DSCN6073 (3)

Jbam ar b m ar b t>y nrofnttifur irioar mitftrnm pufbltJbu wa nal v0 fan out nrb*l nt{t rm.tn ort auf 080 .a. w orm jriitiHrn A fiatfl vA tuirb m aut pir ium .b. ot Irlbii tnritil frn nut afntin ort Ynrrt auf orn purbltabil ,r. woni mirtrlriu ora aufvu,to yfl marb mltorm iirh.fl ain punrfvc Tbrrfifb auf brr lim ,r. a. vu bo A iirhrl rut do marb aut .o. etfjlnrbń ot auf on ano mi frfttn ront .o. pili orm .b. vbrrfirb Vil bo A jiriitl «nt Tbrrficb auf A frlbA hm (rgii of b o o marb im ,p. oamarb plirb ain lina vó orm .o. pif) in om .p. mirt ot Imi .o. .i. .p. Jbamarb Irrjorn jiritri auf octi mittrtrio m orm prunrlrin A fialu •uf A Imi .r.b. vn rjutcb om iirkrl auf pta i> oi ,t. oA )»oć.b. Da ro ain mrtt ift ot fnbfi mrir tro mit ainrm ort tal om mittrlnf ora aufpi^a anf aiaiń marb ain punrkr )Y paiom fritrn anf A Imi .o. .l *p. *ń frn nrom purbfrabó oa bm *. .f. oń (Inrb of frlbó mritm marb obrn anforlim r.r.f tu frn anrbot rjtcr pubfttqń oa bin.r.f.oamarb frn er prkrl anf of imrrlrłfT in orm frunrirjn orr fialrn anf ort hnf .r.b. Yii tu rytirb in aof piaan otIuit .a.b. tno mm or frfbm mrrtm tno frr> mit ainrm .ort anf om, mitrtnforaanfyipu jnfo.a*-o~ Tno.Osruarfcayf * oaa P tno marb atf yrefr frfttm abrrrf im parKtabu oaa fru oy m n. oar narb tuirb ain hm tbrrnmrrrb tó orm .m. piantomi ,n. oar narb mtrb atn Imi tó oć .r. pia it orm .m. ora gfnrbó ain Imitóof/.plajtorm .n. Darnarb frn of iirkrl mit of ort in of ^runflrm A fialrn •uf of nuttrlnfA Imr -r. >u trurb of tirktl auf piajm A iuif .i. >. of fribii mryru foj auf orn

losem Magister 2, napisał n'a karcie 30 w ^g, rn kilerze informacji odnoszące) się do całego repertuaru tych właśnie skrótowo zanotowa-inych reguł: Totes cen figur en nunt entraites de geometrie — „Wszystkie te figury są czerpany z geometrii”. (Nie jedyna to zresztą wzmianka o geometrii w szkicowniku Villarda. We wstępnej, pięknej i uroczystej dedykacji Villard pozdrawia swoich następców, prosi ich o modlitwy i zachowanie go w pamięci, a następnie pisze: Car en cest livre puet on trover grant consel de le grant force de maconnerie et des engiens de carpenterie et si troveras le jorce de la portraiture, les trais ensi come li ars de iometrie le commande et ensaigne²⁴. (tabl. 2b). Na tablicy 36 rozpoczynającej serię rysunków figuralnych ujętych w schematy geometryczne, czytamy: Cy commence li force des trais de portraiture si eon li ars de iometrie les ensaigne por legierement ovrer ^2S.

²³    H. Hahnloser, Villard d’Honnecourt..., o. c, s. 104—125.

²⁴    Podaję teksty w transkrypcji H. Ha hnlosera. H. Schmuttermayer, Fialenbiichlein (ok. 1486).

²⁵    P. Franki, o. c., s. 44 — podaje następujący.

Ryc. 4. Wykres trzonu fiali u Roritzera

ną umowną zasadę wyboru, którą bez itr ud u można by zastąpić inną. I rzeczywiście, różne „przepisy na fiale” podają na ten temat odmienne wskazówki, co potwierdza analiza samych pinakli.

Trzeba przy tym podkreślić, że Roritzer daje wyraźnie do zrozumienia we wstępnych sformułowaniach dedykacji, iż na szczegółowym przykładzie fiali zaznajamia czytelnika z podstawową regułą określenia architektonicznej formy. Przemawia za itym również wykryta przez badaczy powszechność w stosowaniu tej metody, stwierdzona w okresie od XIII do XVI w.

Najwcześniejszym źródłem dokumentującym znajomość tej samej zasadniczo metody jest szkicownik Villarda d’Honnecourt. Tablice 39—41 szkicownika zawierają szereg lapidarnych rysunkowych sformułowań reguł mierniczych i konstrukcyjnych. Pochodzą one częściowo z ręki Villarda, częściowo uzupełnione są i opatrzone podpisami przez jednego z jego współpracowników *^s; on właśnie, tzw. u Hahn-

baiactb mirb om rifm A Aalm miń mir frinen purbfabó wg ęal *3 taił orn mittrWff ybfficb •uf aS #f -a. pia jt A auorm cjal ja e»rn> flritbt ml w frrj Q»f porbftabó boi rjcńfcbd son .s. Tm dct ar.onn rjal oaa frin ot .f. .b. Łarmrb (n) om iuK.fl auf om mitnlaff in orm {rnutlrm oa fialrn saf err liny .a. .b. tu q#.b jn auf pia jn eao jt oA .b. mań oaa ain rorit ift tń frci ot frłbu miii auf orn mńrrlnlTora rifru vntu auf oaa .a. ono marb auf jat fnrr n ain punrkt b< oakbnrr mu of porbftabu .i Ju eamarb juirb sui lin j tó or punrKt ,h. auf orm mittrłaff of a rifrn pil )T om 4. ora {Inrbu rorA Ton orni .b. aurb siu rif jn o) K. oiinerb marb ain lin) >brr cjerub anf orn mittrliif o o oas ,b. ftrr mirt di linj .L jn. Carnarb nim ot rontu Ton of .hpia r>T orm ,e. ta orm rifrn A fialrn oy frlbó tortni frrj m fr aiurm ort auf oaa.b. Tno marb auf jor fair ta oin punrkt mit of fougm purbff abtu Trr rjairbnrt .1. ,m, Daroacb )utrb ain linj Ton orm .Lpi*)Yorm.o.Draflrirł>a Ton orm .m. pia >y brmera Am rrrmpri an ort ńgiur nfb£ an it jrfrbdft jmtarbt ftrt

Ryc. 5. Wykres iglicy fiali u Ro

■OT

O

ritzera