DSCN3992 (4)

tkanek; ma /animowanie w USG i terapii ultradźwiękowej.

-    natężenie średnic (I mW/emMO mW/enr) - powoduje odwracalne zmiany, głównie w tkance nerwowej.

-    natężenie duże <10 inW/cnr-100 ntW/air*) - powoduje zmiany nieodwracalne. prowadzące do całkowitego zniszczenia tkanki; stosowane są doświadczalnie ora/ leczniczo \v chirurgii ultradźwiękowej.

I£fekly biologiczne działania US zaleźli przede Wszystkim od:

■    czasu ekspozycji.

■    natężenia.

Pml wpływem US może dojść do następujących procesów fizykochemicznych:

■    dcpulimeryzacji dużych biomo-Ickuł inp. polisacharydów, białek. DNA).

■    zjawiska tiksotmpii (żel -> zol) np. w koloidach protoplazmy.

■    wzrostu przewodnictwu elektrycznego.

■    katalizowaniu reakcji chemicznych,

■    przesunięcia pH w stronę zasadową i inaktywucji enzymów,

■    wzrostu dyfuzji.

■    tworzenia emulsji,

■    tworzenia makrorodników.

Skutki biologiczne wywołane działaniem US to:

■    zahamowanie rozwoju płodu,

■    zmniejszenie odporności.

■    obumieranie komórek.

■    działanie teratogenne.

■    zmniejszanie możliwości reprodukcyjny dl.

■    wymiana chromatyd siostrzanych.

Działanie powyższe odnosi się do warunków in vł/ro i często nie znajduje

odniesienia w doświadczeniach m mu.

Stosowane w lecznictwie urządzenia do wytwarzania US są zbudowane z dwóch części:

a)    układu wytwarzającego drgania elektryczne o wielkiej częstotliwości.

b)    układu wytwarzającego drgania mechaniczne o wielkiej częstotliwości (przetwornik piezoelektryczny). Aby drgania mogły zostać przekazane tkankom, konieczne jest sprzężenie układu wytwarzającego drgania zc skórą; wykonuje się to za pomocą substancji o podobnych właściwościach akustycznych (np. ciekła parafina).

Według współczesnego stanu wiedzy zastosowanie ultrasonografii (USG) jest bezpieczne. Trudno jednak dowieść pełnego bezpieczeństwa tych metod, zwłaszcza genetycznego. Następstwa bardzo szerokiego stosowania USG w położnictwie są ciągle przedmiotem badań. Nie ma jak dotąd istotnych przesłanek ku temu. aby przy istnieniu wskazań klinicznych odstępować od badania USG ze względu na jego ewentualną szkodliwość. Badanie USG jest metodą nieinwazyjną. nie obciąża badanego i może być wielokrotnie powtarzane.

4.10.4. Infradźwięki (poddźwięki)

Infradźwięki - drgania akustyczne o częstotliwościach niższych od słyszalnych przez człowieka (poniżej I6 HzL fch źródłem jest wiatr, różnego rodzaju eksplozje, duże elementy drgające konstrukcji i urządzeń mechanicznych. sprężarki tłokowe o małej prędkości obrotowej, silniki wysoko-

prf/iu. młoty pncumutyc/iie. wentylatory pt/umysłowe. dmuchawy wici* Wopiecowc. elektrownie cieplne I «inI-ne. oscylujące masy wodne w /apotach wodnych, transport lądowy, wod* ny i lotnictwo itd.

Ochrona pr/cd Infrndźwlękitmi jest mało skuteczna.

infrad/więki wykazują dzi ułanie szkodliwe zarówno nu narząd słuchu, jak i działanie pozasłuchowc. Działanie pozusłuchowc może być znacznie groźniejsze od d/iułonia na narząd słuchu (zjawisko rezonansu narządów wewnętrznych).

Infradźwięki znajdują zastosowanie do wyznaczaniu miejsc wybuchów, badania warstw atmosfery, badania środowisk wodnych.

4.10.5. Promieniowanie

podczerwone - cieplne

Promieniowanie podczerwone jest to niewidzialne promieniowanie elektromagnetyczne mieszczące się w widmie między czerwienią a mikrofalami (zakres ful od 760 nm do I5 000 mu).

Ze względów praktycznych wyróżnia się podczerwień bliską (od 760 nm do 2000 nnił oraz podczerwień daleką (od 5000 nm do IS 000 nm). Każde ciało o temperaturze wyższej od temperatury' zera bezwzględnego emituje promieniowanie w paśmie podczerwieni. Im lalę elektromagnetyczne są krótsze, tym wytwarzana lempcruiuia jest wy-bn < wyższe kwanty energii).

Źródłami tego promieniowania jest emisja przez, rozgrzane ciała. np. piece hutnicze, rozżarzone materiały, la sery. kadzie, koiły. Do najbardziej intensywnych źródeł zalicza się rozżarzone lub stopione metale i szkło.

Działanie biologiczne promieniowania podczerwonego polega na wpływie cieplnym na tkanki i przejawia Mę: rozszerzeniem naczyń krwionośnych skóry i narządów wewnętrznych. wzrostem przepływu krwi tętniczej, zmniejszeniem napięcia mięśni, działaniem przeciwbólowym, zwiększeniem przemiany materii.

W związku ze swym działaniem biologicznym promieniowanie podczerwone znalazło zastosowanie w lecznictwie (terapeutyczne promienniki podczerwieni, lampy iecznic/c soIIuk i Mmina). Wskazaniami leczniczymi są: przewlekłe i podostre sumy zapalne, zapaleniu stawów, /opalenia okołostawowe, nerwobóle i zespoły bólowe (np. kręgosłupa), przebyte zapalenia skóry i tkanek pochodzenia bakteryjnego.

Promieniowanie podczerwone wykorzystano również w termografii zajmującej się promieniowaniem cieplnym ciała ludzkiego (m-in. do celów diagnostycznych).

Przy wzmożonej ekspozycji promieniowanie podczerwone może mieć działanie szkodliwe. Szczególnie wrażliwe na dziatunie promieniowaniu podczerwonego jesi oko. Promienie i» dłuższych falach są zatrzymywane prze/ rogówkę i ciecz ko-morową. promienie o krótszych falach przechodzą natomiast przez soczewkę i trafiają na siatkówkę tsą one przyczyną zaćmy zawodowej zmętnienie soczewki). Jeżeli promieniowanie jest zogniskowane przez soczewkę na siatkówkę, może dojść do oparzenia dna oka.

Działanie ogol nr polega na obciążeniu mechanizmów lermoregulacsj-nych organizmu oraz oparzeniach.

1*1