DSC04027

44 Cu JO! ,N A C.?!l AI1A KTWIt VWTVK A niOLOOIMMA

B

Fig. 7. Niektóre tendencje ewolucji stoków Karpat w czwartorzędzie A — łagodzenie stoku przy równoczesnym odprowadzaniu materiału przez erozję, B — ' łagodzenie stoku przy równoczesnej agradacji jego podnóża, c — cofanie stoku i tworze- 1 nie zrównań podstokowycb, d — zwiększanie pochylenia stoków z równoczesnym poglę-fl bianiem dolin; 1 — forma wyjściowa, 2 — forma końcowa, 3 — kierunek transformacji ł przez procesy denudacyjne, 4 — kierunek transformacji przez erozję rzeczną

wialnych i stokowych, szczególnie u podnóży dawnych podcięć erozyj-j] nych (J. Dziewański, L. Starkel, 1962, 1967). Podobnie przekraczający! zasięg mają pokrywy eolicznych i deluwialnych lessów.

Cykliczność erozji i akumulacji w dolinach jest bardzo charakterystyczna dla czwartorzędu Karpat fliszowych i ich przedpola. W osadach'! tego wieku brak jest profilów o pełnej sekwencji osadów, co jest wyni-kiem równoczesnych zmian tektonicznych i klimatycznych. W pogłębió-r nych dolinach górskich obowiązuje prawidłowość: im starsze czwarto-] rzędowe osady rzeczne, tym na wyższych cokołach skalnych spoczywają i (M. Klimaszewski, 1948b, 1987; J. Dziewański, L. Starkel, 1982). s^!

Starasowane doliny są wycięte w rozległym poziomie denudacyjnymj wysokości 80—110 m (górnoplioceńskie — E. Mazur 1963 i L. Starkel,! 1965; najniższy czwartorzęd — S. Dżułyński i in. 1968; L. Starkel,* 1972a). W każdej plejstoceńskiej pokrywie tarasowej, leżącej na cokole,* zaznacza się przejście do dobrze obtoczonych żwirów facji korytowej f w spągu poprzez gorzej obtoczone, zazębiające się z osadami solifluk-i cyjnymi, aż do osadów facji tarasowej, deluwiów, lessu lub piasków eolicznych w stropie (ryc. 11, 12, 13, w: J. Dziewański, L. Starkel, 1961;! L. Starkel, 1965, 1967). Zazębianie się osadów i obecność utworów in-H terstadialnych świadczy o tworzeniu się danej pokrywy w klimacie? zimnym. Zgodne to jest z cyklem sedymentacji stwierdzonym na in-1 nych obszarach modelowanych w czwartorzędzie (H. Maruszczak, 1968)i

Okresy erozji zaznaczone rozcinaniem stopni przypadają na szeroko! rozumiane okresy interglacjalne. Istotna, szczególna rola przypadaj okresom przejściowym, gdy erozja boczna rzek roztokowych poszerza] dna dolin. Świadczą o tym powierzchnie meandrów ześlizgowych, stwier-i! dzane w spągu i w stropie aluwiów tarasów w dolinie górnego Sanuj (fig. 8). Rola okresów interstadialnych jest mniejsza, choć zaznacza się?

1