DSCN6471 (Kopiowanie)

(o śmiercbiccj,drażniącej lub mijącej wydzielinie), woskowe, żywiczne, smarowe i pr/ącbie (szczegół* dobr/e funkcjonujące u gąsienic motyli, np. u jedwabników). W naskórku tez występują komórki zmysłowe - sensilc.

Owady są rozdzielnopłciowe; ich układ rozrodczy składa się z parzystych gonad (jąder łub jajników), przewodów wyprowadzających (jajowodów lub nasieniowodów) i odcinka końcowego, zakończonego otworem płciowym na odwłoku po stronic brzusznej. Samice często posiadają zbiorniki nasienne, w których magazynowana jest sperma pobrana podczas kopulacji.

Metamorfoza owadów. Owady możemy podzielić na trzy grupy: o rozwoju bezpośrednim (ametaboliczne). przechodzące przeobrażenie niezupełne (hemimctaboliczne) i przechodzące przeobrażenie zupełne (hólometabołicznc) Rozwój bezpośredni ma miejsce jedynie w przypadku niektórych owadów nie posiadających skrzydeł, np. u wszy ludzkiej (Pediculus htimanus ■ ryc. 7-113). Wykluwająca się z jaja larwa przechodzi kilka wylinek. przekształcając się w końcu w postać dojrzałą (imago). W tym przypadku larwa od razu po wykluciu się z jaja jest stosunkowo podobna do postaci dorosłych.

Przeobrażenie niezupełne (hemimetabolia) polega na tym, że larwa podczas kolejnych linek stopniowo upodabnia się do imago - dotyczy to zwłaszcza zawiązków skrzydeł, które w każdym następnym pokoleniu larwalnym stają się coraz większe i lepiej widoczne. Osobniki larwalne podobne do postaci dorosłych nazywamy nimfami. Larwy owadów hemimetabolicznych są często bardzo podobne do dorosłych owadów bezskrzydłych.

Przeobrażenie zupełne (holometabolia) cechuje jedynie najwyżej stojące ewolucyjnie rzędy owadów uskrzydlonych, z których najważniejsze to sieciarki. chrząszcze motyle, błonkówki muchówki i pchły (por. dalej). W przeobrażeniu zupełnym pojawia się stadium poczwarki (ryc. 7-117, 7-119,7-120).

Larwa to postać młodociana, która różni się budową od osobnika dorosłego i aktywnie pobiera pokarm z otoczenia.

Poczwarka to postać rozwojowa w przeobrażeniu zupełnym, na etapie której następuje rozpuszczenie tkanek ciała larwy (z wyjątkiem części układu nerwowego) i z powstałych w ten sposób związków chemicznych budowane zostaje ciało osobnika dorosłego. Poczwarka nie pobiera pokarmu, jest zwykle nieruchoma i na ogół dobrze ukryta (np. w kokonie, w glebie itp.).

Ryc, 7-112. Struktura chemiczna

duły/,mu i ho"..... .! C"

W procesie przeobrażenia zupełnego larwy zazwyczaj są całkowicie odmienne od imagines - co możemy łatwo zauważyć na ryc. 7-117 i 7-119. Pędzą zupełnie inny tryb życia i nie stanowią konkurencji pokarmowej dla siebie samych - w postaci dorosłej. Proces przepoczwarczenia sterowany jest głównie przez układ hormonalny; najlepiej poznany został u motyli, w wyniku badań przeprowadzonych na gąsienicach jedwabnika morwowego (Bombyx mori). Zarówno linienie, jak i przepoczwarczenie gąsienicy uzależnione jest od produkcji trzech hormonów: hormonu mózgowego, ekdyzonu i hormonu juwenilnego. Hormon mózgowy wydzielany jest prze² zgrupowanie dwudzicstukilku komórek zwoju mózgowego Działa on na parę gruczołów przedtulowiowych (prototorakalnych), powodując wydzielenie ekdyzonu. Ekdj**¹ (ryc. 7-112), zwany też hormonem wyłinkowym. jest pochotW cholesterolu; cholesterol musi być przez owady pobrań' z pokarmem (jest więc dla tych zwierząt niezbędną »itanuiw Wydzielenie ekdyzonu powodtye rozpoczęcie procesu Im**¹¹⁴