DSC04569 (5)

70 Płowa* ? T*ort» ru/wojuw ciąpu ryt*

dziecka męłiwoflc ton pośwęca własne sity i zasoby wawnftf«(y|

k> ,w\•■■■11 sprcstamu odpowiedaialnoScł®^^^® nad fRsffKjrt)ęci6rri {Sabatafii i Sheban, w druhu)

. '!3 społecznej wymiany jest lakze przydatna do analizy 8p»dkv

. r małymi dziećmi Tojm_ wę satysfakcji może być cięloowo spowodowane wzrostem oczekiwań na 89 Stadium rodziny z małymi dziećmi pojawia się po oMjjflf ^ateństwa) i towarzyszy mu mm fak ja mogła utrzymać się na ootyęfyjjj ;.oz x. e Mroskw małżeńskich oczekiwań musi towarzyszyć wzrost

porcjonalnie do wzrostu oczekiwań, ap*fl zmieniających się oczekiwać,

'■ a :. n czasie spadać (Sabaieili, 1988; Sabatefłł i Shehan, w I

Teoria Rozwoju Rodziny

zam

tor

Jas teoria rozwoju rodziny wiąże się z rozwojem w Ciągii życią? Natęży pemlępa : r( to i, można ująć w postaci sem stadiów, które obejmują petem

^,li pojawiających się w ciągu życia u wszystkich jej członków j|

11977, Hiii, 1964 McGoldrick t Carter. 1982; Rowe, 1981) 9tadi« te K> poprzez zmiany w liczbie członków rodziny (wskutek narę lenne przez nich rodzinnego domu), etapy rozwoju dzieci

jHntf

wyznaczane zwył dnwni tub

poprzez powiązanie rodziny z innymi systemami społecznymi, na przykład prntfHL zJonka oto . na emeryturę (Mattesich i Hitt, 1987). Dzięki temu mow^T sporządzić możliwą do przewidzenia chronologię stadiów żyda rodziny: nie związani mfodzi dotośii, niedawno poślubiona para małżeńska; rodzina z małymi ddeómi; rodź : dorastającym dziećmi, rodzina opuszczona przez dorosłe dzieci; idnf w późnym wieku (MoGoidriCk i Carter 1982).

Ponieważ cykl życia rodźmy jest postrzegany jako uporządkowana sekwen^i'^ zdarzeń, zanim pojawi się następne stadium, musi ona sprostać wyzwaniom właściwym, Aby zilustrować tę teorię, rozważmy przykład starzejącej się rodziny, którą opiekują się dorosłe dziec To wyjątkowe stadium w życiu rodziny wprowadza szereg wyzwań dła obu pokoleń i stanowi kontrast w stosunku do wymagań stawianych w innych momentach życia rodźmy Ogólnie, uważa się. że międzypokoleniowe udzielanie opak może przyczynić się do powstawania stresu i wymaga wzajemnego dostosowania zachowań zarówno dorosłych dzieci, jak i starzejących się rodziców. Następuje wówczas okres dezorganizacji i wstrząsu emocjonalnego, podczas którego donosie dzieci czynią różne wysiiki przystosowania się do potrzeb starzejących się rodzłoóju^

> odwrotnie. Na ostateczny wynik tego stadium często ma wpływ sposób, w jaki wszyscy jego uczestnicy postrzegają dane zdarzenie, oraz stopień ich zaradndfljci podczas okresu przystosowawczego.

Teoria Konfliktu

Teoria konfliktu usiłuje pokazać, dlaczego brak równowagi, dysharmonia i konflikt są nieodłącznym cechami doświadczeń związanych ze starzeniem się. Ze względu na swą nieuchronność konflikt me jest uważany za silę negatywną, jest on raczej oczekiwaną właściwością systemu społecznego. Poza tym, wraz z wiekiem, ludzie stają przed odwiecznym problemem pogodzenia swoich racji ze sprzecznymi interesami otoczenia. Do ważnych, mieszczących się wewnątrz tej struktury, pojęć zalicza się:

BWofitom* toortf rozwoju w ctąęu tycie

sitę. współzawodnictwo. zasoby materialne, negocjowanie i targowanie się (Lipo, 7001 Spray, 1975. 1979)

