DSC07585

Tretiakowa. Teraz dyskusja przekroczyła granice sztuk plastycznych, z których wyrosła, kształtując środowiska architektów, literatów, filmowców, ludzi teatru. Kojostnuktywizrn miał być odtąd, jak twierdzo^ no, „ideologią nowego życia komunistycznego”.^

Wśród architektów omawiana problematyka została podjęta w kręgu członków Asnowa (Związek Nowych Architektów; członkowie - Ładowski, Dokuczajew, Mielników) i przeniosła się w roku 1925 do OSA (Stowarzyszenie Współczesnych Architektów), założonego z inicjatywy Ginzburga i braci Wiesninów (współpracowali z nimi: Gan, A. Burow, I. i P. Gołosowie, N. Kolii, N. Krasilnikow, I. Leonidów, I. Milinis, G. Orłów i inni), redagującego czasopismo „SA” (Architektura Współczesna). „(...] Celem naszym - pisali w roku 1928- nie jest wykonywanie takich to a takich zamówień, lecz wspólna praca z proletariatem, uczestnictwo w kształtowaniu budowli życia, sposobu naszego życia (...]"j

Dyskusje konst ruktywistyczne literatów przebiegały w grupie LOK (Literackie Centrum Konstruktywistów) istniejącej w latach 1923-1929. Jej członkowie stwierdzali: „W naszych czasach konstruktywizm jest rzeczywiście kształtującą zasadą życia społecznego    Spotyka

li się oni tutaj z popularnymi w kręgu Proletkultu hasłami „literatury faktu” (Aleksiej Gastiew), która stanowiła jednak jakby „odwrotną stronę” ich programu. Dokumentalizowane życie, twierdzili, jest źródłem konstrukcji literackiej.

W nurt konstruktywistycznych rozważań włączył się również film dokumentarny, w którego kontekście zajęto się dalej zagadnieniami nTonfaznrPjpźa wspólną płaszczyzną wyrażania myśli, jaką był filmowi poświęcone było specjalne czasopismo ^Kino-Fot” (1922-1923), redagowane przez Gana. Tam znalazły się pierwsze wypowie-dzi Dzigi Wiertowa, a wśród nich manifest Mv-r postulujący stworzenie (dnofabgrkijfaktów;teoria „Kinooka", a także najwcześniejsze sformułowania Lwa Kuleszowa dotyczące montażu. Wiertow, pozostając w zgodzie z głoszonymi zasadami, tworzył w latach 1922-1925 swoje , filmy-gazety„których 23 numery pod wspólnym tytułem Kino-Prgwda stanowiły montaże aktualności. „Droga do rozwoju kina rewolucyjnego - pisał Wiertow - została wynaleziona. Prowadzi ona poprzez głowy aktorów filmowych i dach atelier - do życia - do autentycznej, dramatycznej i pełnej napięcia rzeczywistości

Wśród ludzj teatru/ zagadnienia konstruktywizmu dyskutowane były przede wszystkim^ otoczeniu Wsiewołoda Meyerholda, twórcy teorii gry aktorskiej nazwanej „biómecłiańifcą", i reżysera wielu przedstawień w prowadzonym przez niego, teatrze (1920-1921 Teatr RFSRRI; 1922 - Teatr Aktora przemianowany na teatr GIT1S; 1923 -Teatr im. Meyerholda, w skrócie TiM, a od 1926 Państwowy TiM). Meyerholdowska praca z aktorem miała na celu wyeliminowanie gry_; jako wyrazu przeżycia psychicznego'! zastąpienie jefWykorźyśtanTern fizycznych zdolności i umiejętności aktorów poruszających się po scenie (biomechanika)JMiejsce iluzoryczności gestu i przeżycia aktorskiego miała.zająć autentyczność ruchu grających postacLICostium zastępowanoieksponowaną „inżynierią" ciała, a dekoracje, początkowo manifestacyjnie odwrócone tyłem do~pubTiczności, następnie zastąpione maszynami scenicznymi, zostały w efekcie całkowicie wyeliminowane. Mniej radykalne, choć bliskie tym poszukiwaniom były również przedstawienia moskiewskiego Teatru Kameralnego prowadzonego przez Aleksandra Tairowa.

Konstruktywizm, silnie atakowany już w drugiej połowie lat dwudziestych, zaczął pod koniec dwudziestolecia coraz wyraźniej przeżywać swój kryzys aby w początku lat trzydziestych utracić większe znaczenie na terenie Związku Radzieckiego. Nowa polityka kulturalna, której ostateczny kształt został sprecyzowany w wystąpieniu A. Żda-nowa w 1934 roku, podniosła nowe problemy twórczości artystycznej wykraczające poz^Jtongtruktywistyczne dyskusje.

A jak kształtowały się dziejeTćonstruktywjzmu poza Związkiem Radzieckim, w środowiskach węgierskim, niemieckim, polskim, czeskim? Różne sytuacje historyczne, odmienne tradycje artystyczne, inne źródła inspiracji nakazują nam widzieć te ośrodki w różnych perspektywach. Rewolucja berlińskaa następnie prze-wrotyjjLBawarii i w mniejszym nasilaniu w akęęgp* Ruhry, w Bremie i Lipsku w początkach roku 1919, a tajcie zakończo niepowodzeniem

2 - W kręgu konstruktywizm u

17