DSCN6418 (Kopiowanie)

? Pncgląl Mmii istot iynych i ich klasyfikacja 125

się) komórek roślinnych, wyginanie łodyg i korzeni, stymulują powstawanie korzeni bocznych, ukorzenianie sadzonek, powodują otwieranie się pąków liściowych i kwiatowych. W komórce m.in. stymulują syntezę RNA i białek oraz wpływają na aktywność szeregu enzymów. Najważniejsze naturalne auksyny to syntetyzowany przez rośliny z tryptofanu kwas indolilo-3-octowy (IAA, stosowana jest również niepoprawna nazwa - kwas 3-indolilooctowy) i jego pochodne. Działają one w wyjątkowo niskich stężeniach: pęd ananasa w czasie wzrostu zawiera 6 mikrogramów IAA na I kg świeżej masy (0,000006 g na 1000 g; J.P. Nitsch porównał te proporcje do przysłowiowej igły w 22-looowym stogu siana). Komórki roślinne zawierają enzym oksydazę indolilooctanową, która utlenia kwas indolilooctowy, unieczynniając go. Niektóre substancje chemiczne mogą działać podobnie jak fitohormony wówczas, gdy hamują aktywność enzymów inaktywujących auksyny (na przykład ortofenolc - stosowane jako auksyny syntetyczne - w rzeczywistości same nie mają działania hormonalnego, natomiast działając hamująco na oksydazę indolilooctową, zwiększają poziom krążącego w roślinie kwasu indolilooctowego).

? Pncgląl Mmii istot iynych i ich klasyfikacja 125

Bgl	H
kwas i ndol ilo -3-ooctowy	etylen

o    CH,

I

Ryc. 7-80. Hormony roślinne

Kwas abscvsyno»v

Działanie auksyn leży u podłoża zjawiska, jakim satropizmy

Łopian to ruch wzrostowy rośliny lub jej części, wywołany przez bodziec kierunkowy (a więc oddziałujący z określonego kierunku) i spowodowany działaniem wewnątrzpochodnych substancji wzrostowych.

Nazwę tropizmu tworzy się w zależności od rodzaju bodźca, który daną reakcję wywołuje. Ffltotrcpian określa wzrost rośliny uzależniony od światła: geotropizm to reakcja na siłę ciążenia; chemotronizm wywołany jest działaniem niektórych substancji chemicznych, zaś tigmotropizm to wzrostowa odpowiedź niektórych roślin na dotyk.

Tropizmy mogą być dodatnie lub ujemne. W odniesieniu do siły ciążenia pęd i korzeń reagują przeciwstawnie: korzeń rośnie w kierunku działania siły grawitacji (w kierunku wnętrza ziemi), zaś łodyga w przeciwnym (ryc. 7-81). Korzeń wykazuje zatem geotropizm dodatni, natomiast łodyga -geotropizm ujemny. Kiełkująca siewka, jak np. koleoptyl owsa (koleoptyl jest to cylindryczny, pusty w środku narząd okrywający - jak pochwa - nierozwinięte liście) lub pęd fasoli zagina się w kierunku źródła światła; jest to szczególnie dobrze widoczne wówczas, gdy promienie światła padają z boku (ryc. 7-81). Pęd wykazuje zatem fototropizm dodatni. Jeżeli pęd rośnie w ciemności (przykładem może być pęd kiełkujący z bul wy ziemniaka w ciemnej piwnicy), do wzrostu może zużywać zmagazynowane substancje spichrzowe i wytwarza wówczas łodygę i liście pozbawione chloroftlu. Taką roślinę nazywamy etiolowana (wypłonional. Na promienie świetlne (np. wpadające do piwnicy przez wąską szparkę) etiolowany pęd reaguje, wyginając się w kierunku źródła światła. Doświadczenia przeprowadzone z etiolowanymi roślinami wykazały, że pęd najsilniej wygina się w kierunku źródłu Światła o barwie niebieskiej lub fioletowej, co może sugerować, że reakcję fotolropiczną warunkują barwniki żółte i pomarańczowe (karoteny i ksantofilc).