ObnOsząc to do badania rozwoju w ciągu żyda, zwolennicy teorii konfliktu mogliby podkreślać stale, wzajemne oddziaływanie negocjacji, rozwiązywania problemów i radzenia sobie z konfliktem. W celu przeanalizowania możliwego konfliktu, posłużmy się ponownie naszym przykładem przejścia na emeryturę, szczególnie w sytuacji niezadowolenia lub braku zgody co cło rutynowego rozkładu zajęć lub podziału odpowiedzialności w gospodarstwie domowym Poprzez te zagadnienia często przewija się kwestia siły; oznacza to, ze napięcie i konflikt związane z odpowiedzialnością » wykonywanie prac domowych są często wzniecane przez- leżąca u ich podłoże problemy nierówności lub kontroli lub, jak stwierdzamy w rozdziale 10.. tarcie międzypokoleniowe może się pojawić wówczas, gdy dorosłe dzieci zapewniają opiekę starzejącym się rodzicom, zwłaszcza jeśli ci ostatni są kalecy lub chorzy W wielu przypadkach konflikt rodzi stę wskutek działania takich czynników, jak sprzeczność interesów lub znaczny ubytek posiadanych przez jednostkę zasobów, które powstają wówczas, gdy musimy radzić sobie z licznymi wymaganiami związanym ze sprawowaniem nad kimś opieki

Krytyka Teorii Socjologicznych

Socjologiczne teorie rozwoju w ciągu życia są użyteczne, ponieważ koncentrują się na tym, co spotyka jednostki - uczestników życia społecznego, w miarę ich rozwoju Teorie te rzucają także światło na związek pomiędzy systemem istniejącym w danym społeczeństwie a jego młodszymi i starszymi członkami. Podobnie jak teorie psychologiczne, które omówiliśmy, także i teorie socjologiczne są godne uwagi ze względu na przeprowadzanie badań dotyczących rozwoju w ciągu życia i wiązanie ze sobą nawzajem różnych pojęć. Na przestrzeni lat te ujęcia teoretyczne stały się bardziej wyrafinowane i poczyniły godne uwagi wysiłki w celu połączenia obserwacji i logiki. W szczególności symboliczny interakcjonizm i wymiana społeczna zdają się proponować szereg pojęć użytecznych do rozwijania hipotez

Pomimo to wszystkie z przedstawionych ujęć teoretycznych mają podobne wady. Na przykład krytycy symbolicznego interakcjbnizrriU wykazali, że teorii tej brakuje metodologicznej ścisłości i nie nadaje się ona do badania struktur społecznych na dużą skalę Teorii wymiany społecznej zarzucano, iż jest ona zbyt indywidualistyczna i abstrakcyjna. Krytycy teorii rozwoju rodziny twierdzą, że trudne jest zgodne ustalenie, kiedy dokładnie są osiągane poszczególne stadia. Ponadto rodziny, w których życiu zaszły zmiany wskutek rozwodu lub też wspólnego zamieszkiwania przez przedstawicieli kilku pokoleń, nie mieszczą się w tym ujęciu teoretycznym. Wreszcie, teoria konfliktu nie została szczegółowo sprawdzona przez badaczy i zarówno proponowane przez nią pojęcia, jak i rozwijane przewidywania wymagają dalszego opracowania.

BIOLOGICZNE TEORIE ROZWOJU W CIĄGU ŻYCIA

Biologiczne teorie rozwoju w ciągu życia koncentrują się na złożonych procesach fizjologicznych, które przebiegają w ciągu życia. Teorie biologiczne są nastawione przede wszystkim na badanie procesów starzenia się pojawiających się w wieku późniejszym, ale ważne jest odnoszenie ich do całego życia. Jak stwierdzamy w rozdziałach początkowych, wzrost i starzenie się komórek są procesami trwającymi całe życie, od momentu poczęcia do ostatnich lat późnej dorosłości. Ponadto sil) biologiczne pokrywają się z dynamiką psychologiczną oraz socjologiczną i wywieraj

71

• ZA Q I TCO { jak i

| Aft I rlęrc I Ctttt | rlarfjj

| flitjytf [ fó*n

i 1*0?