji przedstawio-
nej w trzeciej części wytycznych.
Dane przekazywane są w podziale odpowiadającym podziałowi map na arkusze.
Pliki z danymi należy nazywać zgodnie z następującą zasadą:
NazwaPliku = IDZbioruTBD+ __ +NAZWA+  .xml .
Człon nazwy pliku oznaczony jako  NAZWA jest nazwą klasy obiektów cyfrowej mapy w standar-
dzie TBD.
Przykład nazwy pliku z danymi: 4567-2003_1_TBDKARTO__SKJG_L_K_.xml (klasa: Odcinki
jezdni gruntowych)
W celu utrzymania powiązania pomiędzy obiektami mapy cyfrowej w standardzie TBD a wekto-
rową bazą danych topograficznych (po imporcie do systemu zarządzania TBD) należy dla każdego
zbioru TBD - komponent TBDKARTO przygotować plik z informacją o odpowiadającym mu zbiorze
8
TBD  komponent TBDTOPO (wspólna przestrzeń identyfikatorów obiektów TBD). Informację tę
należy zapisać w pliku nazwanym zgodnie z zasadą:
NazwaPliku = IDZbioruTBD+ __topolink + .txt .
Przykład nazwy pliku: 4567-2003_1_TBDKARTO__topolink.txt
Struktura zbioru jest następująca:
[IdZbioruTBDKarto]
Wartość identyfikatora zbioru komponentu TBDKARTO np. 4567-2003_7_TBDKARTO
[IdZbioruTBDTOPO]
Wartość identyfikatora odpowiadającego zbioru danych komponentu TBDTOPO np. 4567-2003_1_TBD_TOPO
Identyfikator przekazywanego zbioru danych powinien być zgodny z identyfikatorem zbioru
wektorowej bazy danych topograficznych na podstawie, której został opracowany (wspólna przestrzeń
identyfikatorów obiektów TBD).
Dodatkowo dla każdego zbioru danych należy dołączyć plik z zasięgiem przestrzennym zbioru da-
nych.
Nazwa pliku powinna być utworzona zgodnie z zasadą:
NazwaPliku = IDZbioruTBD+ __zasiegzbioru +  .dxf .
Przykład nazwy pliku: 4567-2003_1_TBDTOPO__zasiegzbioru.dxf
W szczególnych przypadkach, w których będzie niemożliwe lub znacznie utrudnione użycie
formatu GML można dopuścić w okresie inicjalnym tworzenia TBD przekazywanie danych kompo-
nentu TBDKARTO w formacie DXF. Specyfikacja pliku DXF powinna mieć charakter tymczasowy
i nie wchodzi w skład niniejszego opracowania.
9
5.3. Aerotriangulacja
W rozdziale tym zawarto opis formatu danych związanych z aerotriangulacją. Dane te nie sta-
nowią części TBD, jednak są one oddzielnym produktem pozwalającym na wykorzystanie w innych
opracowaniach zdjęć lotniczych użytych do wykonania elementów TBD. Dane związane z aerotrian-
gulacją przekazywane są do Centralnego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej.
Przekazaniu podlegają następujące dane:
skanowane zdjęcia lotnicze zapisane na płytach CD-R lub DVD,
operat aerotriangulacji w postaci drukowanego dokumentu sporządzony zgodnie z opisem
zamieszczonym w Części 2 rozdz. 5.3 Wytycznych Technicznych.
dane numeryczne związane z aerotriangulacją.
Format zapisu danych numerycznych:
sprawozdanie techniczne w postaci pliku ASCII (*.txt) lub dokumentu Microsoft Word (*.doc)
szkic bloku w postaci pliku wektorowego zapisanych w formacie DXF
projekty fotogrametryczne zapisane w formatach akceptowalnych przez ISPM (Image Station
Photogrammetric Manager)
raport z procesu wyrównania zapisany w postaci pliku ASCII (*.txt)
plik ASCII (*.txt) zawierający elementy orientacji zewnętrznej zdjęć
Format zapisu pliku:
nazwa pliku:  eo.txt
struktura pliku:
numer_zdjęcia numer_szeregu X[m] Y[m] Z[m] Omega[o] Phi[o] Kappa[o]
numer_zdjęcia numer_szeregu X[m] Y[m] Z[m] Omega[o] Phi[o] Kappa[o]
..................
