DSCN6156 (Kopiowanie)

Sl

ES

m

l&Sij

gil

9

£§

“Wsięj^

krac^cs*.

owaiicpsj i) czyś*

araptat

ijeotati

koniab: ci wtjw tkio(ó«K v kosn*^ ychfew*

ur-N^

ziały***

4. Smtkniru mikroskopowy organizmów żywych: komórki i Ikankl

Jądro komórkowe otoczone jest podwójną błoną zwaną otoczką jądrowa (feariolemmą) Mikroskop elektronowy pozwolił stwierdzić, że jest to podwójna błona cyloplazmatyczna (ryc. 4-3, 4-4 i 4-17) posiadająca liczne otwory Izw. pory o średnicy od 20 do 200 nm. Przez pory te zawartość jądra (czyli karioplazma) komunikuje się z cytoplazmą. Otoczka jądrowa posiada dodatni ładunek elektryczny i w związku z tym bardzo trudno się regeneruje (dodatni ładunek odpycha jony wapnia, niezbędne dla regeneracji).

W komórkach utrwalonych karioplazma barwi się nierównomiernie - substancję, która intensywnie łączy się z barwnikiem nazwano chromatyna (ar. chromos barwny). Pod mikroskopem stwierdzić możemy, iż chromatyna jest niejednorodna, w pewnych miejscach tworzy wyraźnie odgraniczone, silnie barwiące się grudki - jest to tzw. chromatyna zbita (niegdyś określano ją mianem heterochroniatyny, dziś jednak to pojęcie zarezerwowane jest raczej dla czynności DNA, niż dla jego struktury). W innych miejscach występuje luźno rozrzucona, słabiej barwiąca siechromatyna luźna (ryc. 4-17; por. też ryc. 5-51).

Na granicy między chromatyną zbitą a luźną zachodzą najintensywniej procesy transkrypcji (por. rozdz. 5.3.5.4).

W DNA stanowiącym główny składnik chromatyny zawarta jest informacja genetyczna. Uważa się. że hcierochromatyna stanowi nieczynną w danym momencie, jak gdyby „spoczynkową” formę chromatyny. Innymi słowy, informacja zawarta w DNA heterochroniatyny jest chwilowo niewykorzystana. Natomiasteuchromatyna są to fragmenty połączonego z białkami DNA, na matrycy których syntetyzowane są (w danej chwili) cząsteczki RNA (np. informacyjnego RNA).

W jądrze komórkowym występują owalne bądź okrągłe twory zwancjaderkami (łac. nucleolus) w liczbie od jednego do kilku (ryc. 4-3,4-4 i 4-17). Zbudowane są one również z nukleoproteidów. 0 ile jednak w nukłeoproteidach jądra mogą zostać rozłożone przez enzym dczoksyrybonukleazę, o tyle jąderko zostanie wówczas nienaruszone. Zbudowane jest bowiem z RNA.

Kyc. 4 -17 Zdjęcie w mikroskopie elektronowym somingowyni fragmentu miazgi zęba ludzkiego. Widoczni) dv» ic ^“■    ■ komórki tkiuiki łącznej. Pow. 5500x (Kit. tłumu Alwus- Hunów skat