DSCF6004

o dzieła polskid wydarzeniem b denta Rzeczyp<

i idei zjednoczenia narodu. Na specjalny program poświęcony Mar$i I kowi Rydzowi-Śmigłemu złożyły się m.in. przemówienie płk. Adama Koca, i audycja żołnierska Cnoty żołnierskie, reportaż Na ulicach Warszawy w dniu l imienin Wodza Naczelnego_y oraz zbiorowa audycja ze wszystkich rozgłoś, l w czasie której poszczególne miasta składały Wodzowi Naczelnemu mel- 1 dunki o stanie zbiórki na FON” - zdawało sprawę ze swego udziału i w święcie Polskie Radio, oddając zarazem jego propagandowy rozmach i (scenariusz, dodatkowe treści, z którymi skoj arzono obchody oraz różno- I rodność środków oddziaływania na słuchaczy)⁶³.

W następnym roku centralne obchody święta odbiegły od schematu, I ponieważ nałożyły się w czasie z zaostrzeniem konfliktu polsko-litewskiego i ultimatum postawionym Kownu przez Warszawę w sprawie nawiązania stosunków dyplomatycznych. Nie przegapiono jednak okazji, ly zamanifestować, że świętowanie ustępuje wodzowskim obowiązkom. W wigilię Edwarda marszałek przemawiał z balkonu GISZ do tłumu zorganizowanego i przyprowadzonego na miejsce przez Stołeczny OkręgOZN. W nocy z 17 na 18 marca udał się do Wilna, by osobiście nadzorować ruchy wojsk polskich nad granicą. ]ak wiadomo, wycofał je już następnego dnia, kiedy pod presją Litwa przystała na żądania Polski⁶⁴. Związek Strze

lecki dla uczczenia imienin swego „Wysokiego Protektora” wydał w tym

czasie w masowym nakładzie okolicznościową nalepkę na sprzedaż, 1 W ulotce objaśniano jej przeznaczenie: „Wydawnictwo to jest wyrazem 1 hołdu Związku Strzeleckiego dla Marszałka Polski i Idei, której przewód- 1 niczy. jest również połączone z dawno zamierzoną realizacją wykupna 1 w Wilnie domu, z którym najbardziej złączone jest imię Wielkiego Marszałka ]ózefa Piłsudskiego, jako ucznia gimnazjalnego. [...1 Zakładając zaś w tym domu ognisko kultury i oświaty dla młodzieży rękodzielniczej i robotniczej [...] założymy podwaliny do działalności, mającej na celu ^{1 2}

lr rzvstanie dla Kraju wartości, które kryje w sobie wielka rzesza mło-drieży pozaszkolnej. [...] Osiągając cel powyższy godnie uczcimy Wodza Narodu, Marszałka Polski Edwarda Rydza-Śmigłego, i uradujemy Jego serce, tak pełne umiłowania Wielkiego Marszałka i Jego Spraw”³. Polskie Radio rokrocznie 18 marca nadawało transmisje z imieninowych uroczystościRydza-śmigłego⁴.

Z Generalnego Inspektora czyniono również główną postać realizowanej przez obóz rządzący od połowy lat 30. polityki konsolidacji narodu. We wspomniany kurs wpasowywały się m.in. działania repolonizacyjne, a w ich ramach ruch tzw. szlachty zagrodowej na wschodzie. Akcja dotyczyła zruszczonych potomków dawnej polskiej szlachty „szaraczkowej”, która w wyniku rozmaitych procesów zachodzących w dobie zaborów utraciła#© prawda polską świadomość narodową, lecz zdołała zachować swoiste poczucie odrębności stanowej⁵. Taktyka przywracania polskości tej specyficznej grupie, będącej reliktem stratyfikacji społecznej dawnej Rzeczypospolitej, przewidywała m.in. organizowanie dla niej specjalnych wycieczek propagandowych do stolicy kraju. Pomysł realizowano przy udziale czynników wojskowych (Ministerstwa Spraw Wojskowych oraz WINO) i policji państwowej. Na współorganizatorów i przewodników wycieczek wyznaczano oficerów i podoficerów, często z pionu oświatowego. W trakcie zwiedzania stolicy dużą wagę przywiązywano do nadania szczególnie uroczystego, podniosłego charakteru dwóm występującym jeden po drugim punktom programu, a mianowicie odwiedzinom w Belwederze i w GISZ. Świadczą o tym wydane organizatorom oficjalne dyspozycje tej oto treści: „ O godz. 9-tej złożony zostanie przez uczestników wycieczki hołd w Belwederze. W tym celu dowódca Baonu Stołecznego

1

Radio w Polsce w latach 1935-1938..., s. 44.

2

⁶⁴ M. Jabłonowski, P. Stawecki, op.cit., s. 141; „PZ” 1938, nr 76.

3

   Komisja Związku Strzeleckiego dla Wykupna Domu Upamiętnionego Długoletnim Zamieszkiwaniem Józefa Piłsudskiego w Wilnie, marzec 1938, CAW Gab. MSWoj. 1300.1.533.

4

   Radio w Polsce w latach 1935-1939.,., s. 97.

5

   W początkach 1939 r. Związek Szlachty Zagrodowej liczył niewiele ponad 40 tys. osób skupionych w 450 kołach. Więcej na temat ruchu szlachty zagrodowej w książce A Chojnowskiego Koncepcje polityki narodowościowej rządów polskich w latach 1921-1939, Wrocław I*'**²²⁷-²²⁹'