Współrzędne X, Y, Z są współrzędnymi środka rzutów zdjęcia, zapisanymi w układzie 1992,
wyrażonymi w metrach, z dokładnością do 1 cm. Omega Phi Kappa  są to elementy kątowe
orientacji zewnętrznej zdjęć. Elementy te powinny być wyrażone w stopniach z dokładnością
do sześciu miejsc po przecinku.
Przykład pliku
1101 6 245104.05 426623.18 4102.54 0.321564 -1.054788 180.452635
1102 6 247111.32 426626.32 4102.87 0.956874 0.048723 180.002389
..................
..................
plik ASCII (*.txt) zawierający współrzędne fotopunktów
Format zapisu pliku:
nazwa pliku: fotopunkty.txt
10
struktura pliku:
numer_punktu X[m] Y[m] Z[m] mX[m] mY[m] mZ[m]
numer_punktu X[m] Y[m] Z[m] mX[m] mY[m] mZ[m]
.................
Jako numer punktu należy podać numer zapisany w operatach aerotriangulacji Współrzędne
X, Y, Z, wyrażone w metrach, z dokładnością do 1 cm, należy podać w układzie 1992,. Poza
współrzędnymi należy podać ich błędy średnie
Przykład pliku:
102 245104.05 426623.18 98.52 0.20 0.20 0.20
103 247111.32 426626.32 145.56 0.20 0.20 0.20
..................
..................
opisy fotograficzne fotopunktów:
Format plików rastrowych: TIFF
Sposób tworzenia nazwy pliku:
plik rastrowy o rozdzielczości 100 dpi: NUMER_PUNKTU+ _100dpi.tif np.: 102_100dpi.tif
plik rastrowy zawierający wycinek zdjęcia z naniesioną lokalizacją fotopunktu:
NUMER_PUNKTU+ .tif np.: 102.tif
Plik rastrowy ze zdjęciem wykonanym podczas pomiaru fotopunktu:
NUMER_PUNKTU+ szkic.tif np.: 102szkic.tif
plik ASCII zawierający informacje opisowe dotyczące fotopunktu:
NUMER_PUNKTU+.txt np.: 102.txt
Schemat pliku ASCII (*.txt) zawierającego informacje opisowe dotyczące fotopunktu:
[Numer Punktu]
...
[Współrzędne punktu]
X[m] Y[m] Z[m]
[Dokładność pomiaru punktu]
mX[m] mY[m] mZ[m]
[Technika pomiaru]
...
[Data wykonania pomiaru]
...
[Dane opisowe]
...
[Uwagi]
...
Przykład pliku:
11
[Numer Punktu]
102
[Współrzędne punktu]
245104.05 426623.18 98.52
[Dokładność pomiaru punktu]
0.20 0.20 0.20
[Technika pomiaru]
GPS, metoda Fast Static
[Data wykonania pomiaru]
01.01.2003
[Dane opisowe]
Narożnik ogrodzenia  przyziemie
[Uwagi]
5.4. Ortofotomapa cyfrowa
Ortofotomapa przekazywana jest do zasobu w podziale arkuszowym. Musi być zapisana w
sposób pozwalający na odtworzenie jej orientacji w przestrzeni. Do zapisu stosuje się format GeoTIFF
bez kompresji. Do każdego pliku należy dołączyć plik w formacie TFW (zawierający dane georefe-
rencyjne pozwalające na odczytanie pliku przez narzędzia nie obsługujące GeoTIFF) o nazwie zgod-
nej z nazwą pliku z danymi i rozszerzeniem  .tfw .
Parametry techniczne ortofotomapy danych wynikają ze specyfikacji przedstawionej w  w dru-
giej części wytycznych .
Pliki z danymi należy nazywać zgodnie z następującą zasadą:
NazwaPliku = IDZbioruTBD+ __ +NAZWA+  .tif .
Człon  NAZWA jest godłem odpowiedniego arkusza mapy.
Przykład pełnej nazwy pliku z danymi: 4567-2003_1_TBDORTO__N34121Aa1.tif (ortofotomapa
o zasięgu odpowiadającym arkuszowi mapy o godle N-34-121-A-a-1)
Dla każdego modułu należy utworzyć plik z metryką modułu w formacie ASCII o nazwie
zgodnej z nazwą pliku i rozszerzeniem  .mtr Struktura pliku z metryką powinna wyglądać następują-
co:
Ortofotomapa
Identyfikator modułu:...
Identyfikator zbioru:...
