45 min
Jak było na początku?
Scenariusz lekcji z wykorzystaniem metody plakatu
Cele lekcji: Przebieg lekcji:
Uczeł
: Faza wprowadzajÄ…ca
" odpowiada na pytania dotyczące tekstów  Stworzenie
1. CzynnoĘci organizacyjne: sprawdzenie obecnoĘci,
Ęwiata Jana Parandowskiego oraz  Powstanie Ęwia-
podanie tematu lekcji.
ta Aleksandra Gieysztora,
2. W celu wprowadzenia w tematyk´ zaj´ç nauczyciel
" wyjaĘnia znaczenie słowa chaos,
zadaje uczniom pytania znajdujÄ…ce si´ we wst´pie do
" słucha i czyta ze zrozumieniem,
a
bloku na s. 73 podr´cznika .
" tłumaczy, dlaczego istnieje wiele opowieĘci o początku
3. Uczniowie zapoznajÄ… si´ z tekstem zamieszczonym
Ęwiata,
b
w çwiczeniu  Na poczÄ…tku... (s. 73) . Na podstawie
" dopisuje wyrazy bliskoznaczne do słowa chaos oraz ukła-
przeczytanego fragmentu wyjaĘniają, dlaczego istnie-
da z nimi zdania,
je wiele róŻnych mitów i opowieĘci na temat początku
" przedstawia w formie plakatu wÅ‚asnÄ… wizj´ tego, jak
Ęwiata.
wyglądał Chaos,
4. Nauczyciel rozdaje uczniom karty pracy i poleca wyko-
" z zaangaŻowaniem uczestniczy w dyskusji,
naç zadanie 1. Ochotnicy podajÄ… wyrazy odszukane
" otwarcie wyraŻa własne sądy i opinie,
w diagramie.
" aktywnie pracuje w zespole,
" rozwija wraÅ»liwoĘç plastycznÄ… i estetycznÄ… oraz kre-
Faza realizacyjna
atywne działanie,
1. Wskazana osoba głoĘno czyta fragment  Mitologii
" dba o kultur´ oraz poprawnoĘç j´zyka podczas budo-
c
Jana Parandowskiego ze s. 73 podr´cznika .
wania wypowiedzi ustnej i pisemnej.
2. Uczniowie zapisujÄ… w postaci schematu informacje
o tym, czym byÅ‚ Chaos (çwiczenie 1.  Po przeczyta-
Metody:
d
niu... , s. 73 ). Uzupełniają takŻe drzewo genealo-
" rozmowa kierowana,
giczne bogów greckich, zamieszczone w çwiczeniu 2.
" pogadanka,
e
 Po przeczytaniu... na s. 74 .
" praca z tekstem,
3. Na polecenie nauczyciela uczniowie wykonujÄ… zada-
" metoda aktywizujÄ…ca  plakat.
nie 2. z karty pracy. Wybrana osoba odczytuje na
forum klasy zredagowane przez siebie zdania.
Formy pracy:
4. Uczniowie zapoznajÄ… si´ z tekstem Aleksandra Gieysz-
indywidualna, grupowa, zbiorowa.
f
tora znajdujÄ…cym si´ na s. 74 , po czym porównujÄ…
słowiał
skÄ… opowieĘç z greckim mitem. WskazujÄ…
Ârodki dydaktyczne:
podobieł
stwa i róŻnice mi´dzy obiema wizjami stwo-
" podr´cznik do ksztaÅ‚cenia literackiego i kulturowego rzenia Ęwiata. Wnioski zapisywane sÄ… na tablicy.
 SÅ‚owa na start! 5 (s. 73 75), 5. Nauczyciel poleca uczniom wykonaç çwiczenie 4.  Po
g
" karta pracy  Powstawanie Ęwiata , przeczytaniu... (podr´cznik, s. 75) . Ch´tni stresz-
" duÅ»e arkusze papieru, flamastry, kredki. czajÄ… wybranÄ… przez siebie histori´ o poczÄ…tku Ęwiata.
Podr´cznik do kszta"cenia literackiego
i kulturowego  S"owa na start! 5
e
a
i
b
h
g
c
f
d
s. 72 73 s. 74 75
1
6. Uczniowie wysłuchują informacji o religii Słowian 2. Po upływie czasu potrzebnego do wykonania pracy
(przykładowy tekst zamieszczono w Materiałach dla uczniowie umieszczają plakaty w widocznym miejscu
nauczyciela), po czym rozwiązują zadanie 3. z karty w klasie i opowiadają o swoich wyobraŻeniach na
pracy. temat tego, jak wyglÄ…daÅ‚ Chaos (çwiczenie  MyĘl´,
h
Å»e... ze s. 74 podr´cznika ).
Faza podsumowujÄ…ca 3. Zadanie domowe:
Wykonaj çwiczenie 3.  Po przeczytaniu... ze s. 75 pod-
1. Na polecenie nauczyciela uczniowie dobierajÄ… si´ dwój-
i
r´cznika do ksztaÅ‚cenia literackiego i kulturowego .
kami. Zadaniem kaŻdej pary jest przygotowanie pla-
katu przedstawiajÄ…cego Chaos.
