DSCN6401 (Kopiowanie)

Knytowc (Brassiceae. Cruci/erae) to rośliny jednoroczne lub kilkuletnie wyróżniające się budową kwiatów: 4-działkowy kielich, 4 płatki korony (ułożone w kształcie krzyża). 6 pręcików i górny słupek zrośnięty z dwóch owocolistków. Usystematyzowano w tej rodzinie liczne rośliny użytkowe: rzepak (Brassica napus \tn.napus), kapustę warzywną (Brassica oleracaea) z różnymi jej odmianami, brukiew (Brassica napus var. napobrassica), rzodkiew i rzodkiewkę (Raphanus sativus), gorczycę czarną (Brassica nigra), gorczycę jasną (Sinapis alba), chrzan (Armoracia lapathifolia). rzepik (Brassica rapa), rzeżuchę ogrodową (Cardamine hortensis). Wszystkie one poza wartościami spożywczymi posiadają istotne walory lecznicze.

Do rodziny dziurawcowatych (Hypericeae) należy pospolita w Polsce bylina lecznicza dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum), stosowana do leczenia dolegliwości ze strony układu pokarmowego, dróg żółciowych i wątroby oraz w nerwicach.

Fiołkowate (Plolaceaę) obejmują powszechnie łubiane fiołki, spośród których fiołek trójbarwny ( Hola iricolor) ma zastosowanie jako preparat ziołowy w wielu przypadłościach, m.in. w oparzeniach promieniami jonizującymi i Roentgena, w trądziku, zapaleniach skóry, wysypce aleigicznej.

Do ślazowatych (Malvaceae) należy uprawiany w Polsce dla swych leczniczych właściwości prawoślaz lekarski (Althaea officinalis). Podobnie jak spokrewniona z nim malwa czarna (Alihaea nigra) zawiera on związki innej grupy: śluzy. Działanie lecznicze śluzów polega na powlekaniu przez nie powierzchni (np. światła przewodu pokarmowego) i chronienie ich przed uszkodzeniem np. przez enzmy bakteryjne. W tej rodzinie sklasyfikowano również bawełnę (Gassypium).

Cennym źródłem leczniczych śluzów, a także olejku lnianego, są nasiona lnu zwyczajnego (Linum usitassimum), rośliny zaliczonej do rodziny Inowatych (,Linaceae■), a od wieków uprawianej dla pozyskania przędziwa lnianego.

W rodzinie kruszynowatych (Rhamnaceae) wymienić należy kruszynę (Frangula alnus), krzew rozpowszechniony w bagnistych lasach, którego kora zawiera tzw. antrazwiązki działające przeczyszczająco.

Bardzo ciekawą rodzinę stanowią baldaszkowate: rośliny tej grupy zawierają we wszystkich narządach przewody wydzielnicze, a w nich olejki eteryczne i żywicogumy. Kwiatostany tworzą baldachy złożone. Dzięki olejkom eterycznym wiele z tych roślin cenionych jest jako warzywa i przyprawy (a zarazem cenne leki): kminek zwyczajny (Carum caryi), koper ogrodowy (Anelhum graveolens), anvż (Pimpinella anisum), pietruszka zwyczajna (Pelroselinum sativum), marchew zwyczaina (Daucus carota). W lecznictwie wykorzystuje się arcydziegiel litwor (Archangelica officinalis), bardzo rzadką u nas i chronioną w stanie dzikim roślinę, uprawianą ze względu na terapeutyczne wykorzystanie korzenia (w chorobach przewodu pokarmowego); kolendre siewna (Coriandrum sativum), której owoce - podobnie jak owoce kopru i kminku - wpływają regulująco na trawienie; i inne. Jednak amatorzy zbierania ziół winni być bardzo ostrożni, ponieważ poszczególne gatunki baldaszkowatych są bardzo podobne, a znaczna ich liczba to rośliny silnie trujące, np. szczwół plamisty (Conium maculatum) lub szalej jadowity (Cicuta virosa).

Wiele spośród rosnących w Polsce drzew ma znaczenie w medycynie. Liście brzozy brodawkowatei (Beiula verrucosa, rodź. brzozowate-Betulaceae) stosuje się w schorzeniach dróg moczowych i w chorobach reumatycznych. Kora dębu szypułkowego (Quercus robur - rodzina bukowate - Fagaceae) zawiera garbniki, pochodne katechiny, wywierające silne działanie ściągające na skórę i błony śluzowe; inne, choć podobnie działające garbniki zawarte są w liściach uprawianego u nas dla jadalnych orzechów orzecha włoskiego (Jutrlans regia, rodzina Juglandaęeae). W korze wierzby (Sa/ix) oraz w pączkach topoli (Populus - oba rodzaje należą do rodziny Sallcaceae) występują salicylany o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym; powszechnie dziś stosowana aspiryna jest pochodną kwasu salicylowego, wyizolowanego niegdyś z przetworów kory