DSCN6354 (Kopiowanie)

7. Przegląd świata istot żywych i ich klasyfikacja 45

Ryc. 7-26. Mikroskopowe obrazy zarodników: A * czubajki kani, B - gołąbko grynszpanowcgo, C - gołąbka zielonawego, D - gąski żółtej, E - trującego muchomora sromotnikowego (JD).

Ryc.7-28. Porównanie owocników:

A - trującej wicruszki ciemnej (Rhodophyllus sinuatus) i B - jadalnej pieczarki polnej (Agaricus campesler) (JD).

Ryc. 7-27.Porównanie owocników i zarodników: A - jadalnej pieczarki potowej (Agaricus arvensis) z B: - muchomorem wiosennym (Amanita vema) i C - muchomorem jadowitym (Amonita \irosa). Zarodniki (w powiększeniu mikroskopowym) widoczne są pod kapeluszami (zarodniki muchomorów mają w naturze barwą białą, zarodniki pieczarki są koloni brunatnoczerwonego). Grube strzałki wskazują cechą charakterystyczną budowy muchomorów: pochwą otaczającą młode owocniki, u starych zaś otaczającą podstawą trzonu “Trupie czaszki” oznaczają grzyby trujące. (JD).

Jadalne pieczarki mogą być także mylone z trująca wieruszka ciemna (Rhodophyllus sinuatus). Owocniki wieruszki (ryc. 7-28A) są białe, ich blaszki początkowo również są białe, później stają się różowe (u pieczarek blaszki są początkowo białe, następnie różowieją i u starych owocników są ciemnobrązowe). Wieruszka nie posiada natomiast pierścienia na trzonie (który występuje u pieczarek - ryc. 7-28B). W Polsce wieruszki są stosunkowo rzadkie, ale np. w Hiszpanii powodują one większość zatruć grzybami, w znacznej części śmiertelnych.

W Polsce największą liczbę zatruć (choć przeważnie nie kończących się zgonem) powoduje krowiak podwinięty czyli olszówka (Pcucillus imolutus), zilustrowany na ryc. 7-29. Niektórzy ludzie są na trucizny zawarte w tym grzybie bardzo wrażliwi, inni - nieco bardziej odporni. Jednak toksyny olszówki gromadzą się w wątrobie, powodując jej postępujące uszkodzenie; poza tym stwierdzono, że mogą one wywoływać powstawanie złośliwych nowotworów. Niestety, w społeczeństwie wciąż panuje przekonanie, że jest to grzyb jadalny - natomiast proces ewolucji być może sprawił, iż w ciągu ostatniego półwiecza wzrosła ilość zawartych w olszówce trucizn (głównie muskaryny i betainy). Silnie trujący jest też zasłonak rudy (Cortinarius orellanus - ryc. 7-29). Ma on rudy kapelusz i beżowy trzon. Zespół zawartych w nim toksycznych substancji nosi nazwę orelaniny. Orelanina powoduje niewydolność nerek, występującą późno, bo dopiero po dwóch - trzech tygodniach od spożycia trującego grzyba. Zapewne ten długi odstęp czasu był powodem, iż zasłonak rudy aż do roku 1950 uważany był za grzyb jadalny: pierwsze zatrucia udokumentowano w Polsce w 1952 roku, od lego czasu wiele osób zmarło w następstwie spożycia zasłonaka Inne groźne