DSC07861

8

ftstino. -ire, -id, -itmm spieszyć się iptv więc

1 |m Polonica wit żyje w języku polskim

mtdlego, -ćre, -lexi, -lecrom spostrzegać, rozumieć

bkóro. -are, -ivi, -atom pracować

Latam po łacinie

*o. •m, legi, fcctum czytać

figi powoli

Kkeafer chętnie

MM lego czytam książki

Kagai Ładna język łaciński

magister nauczyciel

magistra nauczycielka

bk docct uczysz mnie

H mi

■ano, -ire, -in, -atam opowiadać aarro de bagna Latina opowiadam o języku brańskim mm nie mm my qaoqae także itspondćo, -Ire, -apondi, -sponsum odpo.

wiadać saepe często

sałato, -ire, -ivi, -atom pozdrawiać te aaluto pozdrawiam dę salveo, -ere być zdrowym aalve! witaj! salvete! witajde!

scribo, -Ire, scripsi, scriptum pisać sed lecz

sedćo, -ere, sedi, sessum siedzieć specto, -ire, -ivi, -atom patrzeć stadło, -ere, -iii starać się usilnie o co, uczyć się

studiósa studentka studiósus student ta ty

venio, -ire, veni, ventum przychodzić ad vos venio przychodzę do was video, -ere, vidi, visum widzieć vivo, -ere, mi, victum żyć vos wy

FORMY PODSTAWOWE CZASOWNIKA

Słownik języka łacińskiego podaje fonny podstawowe czasownika, np.:

video	videre	vidi
widzę	widzieć	zobaczyłem
1. os. cz. ta.	bezokolicznik	1. os. cz. przesz!.
tr. ozu. str. cz.		dok. tr. ozn. str. cz.
(praesens	1 (infiniti vus	(perfectum
indicativi activi)	| praesentis actm)	indicativi activi)

visum

aby zobaczyć

(supinum)

W formach podstawowych znajdujemy tematy czasownika:

temat czasu teraźniejszego    narra-    vide-    leg-    audi-

temat czasu przeszłego dokonanego    narrav-    vid-    leg-    audiv-

temat supini    narrat-    vis-    lect-    audit-

Czasowniki ze względu na zakończenie tematu czasu teraźniejszego dzielimy na cztery koniugacje:

Kinńgicja I - a Koniugaga II - e Roniug. III — spółgł. Koniugacja IV — i video    lego    audio

aani-re,    vide-rc    leg-e-re    audf-re.

Do koniugacji 1 należą czasowniki, których temat czasu teraźniejszego kończy się na -a, a bezokolicznik na -are, np.: narro, narrare — opowiadać; l&boro, laborare — pracować.

Do koniugacji Q należą czasowniki, których temat czasu teraźniejszego kończy się na -e, a bezokolicznik na -ere, np. video, videre — widzieć, studeo, studere — studiować.

Do koniugacji ED (spółgłoskowej) należą czasowniki, których temat kończy się na spółgłoskę, a infinitivus na -ere, np.:

scribo, scribere, scripsi, scriptum - pisać disco, discere, didici — uczyć się

W infinitiwie między tematem czasownika a końcówką bezokolicznika -re występuje spójka -e-.

Do koniugacji IV należą czasowniki, których temat kończy się na -i, a infinitivus na -ire, np.:

sentio, sen tire, sensi, sensum — czuć scio, scfre, sdvi, scitum — wiedzieć

SUPINUM

Czwarta forma podstawowa czasownika nosi nazwę supinum. Występuje po czasownikach oznaczających ruch i wyraża cel tego ruchu, np.: propero laboratum spieszę, aby pracować.

NOTA BENEI

Warto zapamiętać, że temat supini czasownika spotykamy w wielu rzeczownikach łacińskich zakończonych aa:

-tor lector czytelnik, audiłor słuchacz’,

-io visio patrzenie, lectio czytanie, auditio słuchanie',

-orium lectorium czytelnia, auditorium sala wykładowa;

-um dictum powiedzenie, factum czyn, scriptum pismo;

-us intellectus zrozumienie, pojęcie’, cultus pielęgnowanie, sposób życia, cześć.

Temat supini czasownika tworzy się od tematu praesentis przez dodanie przyrostka -t: narra-t-um, vid-t-um -» vis-um (t pod wpływem dysymilacji przeszło w s).