Układ współrzędnych:...
Zasięg obszarowy modułu:
X[m] Y[m]
... ...
Rozmiar piksela:...
Data wykonania:...
Data archiwizacji:...
12
Rok sporządzenia materiałów z
ródłowych:...
Charakterystyka materiałów z
ródłowych:...
Dane wykonawcy zbiorów:...
Technologia opracowania ortofotomapy:...
Dane wykonawcy kontroli jakości:
Wyniki kontroli dokładności:
a) Kontrola poprawności mozaikowania.
Imię i nazwisko wykonawcy kontroli:...
Wyniki kontroli:
...
b) Kontrola dokładności geometrycznej ortofotomapy
Liczba wykorzystanych punktów:...
Błąd średni:...
Przykład pliku zawierającego metrykę ortofotomapy:
Ortofotomapa
Identyfikator modułu:N34121Aa1
Identyfikator zbioru: 4567-2003_2_TBDORTO
Układ współrzędnych: PUWG 1992
Zasięg obszarowy modułu:
X[m] Y[m]
432080.83 534158.84
436870.32 534158.84
436870.32 528968.79
432080.83 528968.79
Rozmiar piksela: 0.50 m
Data wykonania:21.02.2003
Data archiwizacji:31.03.2003
Rok sporządzenia materiałów z
ródłowych: zdjęcia: 1997, NMT: 2003
Charakterystyka materiałów z
ródłowych:
Do opracowania wykorzystano zdjęcia lotnicze w skali 1:26 0000, wykonane w ramach pro-
jektu PHARE w maju 1997 roku. Zdjęcia zostały poddane procesowi skanowania z pikselem
o rozmiarze 14 mikrometrów.
Do opracowania wykorzystano także dane z aerotriangulacji i numeryczny model terenu
wykonane w ramach zlecenia na opracowanie TBD. Numer zlecenia:4567-2003.
Dokładność numerycznego modelu terenu: +/- 1.0 m.
Data opracowania NMT: luty 2003.
Dane wykonawcy zbiorów:
13
GeoTBD S.A.
Id: WK4321
Technologia opracowania ortofotomapy:
Ortofotomapa została wykona z wykorzystaniem elementów orientacji zewnętrznej zdjęć
wyznaczonych w ramach wykonywania aerotriangulacji dla bloku odpowiadającego zasięgiem
arkuszowi mapy 1:100 000 o godle N-34-121.
Do opracowania ortofotomapy wykorzystano NMT w strukturze TIN pokrywający obszar całe-
go bloku.
Ortofotomapa została wykonana w ramach opracowania pokrywającego swym zasięgiem cały
arkusz mapy N-34-121
Ortorektyfikację wykonano z zastosowaniem metody biliniowej w programie BaseRectifier.
Wyrównanie tonalne wykonano przy użyciu programów: AutoDodge, PhotoShop, I/RAS C.
Mozaikowanie i podział na moduły wykonano w programie I/RAS C
Dane wykonawcy kontroli jakości:
GeoTBD S.A.
Wyniki kontroli jakości:
a) Kontrola poprawności mozaikowania.
Imię i nazwisko wykonawcy kontroli: Jan Nowak GeoTBD S.A.
Wyniki kontroli:
W wyniku kontroli nie stwierdzono w obrębie modułu, jak i całego obszaru opracowania,
błędów wynikających z niepoprawnego wyrównania tonalnego i barwnego ortoobrazów, obja-
wiającego się występowaniem w różnych częściach bloku istotnych różnic tonalnych dla
obiektów o podobnej charakterystyce radiometrycznej, czy dominacją jednej barwy na or-
tofotomapach.
Nie stwierdzono występowania zniekształceń geometrycznych obiektów, powstałych w wyni-
ku błędnego mozaikowania.
Nie stwierdzono także występowania zniekształceń obiektów takich jak mosty i wiadukty
wynikających z wpływu numerycznego modelu terenu na proces ortorektyfikacji
b) Kontrola dokładności geometrycznej ortofotomapy
Liczba wykorzystanych punktów:10
Błąd średni: 1.0 m
Do każdego pliku ortofotomapy cyfrowej należy dołączyć plik z metadanymi w formacie
ASCII o nazwie zgodnej z nazwą pliku z danymi i rozszerzeniem  .mtd . Struktura pliku z metadany-
mi powinna wyglądać następująco:
[data utworzenia pliku]
...
