DSCN6324 (Kopiowanie)

Przegląd Świnia istot żywych i ich klasyfikacja 15

Istnieją wirusy, których nie można na razie jednoznacznie sklasyfikować w przedstawionym powyżej (tabele 7-1 i 7-II) układzie taksonomicznym. Najważniejsze z nich to wirusy zapalenia wątroby (w skrócie wzw), czyli żółtaczki zakaźnej. W chorobie tej dochodzi do uszkodzenia komórek wątroby (czyli hcpatocytów). Prawidłowy hepatocyt wychwytuje z krwi bilirubinę¹ i kieruje ją do żółci. Uszkodzone hepatocyty nic pełnią tej funkcji, wobec czego w organizmie krąży zbyt duża ilość bilirubiny, która osadzając się w skórze powoduje jej żółte zabarwienie. Stan taki, nazywany żółtaczką, może wystąpić też w przebiegu innych chorób, w których dochodzi do uszkodzenia wątroby (np. żółta febra, zatrucia itp.). Ponieważ komórki wątroby mają duże zdolności regeneracyjne, wzw może mieć przebieg łagodny. Często jednak dochodzi do trwałego uszkodzenia wątroby, co może prowadzić do śmierci albo kalectwa.

Znamy kilka rodzajów wirusowego zapalenia wątroby. Wirus wzw typu A szerzy się na drodze pokarmowej (zostaje połknięty wraz z zanieczyszczonym pokarmem lub wodą). W Polsce zachorowania na wzw typu A nie stanowią większego problemu, są bowiem stosunkowo rzadkie, a choroba ma przebieg łagodny i zwykle kończy się pomyślnie. Inaczej przedstawia się sprawa z wirusem, wzw typu B czyli wirusem wszczepienncgo zapalenia wątroby. Zarazek ten może utrzymywać się we krwi zakażonego człowieka przez kilkanaście lat i może być pobrany wraz z drobinami krwi (np. do strzykawki, na ostrze igły, żyletki itp.). Drobnoustrój ten jest wyjątkowo odporny na działanie wysokich temperatur: nie zabija go gotowanie przez kilkanaście minut. Dlatego też użycie do zastrzyków skrzykawki bądź igły, którą poprzednio wykonano zabieg u innej osoby może - mimo wygotowania - spowodować zakażenie wirusem typu B. A ten rodzaj żółtaczki zakaźnej ma często ciężki przebieg i nierzadko kończy się śmiercią chorego. Dlatego też w większości krajów o wysokim poziomie higieny używa się jedynie jednorazowych igieł i strzykawek, które następnie niszczy się, aby nie trafiły do rąk osób niepowołanych (np. narkomanów). W Polsce wszczepienne zapalenie wątroby jest obecnie bardzo częste; jest to najpoważniejsza (tak z medycznego, jak i ze społecznego punktu widzenia) epidemia wirusowa.

7.1.U. Wirusy atakujące inne organizmy

Znamy bardzo wiele chorób wirusowych różnych gatunków roślin i zwierząt. Niektóre z nich mają duże znaczenie dla gospodarki człowieka. Na przykład weterynaria musi borykać się z ponad setką chorób o etiologii wirusowej; najważniejsze z nich to pryszczyca (atakująca głównie bydło), księgosusz czyli pomór bydła, pomór świń, choroba cieszyńska świń, trzęsawka owiec, niedokrwistość kaczek, choroba woreczkowa pszczół, flaszeria jedwabników. Groźną chorobą zwierząt, atakującą też ludzi, jest omówiona wcześniej wścieklizna; zapobiega się jej stosując m.in. obowiązkowe szczepienia psów, lecz choroby tej wciąż nie udaje się całkowicie wyeliminować ze względu na jej obecność wśród dzikich zwierząt. Także inne choroby zwierząt żyjących na wolności mogą mieć znaczenie gospodarcze: np. w latach 70-tych obecnego stulecia populację dzikich królików w Europie zdziesiątkował wirus myxomatozy. Gospodarka europejska poniosła przez to straty (poprzez zmniejszenie liczby królików odstrzeliwanych przez myśliwych, przez konieczność ochrony zwierząt hodowlanych), natomiast pewną liczbę chorych zwierząt umyślnie przewieziono do Australii, aby tam wywołać epidemię u “miejscowych" królików, które nadmiernie się rozmnożyły i konkurowały skutecznie o pokarm zarówno ze stadami owiec, jak i z kangurami.

Rośliny - które w zasadzie nie są atakowane przez choroby bakteryjne - często padają ofiarą chorób wirusowych. Większość z nich przenoszona jest przez owady. Wierzchołkowa kędzierzaw ka buraka cukrowego przenoszona jest przez skoczki Cin-ulifer tenellus, zaś brązowa plumistosc pomidora - przez wciornastki tytoniowe (Thrips tabaci), Mszyce mogą być pr/enosicielami wielu różnych wirusów: na przykład obecny na całej kuli ziemskiej gatunek Mysusptnicat przenosi

bilirubina - barwnik żółci powstający z hemoglobiny - por rozdz 1.1.6.