Materia"y dla nauczyciela
Wierzenia SÅ‚owian
SÅ‚owianie otaczali przyrod´ kultem religijnym. Rze- i tereny nad wodami. Drewniane lub kamienne posÄ…gi
kom, Słoł
cu i gwiazdom oddawali czeĘç boskÄ…. Za naj- bóstw miaÅ‚y cz´sto kilka głów albo wiele twarzy. SÄ…dzono,
waÅ»niejszego boga uwaÅ»ali Peruna  wÅ‚adc´ nieba i pio- iÅ» bogowie przewodzÄ… swym wyznawcom w wojnach, dla-
runów. Bogiem słoł
ca był Swaróg, natomiast bóstwem tego teŻ przedstawiano ich na sztandarach wojennych.
magii i zaĘwiatów, a takÅ»e opiekunem zaj´ç gospodar- SÅ‚owianie wierzyli w istnienie Ęwiata pozagrobowe-
czych  Weles. go. Ciała zmarłych palili, a prochy grzebali w grobach
Głównymi miejscami kultu słowiał
skich bogów lub kurhanach1 albo umieszczali w popielnicy2 stawia-
byÅ‚y ĘwiÄ…tynie, wydzielone place, Ęwi´te góry, gaje nej na kurhanie.
1
Kurhan  kopiec kryjÄ…cy groby.
2
Popielnica  naczynie grobowe.
'
Karta pracy
Powstawanie Ęwiata
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Imi´ i nazwisko
1 Odszukaj w poziomych rz´dach diagramu wyrazy zwiÄ…zane z naukowÄ…
teorią o początku Ęwiata.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Data Klasa
S F M A T E R I A G
R E N E R G I A T U
W Y B U C H A O S R
I D O G I E Ä„ D E G
2 Dopisz cztery wyrazy bliskoznaczne do sÅ‚owa chaos. Nast´pnie ułóŻ
z kaŻdym z nich po jednym zdaniu.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CHAOS
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 Połącz imiona bogów słowiał
skich z odpowiednimi objaĘnieniami.
Weles " " bóg Słoł
ca
Perun " " bóg magii i zaĘwiatów, opiekun zaj´ç gospodarczych
Swaróg " " bóg nieba i piorunów
2
45 min
Uwolniç wyobraÄ™ni´
Scenariusz lekcji z wykorzystaniem burzy mózgów i działał
plastycznych
2. Ch´tni wyjaĘniajÄ…, jaki zwiÄ…zek majÄ… jarmarczne
Cele lekcji:
zabawki z tytułem i treĘcią pierwszej zwrotki utworu.
Uczeł
:
3. Uczniowie realizujÄ… polecenie zawarte w çwiczeniu 3.
" odpowiada na pytania dotyczÄ…ce utworu Zbigniewa
c
ze s. 86 podr´cznika . Wybrana osoba odczytuje
Herberta  Pudełko zwane wyobraęnią ,
informacje zapisane w tabeli.
" wymienia nazwy magicznych przedmiotów wyst´pujÄ…-
4. Nauczyciel poleca uczniom wypisaç z wiersza czasow-
cych w baĘniach,
niki w trybie rozkazujÄ…cym. Nast´pnie pyta, czy
" czyta wiersz z odpowiedniÄ… intonacjÄ…,
odszukane wyrazy moÅ»na okreĘliç jako magiczne
" słucha ze zrozumieniem,
zakl´cia. Ochotnicy udzielajÄ… odpowiedzi, uzasadnia-
" opisuje obrazy przedstawione w tekĘcie,
jÄ…c swoje zdanie.
" wskazuje w wierszu Ęrodki stylistyczne i omawia ich
5. Uczniowie wykonujÄ… çwiczenie 4.  Po przeczytaniu...
funkcje,
d
(podr´cznik, s. 86 ). Wskazana osoba wymienia
" wyjaĘnia znaczenie tytułu utworu,
przykłady Ęrodków stylistycznych i okreĘla ich funkcje
" okreĘla podobieł
stwa Å‚Ä…czÄ…ce wiersz Zbigniewa Her-
w utworze.
berta z obrazem Marca Chagalla,
6. Na polecenie nauczyciela wybrani uczniowie interpre-
" rozwija wyobraÄ™ni´ i wraÅ»liwoĘç artystycznÄ… oraz kre-
tują tytuł wiersza Zbigniewa Herberta (polecenie 1.
atywne działanie,
e
z çwiczenia  MyĘl´, Å»e... , s. 86 ).
" wyraÅ»a swojÄ… opini´ na temat prac innych osób.
Faza podsumowujÄ…ca
Metody:
1. Uczniowie uzupełniają tekst zamieszczony w zadaniu 2.
" rozmowa kierowana,
w karcie pracy. Ochotnik odczytuje zdania na forum
" praca z tekstem,
klasy.
