DSC06187

Czynniki determinujące skuteczność superwizji

Wśród cech i warunków niezbędnych do skutecznych działań superwizy-nych wymienić należy przede wszystkim otwartość, aktywność, elastyczność empatię, chęć zmiany oraz zainteresowanie trudnościami innych. Są one konieczne do wzajemnej wymiany doświadczeń i wspólnego zastanawiania się nad źródłami problemów, by móc dotrzeć do nowych, właściwych rozwią. zań.

Uczestnicy spotkań największą satysfakcję czerpią z superwizji opartej na wzmacnianiu ich mocnych stron, podkreślaniu słuszności podejmowanych decyzji i poczuciu „wspólnego problemu”. Źle opiniują superwizje, w których czują się krytykowani, negatywnie oceniani, nadzorowani i wyśmiewani. Właściwie przeprowadzona superwizja powinna wzmacniać, dodawać sił i wiary w możliwość odnalezienia słusznego rozwiązania. Dlatego należy unikać popadania w skrajności od nadmiernej krytyki do okazywania przesadnego współczucia. W chwili przedstawienia problemu staje się on wspólnym problemem grupy jako całości. Odtąd to wyniki pracy całej grupy będą poddawane ewaluacji.

Nie sposób wymienić wszystkie korzyści jakie niesie ze sobą superwizja, ponieważ dla każdego jej uczestnika może mieć inny wymiar i wartość. Będą one w dużej mierze zależały od dotychczasowych doświadczeń, nawyków, realizowanych wzorów, czy wreszcie przebytego toku socjalizacji. Niezaprzeczalnie jednak dla wszystkich, superwizja wzbogaca rozwój zawodowy i indywidualny, pogłębia samoświadomość i wzmacnia kompetencje. Stanowi cenną i uznaną formę współpracy i pomocy profesjonalistom. Dzięki ponownej analizie dokonanej z udziałem zespołu uzyskuje się lepszy wgląd w przyczyny pojawiających się problemów oraz szerszą perspektywę ich widzenia. Daje to możliwość dokonania trafniejszej diagnozy i przyjęcia lepszej strategii metodycznej.

Podstawowe trudności w procesie superwizji

Mimo niezaprzeczalnych pozytywnych stron superwizji może ona budzić wiele obaw wśród uczestników. Szczególnie w początkowej fazie pracownicy obawiają się, że ich praca będzie krytycznie oceniania przez innych. Sam fakt omawiania problemu w trakcie sesji superwizyjnej oznacza, że pracownik socjalny nie poradził sobie z jego rozwiązaniem. Obawom tym może niejednokrotnie towarzyszyć wstyd, niepewność i poczucie braku kompetencji, dlatego też tak ważna jest dbałość o zapewnienie właściwej, wspie-

rąjącej i zachęcającej atmosfery spotkań, która ułatwi swobodę wymiany opinii i otwartość na pomysły innych.

Sesja superwizyjna może w niektórych przypadkach powodować poczucie zagrożenia własnej samooceny. Dzieje się tak w sytuacji, w której osobie superwizowanej trudno się zgodzić z wnioskami i proponowanymi rozwiązaniami innych, zwłaszcza gdy pracownik ma silnie ugruntowane przekonanie, że postąpił właściwie. Stanowi to poważne wyzwanie dla superwizora, który powinien dążyć do wypracowania jednoznacznych ustaleń. Wreszcie trudne może się okazać wprowadzanie ustaleń podjętych w trakcie superwizji w praktyce, zwłaszcza gdy pracownik ma świadomość własnych braków warsztatowych i nie jest pewien rezultatów podejmowanych działań.

Prowadzenie superwizji nie jest łatwe także dla samego superwizora. Wymaga profesjonalnego przygotowania, doświadczenia zawodowego oraz odpowiednich umiejętności warsztatowych. Należy tu szczególnie podkreślić, iż wybór metody i techniki superwizji zależy w dużej mierze od specjalizacji i rodzaju doświadczenia zawodowego superwizora. Inaczej będzie wyglądała superwizja prowadzona przez psychologa, a inaczej przez pracownika socjalnego z długoletnim stażem pracy. Choć każdy z nich będzie realizował zadania zgodnie z zasadami organizowania i prowadzenia sesji superwizyjnych, to prawdopodobnie będą inaczej rozkładali akcenty i zwracali uwagę na inne aspekty działań oraz podejmowanych decyzji. Może to mieć istotny wpływ na ocenę efektów współpracy superwizora i osób poddawanych superwizji.

Superwizor jako specjalista i model zachowania bierze na siebie cześć odpowiedzialności za przebieg i efekty superwizji. Do jego podstawowych obowiązków należy wysłuchiwanie pracowników, dostarczanie im informacji zwrotnej i monitorowanie wykonywania zadań. Wiele trudności może przysporzyć superwizorowi zachęcanie uczestników spotkań do przedstawiania swoich problemów, udzielanie wsparcia psychicznego w trudnych sytuacjach oraz podejmowanie działań korygujących. Najtrudniejszym jednak przedsięwzięciem może okazać się przezwyciężanie stereotypów i uprzedzeń, a przede wszystkim wskazywanie braków wiedzy i umiejętności pracownikom socjalnym.

Reasumując można powiedzieć, że relacje pomiędzy superwizorem a super-wizowanym są niezmiernie złożone, intensywne, obciążające emocjonalnie. Dlatego można je opisać odwołując się do analizy transakcyjnej E. Bema [2002] jako rodzaj gry, w której obie strony próbują w sposób nieświadomy działać tak, aby zminimalizować straty, zachować „twarz” i uzyskać przewagę. Uczestnicy sesji superwizyjnej stosują różnego typu strategie w celu obrony przed zagrożeniami i lękiem, jakie niesie relacja superwizyjna. Gry

43