DSCN2058 (3)

ko bezpośredni rejon komórek inicjalnych, w którym podziały s;p rzadkie i |^,_(| nazwany został dlatego.. c c n t r u tn s p o c / y n k o w y m”. Poziom DNA wj*? komórkach wynosi 2C. a ich cykl komórkowy jest wydłużony 10-15-krotnic w sunku do komórek sąsiednich. Komórki centrum spoczynkowego odznaczaj!) _S|ę większa odporności;) na uszkodzenia (spowodowane np. napromieniowaniem) i _S|_;i nowi;) jakby rezerwuar diploidalnych komórek inicjalnych umożliwiający regenera. eję mery Niemu korzeniowego w przypadku jego uszkodzenia.

/a protomerystcmcm znajduje się strefa wydłużania, zwana leź merystematyc/. na strefą różnicowania (rys. 4.40 B). Odbywają się w niej intensywne podziały kom,',, rkowc, równocześnie zaś. w miarę oddalania się od protomerystemu. komórki rosn$ zwiększając swe objętości. W strefie tej najsilniejszy jest przyrost korzenia na długość. głównie dzięki zwiększaniu się wymiarów komórek.

Komórki w poszczególnych rejonach tej strefy różnią się między sobą. przy czy m różnice dotyczą częstości i orientacji podziałów oraz kierunku wzrostu objęłoś-ctowego. Można tu wyróżnić pojedynczą, zewnętrzną warstwę komórek, w której podziały są wyłącznie antyklinalnc (tj. prostopadle do powierzchni organu) i która tworzy praskórkę (protodermę). Pod praskórką znajdują się równowymiarowe komórki pramiękiszu (merystemu podstawowego), dzielące się głównie płaszczyznami peryklinalnymi. czyli równoległymi do powierzchni organu. Tworzą one dość gruby cylinder prakory. otaczający znajdującą się w środku prani i a z g ę (prokambium). Prokambium tworzy walec złożony z komórek o mniejszej średnicy, a wydłużonych w kierunku osi korzenia i dzielących sie podłużnie.

Budowa pierwotna korzenia

Strefa wzrostu na długość stopniowo przechodzi w strefę różnicowa-n i a. zwaną też strefą dojrzałości, w której korzeń zbudowany jest już w większości z tkanek stałych. Charakterystyczny układ tych tkanek, powstałych w wyniku , działalności merystemu wierzchołkowego, nazywamy budową pierwotną korzenia (rys. 4.41).

W typowym przypadku praskórka różnicuje się w skórkę (epidemię) korzenia.

Jej budowę poznaliśmy już w rozdziale poświęconym tkankom roślin naczyniowych.

Ze względu na swą szczególną, inną niż w pędzie, strukturę bywa ona niekiedy nazywana epiblemą lub ryzodermą. Liczne komórki skórki korzeniowej wytwarzają tu włośniki, stąd strefa różnicowania nosi również nazwę włośnikowej. Rozwijający się włośnik stanowi początkowo uwypuklenie komórki włośnikowej, do którego przechodzi jądro komórkowe. Uwypuklenie to szybko rośnie, przy czym jądro znajduje się zawsze w jego partii szczytowej, równocześnie zaś cała.komórka ulega silnej wakuolizacji. Rozwój włośnika przedstawiono na rysunku 4.42. Młoda skórka korzenia, a zwłaszcza jej komórki wlośnikowe, stanowią, jak pamiętamy, układ chłonny rośliny, przez który odbywa się wnikanie wody i jonów soli mineralnych z roztworu glebowego.

Pod skórką rozwija się z pramiękiszu stosunkowo gruby cylinder tkanki mięki-szowej, tworzący korę pierwotną. Jej komórki są żywe i cienkościenne, a między nimi występują dość znaczne przestwory międzykomórkowe. Najbardziej wewnętrzna i najczęściej pojedyncza warstwa komórek kory pierwotnej wykształciła się w korzeniu jako endoderma, czyli śródskórnia. W typowej endoćer-mie komórki ściśle przylegają do siebie i mają charakterystyczną budowę ścian, mianowicie pasemka Caspary’ego biegnące dokoła komórki w promieniowych i poprzecznych ścianach komórkowych (rys. 4.41. 4.43 A.B).

Jeżeli organ osiowy przedstawimy w postaci walca, to promieniowymi będą płaszczyzny równolegle do promieni, a prostopadłe do obwodu walca, stycznymi płaszczyzny styczne do obwodu, wreszcie poprzecznymi płaszczyzny prostopadle do osi walca (rys. 4.44).

151