" działania plastyczne,
2. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Dlaczego wyobraÄ™-
" metoda aktywizująca  burza mózgów.
nia jest potrzebna w Å»yciu czÅ‚owieka?. Nast´pnie ini-
cjuje burz´ mózgów, podczas której podawane sÄ… pro-
Formy pracy:
pozycje odpowiedzi. Wybrana osoba zapisuje je na
indywidualna, grupowa, zbiorowa. tablicy.
3. Na polecenie nauczyciela uczniowie dzielÄ… si´ na czte-
ry grupy. KaŻda z nich otrzymuje arkusz papieru, tusz,
Ârodki dydaktyczne:
słomki oraz Materiały dla ucznia z poleceniem do
" podr´cznik do ksztaÅ‚cenia literackiego i kulturowego
realizacji. Po zapoznaniu si´ z jego treĘciÄ… zespoÅ‚y
 SÅ‚owa na start! 6 (s. 85 86),
przyst´pujÄ… do wykonania zadania.
" karta pracy  W Ęwiecie wyobraęni i magii ,
4. Liderzy druŻyn prezentują gotowe prace oraz teksty.
" arkusze papieru, słomki, tusz, farby plakatowe.
Pozostali uczniowie wskazują opis, który najbardziej
pobudziÅ‚ ich wyobraÄ™ni´, i uzasadniajÄ… swój wybór.
Przebieg lekcji:
5. Zadanie domowe:
Faza wprowadzajÄ…ca
Wykonaj çwiczenie 5.  Po przeczytaniu... ze s. 86 pod-
1. CzynnoĘci organizacyjne: sprawdzenie obecnoĘci,
f
r´cznika .
podanie tematu lekcji, rozdanie kart pracy.
2. Na polecenie nauczyciela uczniowie opisujÄ… sposoby
posÅ‚ugiwania si´ przedmiotami przedstawionymi na Podr´cznik do kszta"cenia literackiego
rysunkach w zadaniu 1. z karty pracy. Nast´pnie
i kulturowego  S"owa na start! 6
wykonujÄ… zamieszczone tam polecenie. Ochotnicy pre-
a
zentujÄ… rozwiÄ…zania na forum klasy.
c
3. Uczniowie podają nazwy codziennych przedmiotów
kojarzÄ…cych im si´ z baĘniowymi rekwizytami (przy-
d
kÅ‚adowe odpowiedzi znajdujÄ… si´ w MateriaÅ‚ach dla
nauczyciela). W dalszej kolejnoĘci okreĘlają, jakie
f
myĘli i uczucia wywołują wymienione przedmioty.
e
Faza realizacyjna
b
1. Wskazana osoba głoĘno czyta wiersz Zbigniewa Her-
berta  PudeÅ‚ko zwane wyobraÄ™niÄ… ze s. 85 podr´cz-
a
nika . Pozostali uczniowie zamykajÄ… oczy i wyobra-
Å»ajÄ… sobie obrazy przedstawione w tekĘcie (çwiczenie
s. 85 86
b
1.  Po przeczytaniu... ze s. 85 ).
3
Materia"y dla nauczyciela
Przykładowe odpowiedzi uczniów
zegar z kukułką; pozytywka; jarmarczne zabawki, np. pudełko, z którego po prze-
suni´ciu wewn´trznej cz´Ä˜ci lub uniesieniu wieczka wyskakuje okreĘlona postaç
'
Materia"y dla ucznia
Zadanie
Wykonajcie kolejne czynnoĘci wymienione w instrukcji  Krok po kroku... .
Nast´pnie zastanówcie si´, co przedstawia Wasza praca. Nadajcie jej tytuÅ‚ i krótko
opiszcie jÄ… w zeszytach.
Krok po kroku...
1. Wylejcie na kartk´ z bloku odrobin´ tuszu, tak aby utworzyÅ‚a si´ plama.
2. Za pomocÄ… sÅ‚omek rozdmuchajcie plam´ we wszystkich kierunkach.
3. WypeÅ‚nijcie pozostaÅ‚Ä… cz´Ä˜ç arkusza farbami.
'
Karta pracy
W Ęwiecie wyobraęni i magii
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Imi´ i nazwisko
1 Przyjrzyj si´ podanym ilustracjom. Nast´pnie przyporzÄ…dkuj magicz-
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
nym przedmiotom nazwy czynnoĘci potrzebnych do wyzwolenia ich
Data Klasa
czarodziejskiej mocy.
machni´cie, przekr´cenie, wygÅ‚oszenie zakl´cia
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 Uzupełnij tekst wyrazami i wyraŻeniami z ramki.
fantastyczne, oczami wyobraÄ™ni, zakl´cia
W wierszu Zbigniewa Herberta  PudeÅ‚ko zwane wyobraÄ™niÄ… proste polecenia stajÄ… si´
. Wywołują coraz bardziej obrazy.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Utwór poety skÅ‚ania nas do patrzenia na otaczajÄ…cÄ… rzeczywistoĘç
.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4