DSCN6442 (Kopiowanie)

7. Przegląd świata istot ływych i ich klasyfikacja

rawkifc

fefcl*

PLERO

CERKOID;

Ryc. 7-94. Budowa i cykl rozwojowy bruzdoglowea szerokiego IDfpĄyttohotńriułH luiurtt) W kółkach obra/y miki\tokopowv*

149

do ściany jelita przyssawkami i hakami ryjkowymi - po ok. 2 miesiącach larwy przekształcają się w osobniki dojrzałe płciowo.

Człowiek zatem może być żywicielem pośrednim tasiemca bąblowca i zakażenie zwykle powoduje poważne następstwa: rosnący pęcherz bąblowcowy uszkadza narząd, w którym się rozwija (wątrobę, mózg, płuco), doprowadzając zwykle do konieczności usunięcia go w drodze zabiegu operacyjnego, a nieraz do kalectwa lub śmierci. Dlatego tak ważną rzeczą jest przestrzeganie zaleceń sanitarnych wobec psów - tzn. profilaktyczne podawanie środków przeciwrobaczych i zachowywanie odpowiedniej higieny.

Człowiek może się przypadkowo stać także żywicielem pośrednim tasiemca kredkowego |Taenia multiceps). Zwykle w przyrodzie żywicielami ostatecznymi tego płazińca są ssaki psowatc (pies, szakal, kojot, wilk, lis), zaś żywicielami pośrednimi owce lub bydło. Dojrzały tasiemiec ma do 100 cm długości, do 5 mm szerokości i jego strobila zbudowana jest z 200 - 250 członów. Groszkowatego kształtu główka zaopatrzona jest w cztery przyssawki i ryjek uzbrojony w 20 do 32 haczyków. Wydalane z kałem człony uwalniają jaja, z których - po spożyciu przez żywiciela pośredniego, zwykle przez owcę - wykluwa się larwa, która wędruje z prądem krwi i umieszcza się w mózgu lub rdzeniu kręgowym. Tam wytwarza pęcherz, w którym - podobnie jak w przypadku tasiemca bąblowca - powstawać mogą w drodze rozmnażania wegetatywnego nowe skoleksy. Rozrastający się pcchciz powoduje ucisk na tkankę nerwową, dając objawy guza mózgu lub rdzenia. Zazwyczaj są to zaburzenia równowagi (stąd nazwa: "tasiemiec kręćkowy”), następnie porażenia nerwów, utrata przytomności i wreszcie śmierć w ciągu kilku tygodni.

Psy są także żywicielami ostatecznymi tasiemca psiego (Dipylidium caninum). Jest on bardzo rozpowszechniony (w Polsce co drugi pies zakażony jest tym płazińcem). Imago osiąga długość 50 cm; główka zaopatrzona jest w cztery przyssawki i do 150 haczyków, ułożonych na ryjku w 3 - 7 rzędach; strobila liczy do 180 proglotydów. Żywicielem pośrednim tasiemca psiego sa pchły • larwa tasiemca rozwija się wówczas, gdy jego jajo zjedzone zostanie przez larwę pchły (rzadziej - przez niektóre gatunki wszołów). Z kolei przypadkowe spożycie zawierającej cysticerkoid pchły przez psa lub przez człowieka prowadzi do uwolnienia wągra w jelicie i do powstania imago. Zakażenie tasiemcem psim przebiega zwykle bez objawów.

Również zwykle bezobjawowo przebiega inwazja I tasiemcem karłowatym (Hymenolepis nana), który występuje w jelitach gryzoni i człowieka. Żywicielem poślednim tego pasożyta sąpchły, ale tasiemiec karłowaty zazwyczaj bywa mnnokseniczny. tzn. ma tylko jednego żywiciela (większość tasiemców - jak już się przekonaliśmy -jest heteroksenlczna. tzn. w ich cyklu rozwojowym następuje zmiana żywicieli). Z jaj tasiemca karłowatego już w jelicie żywiciela ostatecznego wykluwają się onkosfery, które wnikają wgłąb kosmków jelitowych i tam przekształcają się w cysticerkoidy. W ciągu 6 - 7 dni kosmek rozpada się i uwolniony wągier przeobraża się w imago.

fryc. 7-94) to największy tasiemiec pasożytujący u człowieka. Występuje w krajach o klimacie umiarkowanym oraz w okolicach podbiegunowych. Żywicielem Ostatecznym bruzdoglowea mogą być - poza człowiekiem inne Maki, które spożyją surową lub niedogotowuną

ttfee,

I