[nazwa opisywanego pliku]
...
[identyfikator zbioru danych]
...
[nr identyfikacyjny jednostki tworzącej plik]
...
[nazwa jednostki tworzącej plik]
...
14
[nr identyfikacyjny jednostki przeznaczenia]
...
[nazwa jednostki przeznaczenia]
...
[nazwa układu współrzędnych]
...
[nazwa / numer strefy odwzorowania]
...
[nazwa pierwszej współrzędnej]
...
[nazwa drugiej współrzędnej]
...
[nazwa trzeciej współrzędnej]
...
[klasa dokładności]
...
[informacje dodatkowe]
...
15
5.5. Numeryczny Model Terenu
Dane NMT dostarczane są do zasobu TBD w trzech postaciach:
- NMT  dane pomiarowe (zapisane w postaci zbiorów ASCII)
- NMT  archiwalny (model TIN i model TTN)
- NMT  użytkowy (punkty regularnej siatki GRID zapisanej w zbiorze ASCII)
Parametry techniczne danych wynikają ze specyfikacji przedstawionej w drugiej części wytycz-
nych.
5.5.1. Metryka modułu
Dla każdego modułu należy sporządzić metrykę zawierającą dane wyspecyfikowane  w drugiej
części wytycznych .
Plik zawierający metrykę ma być zapisany w formacie ASCII.
Schemat tworzenia nazwy pliku z metryką = IDZbioruTBD+ __ +NAZWA+ .mtr .
Przykład nazwy: 4567-2003_1_TBDNMT__N34121Aa1.mtr
Schemat pliku zawierającego metrykę modułu NMT:
Numeryczny Model Terenu
Identyfikator modułu:...
Identyfikator zbioru:...
Układ współrzędnych: PUWG 1992, poziom odniesienia: Kronsztad
Zasięg obszarowy modułu:
X[m] Y[m]
... ...
Data wykonania:...
Data archiwizacji:...
Rok sporządzenia materiałów z
ródłowych:...
Charakterystyka materiałów z
ródłowych:...
Dane wykonawcy zbiorów:...
Technologia opracowania NMT:...
Dane wykonawcy kontroli jakości:
Wyniki kontroli dokładności:
Przykład pliku zawierającego metrykę NMT:
Numeryczny Model Terenu
Identyfikator modułu:N34121Aa1
16
Identyfikator zbioru: 4567-2003_2_TBDNMT
Układ współrzędnych: PUWG 1992, poziom odniesienia: Kronsztad
Zasięg obszarowy modułu:
X[m] Y[m]
432080.83 534158.84
436870.32 534158.84
436870.32 528968.79
432080.83 528968.79
Data wykonania:13.01.2003
Data archiwizacji:31.03.2003
Rok sporządzenia materiałów z
ródłowych:1997,2003
Charakterystyka materiałów z
ródłowych:
Do opracowania wykorzystano zdjęcia lotnicze w skali 1:26 0000, wykonane w ramach projektu
PHARE w maju 1997 roku. Zdjęcia zostały poddane procesowi skanowania z pikselem o rozmiarze 14
mikrometrów.
Do opracowania wykorzystano także dane z aerotriangulacji wykonanej w ramach zlecenia na opra-
cowanie TBD. Numer zlecenia:4567-2003.
Dane wykonawcy zbiorów:
GeoTBD S.A.
Id: WK4321
Technologia opracowania NMT:
Numeryczny model terenu wykonywany był na podstawie pomiarów na modelach stereoskopowych. W
opracowaniu wykorzystano elementy orientacji zewnętrznej zdjęć wyznaczone w aerotriangulacji.
Pomiary były wykonywane na fotogrametrycznej stacji cyfrowej IS 2002 w programie IS DTM Col-
lection. Pomiary wykonane były przez obserwatora, bez użycia metod automatycznego pomiaru.
Pomierzono następujące elementy NMT: punkty w regularnej siatce o oczku 75 m, linie struktu-
ralne, granice obszarów planarnych i wyłączonych.
Na obszarach, gdzie pomiar na modelach stereoskopowych nie był możliwy (lasy, tereny zamasko-
wane), dane wysokościowe pozyskano z map topograficznych w skali 1:10 000 poprzez digitaliza-
cję warstwic i  kot wysokościowych. Liniom przedstawiającym poszczególne warstwice nadano
odpowiednie wysokości, zgodne z zapisem na mapie topograficznej.
