DSCN6401 (Kopiowanie)

f. rnepąa fmtiiti moi zyiijw ( m uasypucja 101

Krzyżowe (Brassiceae. Cruciferae) to rośliny jednoroczne lub kilkuletnie wyróżniające się

budową kwiatów: 4-dzialkowy kielich, 4 płatki korony (ułożone w kształcie krzyża). 6 pręcików

i górny słupek zrośnięty z dwóch owocolistków. Usystematyzowano w tej rodzinie liczne rośliny użytkowe: rzepak (Brassica napus var.napus), kapustę warzywną (Brassica oleracaea) z różnymi jej odmianami, brukiew (Brassica napus var. napohrassica), rzodkiew i rzodkiewkę (Raphanus satiws), gorczycę czarną (Brassica wgra), gorczycę jasną (Sinapis alba), chrzan (Armoracia lapalhifolia), rzepik (Brassica rapa), rzeżuchę ogrodową (Cardamine hortensis). Wszystkie one poza wartościami spożywczymi posiadają istotne walory lecznicze.

Do rodziny daurawcowatych (Hypericeae) należy pospolita w zwyczajny (Hypericum perforalum), stosowana do leczenia dolegliwości ze strony układu pokarmowego, dróg żółciowych i wątroby oraz w nerwicach.

Fiolkowate I Wolaceac) obejmują powszechnie łubiane fiołki, spośród których fiołek trójbarwny (Wola tricolor) ma zastosowanie jako preparat ziołowy w wielu przypadłościach, m.in. w oparzeniach promieniami jonizującymi i Roentgena, w trądziku, zapaleniach skóry, wysypce alergicznej.

Do ślazowatych (Mahaceae) należy uprawiany w Polsce dla swych leczniczych właściwości prawoślaz lekarski (Alihaea officinalis). Podobnie jak spokrewniona z nim malwa czarna (Allhaea nigra) zawiera on związki innej grupy: śluzy. Działanie lecznicze śluzów polega na powlekaniu przez nie powierzchni (np. światła przewodu pokarmowego) i chronienie ich przed uszkodzeniem np. przez enzmy bakteryjne. W tej rodzinie sklasyfikowano również bawełnę (Gossypium).

Cennym źródłem leczniczych śluzów, a także olejku lnianego, są nasiona lnu zwyczajnego (Linum usitassimum), rośliny zaliczonej do rodziny Inowatych (Linaceae), a od wieków uprawianej dla pozyskania przędziwa lnianego.

la alnus), krzew

rozpowszechniony w bagnistych lasach, którego kora zawiera tzw. antrazwiązki działające przeczyszczająco.

Bardzo ciekawą rodzinę stanowią baldaszkowate: rośliny tej grupy zawierają we wszystkich narządach przewody wydzielnicze, a w nich olejki eteryczne i żywicogumy. Kwiatostany tworzą

Dzięki olejkom eterycznym wiele z tych roślin cenionych jest jako warzywa

i przyprawy (a zarazem cenne leki): kminek zwyczajny (Ćarum carvi), koper ogrodowy (Anethum graveolens), anyż (Pimpinella anisum), pietruszka zwyczajna (Petroselinum sativum), marchew

zwyczajna (Daucus carota). W lecznictwie wykorzystuje się arcydziegiel litwor (Archangelica

officinalis), bardzo rzadką u nas i chronioną w stanie dzikim roślinę, uprawianą ze względu na terapeutyczne wykorzystanie korzenia (w chorobach przewodu pokarmowego); kolendre siewna (Coriandrum salivum), której owoce - podobnie jak owoce kopru i kminku - wpływają regulująco na trawienie; i inne. Jednak amatorzy zbierania ziół winni być bardzo ostrożni, ponieważ poszczególne gatunki baldaszkowatych są bardzo podobne, a znaczna ich liczba to rośliny silnie trujące, np. szczwół plamisty (Conium maculalum) lub szalej jadowity (Cicuta virosa).

Wiele spośród rosnących w Polsce drzew ma znaczenie w medycynie. Liście brzozy brodawkowatei (Belula verrucosa, rodź. brzozowate - Betulaceae) stosuje się w schorzeniach dróg moczowych i w chorobach reumatycznych. Kora dębu szypulkoweuo (Quercus robur ■ rodzina bukowate -Fagaceae)zawiera garbniki, pochodne katechiny, wywierające silne działanie ściągające na skórę i błony śluzowe; inne, choć podobnie działające garbniki zawarte są w liściach uprawianego u nas dla jadalnych orzechów orzecha włoskiego (Juglans regia, rodzina Juglandacear). W korze wier/by (Sala) oraz w pączkach topoli (Populus - oba rodzaje należą do rodziny Salicaceae) Występują salicylany o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym; powszechnie dziś Musowana aspiryna jest pochodną kwasu salicylowego, wyizolowanego niegdyś z przetworów koty