DSCN6461 (Kopiowanie)

Rzadko atakują drobne owady lub ślimaki. W mieszkaniach często spotkać można kosarza ściennego (Opilio pariolimts - ryc. 7-104), który w Polsce jest gatunkicmsynantropijnym. to znaczy żyjącym wyłącznic w siedzibach ludzkich (gr.: syn = razem, amhmpos = człowiek).

Roztocze (Acarina) to rząd najdrobniejszych pajęczaków, w przypadku niektórych gatunków nie można ich zobaczyć gołym okiem. Budową swą i sposobem życia znacznie różnią się od pozostałych pajęczaków. Ich głowa, tułów i odwłok stanowią jedną całość, z przodu zaopatrzoną w ryjek (rosirum)z narządami gębowymi przystosowanymi do gryzienia, lub też do kłucia i ssania. Jak pozostałe zwierzęta tej gromady, posiadają 8 odnóży krocznych. Oddychają jednak głównie całą powierzchnią ciała (jedynie większe gatunki posiadają rozgałęzione tchawki). Ich rozwój jest złożony - występują larwy, a u niektórych gatunków także poczwarki.

Roztocze spośród wszystkich pajęczaków mają największe znaczenie gospodarcze i medyczne. Wiele gatunków tych zwierząt ssie soki roślinne, powodując niszczenie drzew, krzewów i innych upraw; szczególnie znane sąprzędziorki zwane też niesłusznie “czerwonymi pajączkami" (rodzaj Teirarynchus). W ich rozwoju z jaj wylęgają się sześcionogie larwy, które po dwukrotnym linieniu przechodzą w następne stadium - ośmionogicj nimfy, przypominającej już postać dorosłą, lecz pozbawionej narządów rozrodczych. Nimfa po kolejnej wylince przekształca się w postać dorosłą (imago).

Roztocz serowy (Tyroglyphus siro) niszczy ser, zaś rozkruszek maczny (T. fariane) atakuje zapasy mąki i innych materiałów, żywiąc się jednak przede wszystkim pleśnią, która się na owych zapasach rozwija. Może przenosić się na ludzi, powodując swędzenie skóry (tzw. “świąd magazynierów”) lub odczyny alctgiczne u osób uczulonych. Blisko z nimi spokrewniony świerzbęwlec y^zkl (Sarcoptes scabiei) jest groźnym pasożytem (ryc. 7-105). Ten mały roztocz (samica osiąga 0,45 mm długości) drąży tunele w naskórku, wywołując chorobę zwana świerzbem (scabies). Drążenie korytarzy powoduje świąd i zwykle prowokuje drapanie, co z kolei prowadzi do uszkodzeń skóry, zakażenia bakteriami i zropienia. Świerzbowiec umiejscawia się najczęściej między palcami, w okolicach nadgarstków, w pachwinach, w okolicach narządów płciowych.

W przypadku swędzika jesiennego (Neoimmbicula auiumnalis) w skórze człowieka pasożytują larwy, których ślina rozpuszcza naskórek, powodując swędzenie i stany zapalne. Różne gatunki nuzeńcow(np. ąużeijigę ludzki -DemodexfoUiculorum) pasożytują na skórze człowieka i różnych zwierząt, powodując choroby zwancnuźycami.

Roztocz szczurzy (Omithonyssus bacoti • ryc. 7-105) pasożytuje na szczurach, atakuje jednak często człowieka, przebywającego w pomieszczeniach w pobliżu miejsc pobytu szczurów. Może być zatem źródłem zakażenia takimi chorobami, jak dur szczurzy endemiczny, gorączka Q, a nawet dżuma.

%

&

>*

>!

■0f

Wl

OEHM

I

Do największych roztoczy należy kleszcz pastwiskowy (lxodes ricinus). Samica osiąga 4,5 ma. długości, po najedzeniu może liczyć 12 mm. Samiec ma długość do 2,5 mm (ryc. 7-105). Kleszcze są ślepe, lecz mają doskonale rozwinięty zmysł węchu; którego narząd umieszczony jest na pierwszej parze odnóży; reaguje on także na temperaturę, dzięki czemu kleszcze rozpoznają zbliżającą sic ofiarę (człowieka lub innego ssaka) już z pewnej odległości. Spadają nań z zarośli albo podkradają sic -jepostrzeżenie. Ryjek kleszcza zostaje tak mocno wbity w ciało ofiary, że wyciekająca krew wpływa rosto do gardzieli pasożyta. Wyrywanie kleszcza powoduje oderwanie ryjka i pozostawienie go kolei może doprowadzić do przykrych następstw (ropienie); dlatego też aby usunąć

iii

prosto w ranie, co z

&

Ryc. 7-105. ROZliK# poMt/yty edow

Mmzez pMtwitkowy

kleszcz fątiowy

roztocz azc/uray

śwtazbowtocliKliM

SsS