DSCN0766

3. RYSUNKOWE ODWZOROWYWANIE PRZEDMIOTÓW W RZUTACH 3.1. RZUTOWANIE ŚRODKOWE (PERSPEKTYWA ŚRODKOWA)

Jeżeli wyobrazimy sobie, że wszystkie promienie światła odbite od danego przedmiotu zbiegają się w naszym oku, to punkty przebicia tych promieni z płaszczyzną rysunku znajdującą się między okiem a przedmiotem odtworzą obraz przedmiotu w rzutach perspektywicznych (rys. 3-1). Płaszczyzna rysunku nazywa się tłem (płaszczyzną tłową), punkt O, w którym zbiegają się wszystkie promienie, nazywa się punktem środkowym, a metoda odwzorowywania przed* miotu — rzutowaniem środkowym (perspektywą środkową).

Rys. 3-1. Widok płytki prostokątnej w perspektywie (rzut środkowy)

Rys. 3-2. Rzut punktu na rzutnię

Aby zrozumieć istotę rzutowania i odwzorowywania przedmiotu na arkuszu Tysunkowym, musimy poznać podstawowe zasady, które wyjaśnią nam zależ* ność między przedmiotem a jego obrazem i umożliwią zrozumienie, w jaki sposób należy ten obraz konstruować. Zasady te ujęte są w nauce o rzutach (geometrii wykreślnej), zajmującej się metodami rzutów, za których pomocą odwzorujemy przedmioty przestrzenne na płaszczyźnie rysunku.

Zanim przejdziemy do dalszych rozważań, przyswoimy sobie niektóre nazwy używane w nauce o rzutach. Przedmiot, którego obraz konstruujemy na rysunku, nazywa się przedmiotem rzutowanym, obraz przedmiotu na płaszczyźnie nazyw* się rzutem tego przedmiotu, płaszczyzna, na której powstaje rzut *4? płaszczyk rzutu lub rzutnią, a konstruowanie — rzutowaniem.

Każdy przedmiot składa się z niezliczonej liczby punktów. Aby ułatwić zrozumienie powstawania rzutów przedmiotu (bryły przestrzennej), omówimy najpierw sposób powstawania rzutu punktu.

Rys. 3-3. Widok toru kolejowego w perspektywie (rzut środkowy)

Przyjmijmy dowolny punkt A w przestrzeni znajdujący się między płaszczyzną n i okiem O obserwatora (rys. 3—2). Promień świetlny poprowadzony przez punkt A przebija płasz-czyziję w punkcie A'. Prostą AA' nazywamy promieniem rzutującym lub prostą rzutującą. Punkt A' jfej rzutem punktu A. Płaszczyznę, n, na którą rzutujemy, rzutnią.

Z obserwacji codziennej przekonujemy się, że przedmioty dalsze stają się mniejsze, linie równoległe oddalające się zbiegają się w jednym punkcie (rys. 3—3).

Te zjawiska wykorzystuje się w malarstwie i w architekturze w celu wykazania głębi przestrzennej.

*    3.2. PERSPEKTYWA ZBIEŻNA

W szkicowaniu perspektywicznym z natury stosujemy zasady z teorii perspektywy zbieżnej. W perspektywie, zbieżnej tło (płaszczyzna tłowa) jest płaszczyzną rysunku. Punkt środkowy odpowiada położeniu naszego oka i znajduje się zawsze przed płaszczyzną tłową.

Weźmy prostopadłościan ustawiony ukośnie na poziomym stole (rys. 3—4). Ma on trzy grupy krąwędzi w rzeczywistości do siebie równoległych. Jeżeli

.2* i

Rys. 3-4. Prostopadłościan w perspektywie zbieżnej

4 Rysunek techniczny

49