Dane wykonawcy kontroli jakości:
GeoTBD S.A.
Wyniki kontroli jakości:
Kontrola poprawności budowy NMT: Po wygenerowaniu mapy warstwicowej dla danego modułu nie
stwierdzono występowania jakichkolwiek błędów budowie NMT
Kontrola w oparciu o profil kontrolny.
17
Na module został pomierzony profil kontrolny
Uzyskany błąd średni: 0.61 m
Kontrola w oparciu o fotopunkty i punkty wiążące
Liczba punktów wykorzystanych na module: 10
Uzyskany błąd średni: 0.50 m
Kontrola w oparciu o  koty wysokościowe
Liczba punktów wykorzystanych na module: 15
Uzyskany błąd średni: 0.41 m
5.5.2. Dane pomiarowe NMT
Dane pomiarowe NMT należy zapisać w plikach typu ASCII. Numeryczny model terenu dla
danego modułu zapisywany jest w sześciu rożnych plikach których zawartość została określona w
 drugiej części wytycznych . Dane zapisywane są oddzielnie dla każdego modułu.
Format zapisu poszczególnych plików ASCII zawierających dane pomiarowe NMT:
1. Punkty terenowe o pomierzonej wysokości  pikiety, punkty ekstremalne lokalnych wypię-
trzeń i zagłębień, punkty położone na szczycie, siodle i przełęczy
Nazwa pliku = IDZbioruTBD+ __ +NAZWA+ _p + .asc .
Przykład nazwy: 4567-2003_1_TBDNMT__N34121Aa1_p.asc
Schemat pliku zawierającego dane:
[współrzędna X[m]] [współrzędna Y[m]] [współrzędna Z[m]]
[współrzędna X[m]] [współrzędna Y[m]] [współrzędna Z[m]]
...
...
Zapisane współrzędne muszą być wyrażone w metrach z dokładnością do 1 cm (dwa miejsc dziesięt-
ne), współrzędne należy oddzielić od siebie pojedynczym znakiem spacji. Separator dziesiętny: krop-
ka.
Plik nie może zawierać żadnych dodatkowych danych poza współrzędnymi.
Przykład pliku:
432153.22 529121.19 121.00
18
433001.00 529128.84 92.01
...
...
2. punkty pozyskiwane z pomiarów terenowych (w tym koty wysokościowe pozyskiwane z mapy
topograficznej 1:10 000)
Nazwa pliku = IDZbioruTBD+ __ +NAZWA+ _t + .asc .
Przykład nazwy: 4567-2003_1_TBDNMT__N34121Aa1_t.asc
Schemat pliku zawierającego dane:
[współrzędna X[m]] [współrzędna Y[m]] [współrzędna Z[m]]
[współrzędna X[m]] [współrzędna Y[m]] [współrzędna Z[m]]
...
...
Zapisane współrzędne muszą być wyrażone w metrach z dokładnością do 1 cm (dwa miejsca dziesięt-
ne), współrzędne należy oddzielić od siebie pojedynczym znakiem spacji. Separator dziesiętny: krop-
ka.
Plik nie może zawierać żadnych dodatkowych danych poza współrzędnymi.
Przykład pliku:
432153.22 529121.19 121.00
433001.00 529128.84 92.01
...
...
3. WARSTWICE Z NADAN
WYSOKOŚCI

Nazwa pliku = IDZbioruTBD+ __ +NAZWA+ _w + .asc .
Przykład nazwy: 4567-2003_1_TBDNMT__N34121Aa1_w.asc
Dane zapisuje się jako linie.
Schemat pliku zawierającego dane:
Start
[współrzędna X[m]] [współrzędna Y[m]] [współrzędna Z[m]]
[współrzędna X[m]] [współrzędna Y[m]] [współrzędna Z[m]]
19
...
...
End
Start
...
...
End
Zapisane współrzędne muszą być wyrażone w metrach z dokładnością do 1 cm (dwa miejsca dziesięt-
ne), współrzędne należy oddzielić od siebie pojedynczym znakiem spacji. Separator dziesiętny: krop-
ka.
Początek każdej linii powinien być oznaczony słowem Start
W kolejnych wierszach należy zapisać współrzędne kolejnych punktów załamania zapisywanej linii
Koniec każdej linii oznaczony jest słowem End
Jeżeli dana linia jest linią zamkniętą, współrzędne pierwszego punktu (po słowie Start) i ostaniego
(przed słowem End) muszą być takie same.
Plik nie może zawierać żadnych dodatkowych danych.
Przykład pliku:
Start
432153.22 529121.19 121.00
433001.00 529128.84 92.01
...
...
End
Start
...
...
End
...
...
4. linie strukturalne - położone wzdłuż grzbietów i żlebów oraz wzdłuż krawędzi górnej i dolnej
naturalnych, bądz
sztucznych, zagłębień i wypiętrzeń, linie położone wzdłuż skarp, urwisk i mu-
rów oporowych, linie ciekowe (położone wzdłuż cieków dających się zgeneralizować do linii)
Nazwa pliku = IDZbioruTBD+ __ +NAZWA+ _s + .asc .
Przykład nazwy: 4567-2003_1_TBDNMT__N34121Aa1_s.asc
Dane zapisuje się jako linie.
Schemat pliku zawierającego dane:
20
Start
[współrzędna X[m]] [współrzędna Y[m]] [współrzędna Z[m]]
[współrzędna X[m]] [współrzędna Y[m]] [współrzędna Z[m]]
...
...
End
Start
...
...
End
Zapisane współrzędne muszą być wyrażone w metrach z dokładnością do 1 cm (dwa miejsca dziesięt-
ne), współrzędne należy oddzielić od siebie pojedynczym znakiem spacji. Separator dziesiętny: krop-
ka.
Początek każdej linii powinien być oznaczony słowem Start.
W kolejnych wierszach należy zapisać współrzędne kolejnych punktów załamania zapisywanej linii.
Koniec każdej linii oznaczony jest słowem End.
Jeżeli dana linia jest linią zamkniętą, współrzędne pierwszego punktu (po słowie Start) i ostatniego
(przed słowem End) muszą być takie same.
Plik nie może zawierać żadnych dodatkowych danych.
Przykład pliku:
Start
432153.22 529121.19 121.00
433001.00 529128.84 92.01
...
...
End
Start
...
...
End
...
...
5. linie wyznaczające zasięg obszaru planarnego (linie te powinny być w obrębie modułu  linia-
mi zamkniętymi w rozumieniu programów CAD)
Nazwa pliku = IDZbioruTBD+ __ +NAZWA+ _j + .asc .
Przykład nazwy: 4567-2003_1_TBDNMT__N34121Aa1_j.asc
21
Dane zapisuje się jako linie zamknięte.
Schemat pliku zawierającego dane:
Start
[współrzędna X[m]] [współrzędna Y[m]] [współrzędna Z[m]]
[współrzędna X[m]] [współrzędna Y[m]] [współrzędna Z[m]]
...
...
współrzędne pierwszego punktu
End
Start
...
...
End
Zapisane współrzędne muszą być wyrażone w metrach z dokładnością do 1 cm (dwa miejsca dziesięt-
ne), współrzędne należy oddzielić od siebie pojedynczym znakiem spacji. Separator dziesiętny: krop-
ka.
Początek każdej linii powinien być oznaczony słowem Start.
W kolejnych wierszach należy zapisać współrzędne kolejnych punktów załamania zapisywanej linii.
Koniec każdej linii oznaczony jest słowem End.
Wszystkie występujące w tym zbiorze linie są liniami zamkniętymi i wszystkie linie muszą posiadać
następujący zapis: współrzędne pierwszego punktu (po słowie Start) i ostaniego (przed słowem End)
muszą być takie same.
Plik nie może zawierać żadnych dodatkowych danych.
Przykład pliku:
Start
432153.22 529121.19 121.00
433001.00 529128.84 92.01
...
...
432153.22 529121.19 121.00
End
Start
...
...
End
...
...
6. linie położone wokół obszarów wyłączonych (linie te powinny być w obrębie modułu  liniami
zamkniętymi w rozumieniu programów CAD)
22
Nazwa pliku = IDZbioruTBD+ __ +NAZWA+ _z + .asc .
Przykład nazwy: 4567-2003_1_TBDNMT__N34121Aa1_z.asc
Dane zapisuje się jako linie zamknięte.
Schemat pliku zawierającego dane:
Start
[współrzędna X[m]] [współrzędna Y[m]] [współrzędna Z[m]]
[współrzędna X[m]] [współrzędna Y[m]] [współrzędna Z[m]]
...
...
współrzędne pierwszego punktu
End
Start
...
...
End
Zapisane współrzędne muszą być wyrażone w metrach z dokładnością do 1 cm (dwa miejsca dziesięt-
ne), współrzędne należy oddzielić od siebie pojedynczym znakiem spacji. Separator dziesiętny: krop-
ka.
Początek każdej linii powinien być oznaczony słowem Start.
W kolejnych wierszach należy zapisać współrzędne kolejnych punktów załamania zapisywanej linii
Koniec każdej linii oznaczony jest słowem End.
Wszystkie występujące w tym zbiorze linie są liniami zamkniętymi i wszystkie linie muszą posiadać
następujący zapis: współrzędne pierwszego punktu (po słowie Start) i ostaniego (przed słowem End)
muszą być takie same.
Plik nie może zawierać żadnych dodatkowych danych.
Przykład pliku:
Start
432153.22 529121.19 121.00
433001.00 529128.84 92.01
...
...
432153.22 529121.19 121.00
End
Start
...
...
End
...
23
...
Do kompletu danych ASCII należy dołączyć jeden plik z metadanymi w formacie ASCII o nazwie
zgodnej z nazwą modułu z danymi i rozszerzeniem  .mtd . Taką nazwę należy także wpisać w polu
 nazwa opisywanego pliku Struktura pliku z metadanymi powinna wyglądać następująco :
[data utworzenia pliku]
...
[nazwa opisywanego pliku]
...
[identyfikator zbioru danych]
...
[nr identyfikacyjny jednostki tworzącej plik]
...
[nazwa jednostki tworzącej plik]
...
[nr identyfikacyjny jednostki przeznaczenia]
...
[nazwa jednostki przeznaczenia]
...
[nazwa układu współrzędnych]
...
[nazwa / numer strefy odwzorowania]
...
[nazwa pierwszej współrzędnej]
...
[nazwa drugiej współrzędnej]
...
[nazwa trzeciej współrzędnej]
...
[jednostki]
...
[klasa dokładności]
...
[informacje dodatkowe]
...
24
5.5.3. NMT - archiwalny
NMT  archiwalny generowany jest z pliku pomiarowego. NMT  archiwalny ma strukturę
 TIN (model trójkątowy). Dane należy przekazać do zasobu w dwóch plikach w formatach TTN i
TIN.
Plik w formacie TTN należy nazwać w następujący sposób:
NazwaPliku = IDZbioruTBD+ __ +NAZWA+  .ttn
Plik w formacie TIN należy nazwać w następujący sposób:
NazwaPliku = IDZbioruTBD+ __ +NAZWA+  .tin
Człon  NAZWA jest godłem odpowiedniego arkusza mapy. Przykład pełnej nazwy pliku z danymi:
4567-2003_1_TBDNMT__N34121Aa1.ttn (NMT w formacie TTN o zasięgu odpowiadającym
arkuszowi mapy o godle N-34-121-A-a-1)
Do każdego pliku należy dołączyć plik z metadanymi w formacie ASCII o nazwie zgodnej
z nazwą pliku z danymi i rozszerzeniem  .mtd . Struktura pliku z metadanymi powinna wyglądać
następująco:
[data utworzenia pliku]
...
[nazwa opisywanego pliku]
...
[identyfikator zbioru danych]
...
[nr identyfikacyjny jednostki tworzącej plik]
...
[nazwa jednostki tworzącej plik]
...
[nr identyfikacyjny jednostki przeznaczenia]
...
[nazwa jednostki przeznaczenia]
...
[nazwa układu współrzędnych]
...
[nazwa / numer strefy odwzorowania]
...
[nazwa pierwszej współrzędnej]
...
[nazwa drugiej współrzędnej]
...
[nazwa trzeciej współrzędnej]
...
[jednostki]
...
[klasa dokładności]
...
[informacje dodatkowe]
...
25
5.5.4. NMT - użytkowy
NMT - użytkowy ma strukturę GRID (model siatkowy, regularna siatka prostokątna). NMT -
użytkowy powinien zostać przekazany do zasobu w pliku ASCII z zapisanymi współrzędnymi po-
szczególnych punktów.
Plik należy nazwać w następujący sposób:
NazwaPliku = IDZbioruTBD+ __ +NAZWA+  .txt .
Człon  NAZWA jest godłem odpowiedniego arkusza mapy. Przykład pełnej nazwy pliku z danymi:
4567-2003_1_TBDNMT__N34121Aa1.txt (NMT o zasięgu odpowiadającym arkuszowi mapy o
godle N-34-121-A-a-1)
Schemat pliku z zapisanymi danymi typu GRID:
[współrzędna X[m]] [współrzędna Y[m]] [współrzędna Z[m]]
[współrzędna X[m]] [współrzędna Y[m]] [współrzędna Z[m]]
...
...
Zapisane współrzędne muszą być wyrażone w metrach z dokładnością do 1 cm, współrzędne należy
oddzielić od siebie pojedynczym znakiem spacji. Separator dziesiętny: kropka.
Plik nie może zawierać żadnych dodatkowych danych poza współrzędnymi.
Przykład pliku:
432150.00 529100.00 121.00
432150.00 529125.84 92.01
432150.00 529150.84 98.78
...
...
Do każdego pliku należy dołączyć plik z metadanymi w formacie ASCII o nazwie zgodnej
z nazwą pliku z danymi i rozszerzeniem  .mtd . Struktura pliku z metadanymi powinna wyglądać
następująco:
[data utworzenia pliku]
...
[nazwa opisywanego pliku]
...
[identyfikator zbioru danych]
...
[nr identyfikacyjny jednostki tworzącej plik]
...
[nazwa jednostki tworzącej plik]
...
26
[nr identyfikacyjny jednostki przeznaczenia]
...
[nazwa jednostki przeznaczenia]
...
[nazwa układu współrzędnych]
...
[nazwa / numer strefy odwzorowania]
...
[nazwa pierwszej współrzędnej]
...
[nazwa drugiej współrzędnej]
...
[nazwa trzeciej współrzędnej]
...
[jednostki]
...
[klasa dokładności]
...
[informacje dodatkowe]
Przykład:
[data utworzenia pliku]
05.03.2003
[nazwa opisywanego pliku]
4567-2003_1_TBDNMT_N34Aa1.txt
[identyfikator zbioru danych]
4567-2003_1_TBDNMT
[nr identyfikacyjny jednostki tworzącej jednostki tworzącej plik]
WK12345
[nazwa jednostki tworzącej plik]
GeoTBD S.A.
[nr identyfikacyjny jednostki przeznaczenia]
1
[nazwa jednostki przeznaczenia]
Centralny Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej
[nazwa układu współrzędnych]
1992
[nazwa / numer strefy odwzorowania]
[nazwa pierwszej współrzędnej]
X
[nazwa drugiej współrzędnej]
Y
[nazwa trzeciej współrzędnej]
Z
[jednostki]
m
[klasa dokładności]
2
[informacje dodatkowe]
Zbiór przykładowy
[system wysokości]
System wysokości normalnych
[poziom odniesienia]
27
Kronsztad
6. Nośniki danych i sposób porządkowania plików
Wszystkie dane wchodzące w skład zasobu TBD należy przekazywać na płytach CD-ROM/R
z zamkniętą sesją. Pliki wchodzące w skład jednego zbioru danych TBD (zdefiniowany w rozdz. 3)
mogą być rozmieszczone na kilku płytach CD lub DVD. Na jednej płycie zapisywane są dane tylko
jednego komponentu TBD np. NMT.
Każda płyta CD powinna mieć zapisaną etykietę (ID Płyty CD) w postaci:
IDPracy + __CD +KolejnyNrCD+ z +LiczbaCDDlaZbioru
Przykład:
4567-2003_TBDTOPO_CD2z8
Pliki powinny zostać w ramach płyty CD zapisane zgodnie z następującą strukturą katalogów:
28
a) Dla CD-ROM z wektorową bazą danych topograficznych:
a) Dla CD-ROM z cyfrową mapą w standardzie TBD:
29
c) Dla CD-ROM z NMT:
b) Dla CD z ortofoto
30
7. Rozwój standardu
W kolejnej wersji wytycznych przewiduje się przyjęcie jako standardu wymiany danych nowej
wersji 3.0. języka GML 3.0. Przy jego pomocy przekazywane będą wszystkie rodzaje danych: baza
danych wektorowych, NMT, ortofoto i inne pliki rastrowe. Opracowane zostaną również techniczne
aspekty wydawania danych z zasobu oraz zasady transferu danych z/do zasobu dla drugiej fazy wdra-
żania TBD  fazy aktualizacji danych.
8. Załącznik 1  Schemat aplikacyjny GML : TBDGML 1.0
31