DSCN6370 (Kopiowanie)

7. Przegląd .miała Istot żywych I Ich klasyfikacja 65

Ze świdrowcami spokrewnione są wiciowce z rodzaju Leishmania (ryc. 7-43). Występują w strefie tropikalnej, a także w Europie Południowej. Przenoszone są przez atakujące człowieka moskity z rodzaju Phlebotomus. Leishmania donovani wywołuje lejszmaniozę narządową czyli chorobę czarną (kała-azar). Choroba ta w 90% przypadków kończy się śmiercią. Leishmania tropica powoduje lejszmaniozę skórną zwaną też wrzodem wschodnim. Leishmania brasilensis jest przyczyną ciężkich, uszkadzających owrzodzeń określanych w Ameryce Południowej mianem “espundia".

7.43.2. Gromada: eugleniny (Euglenophyia)

_.wić długa

wić krótka plamka (stigma) fotoreceptor gardziel wodniczka tętniąca

Ryc. 7-44. Schemat budowy klejnotki CEuglena) (JD).

ap.Gdgiego

rnitochondrium

pelikula

Gromada ta liczy około 800 gatunków organizmów jednokomórkowych trudnych do sklasyfikowania, ponieważ wykazują cechy i roślin i zwierząt; dlatego też w starszych systemach taksonomicznych systematyzowano je i wśród zwierząt, i wśród roślin. Eugleniny nie posiadają ściany komórkowej, natomiast ich błona komórkowa tworzy pęlikule (peryplast) - otoczona jest mianowicie substancją białkową o spiralnym, prążkowanym ułożeniu. Białko I to - sztywne, a zarazem elastyczne - stanowi istotny element składowy szkieletu komórki (cytoszkieletu), związany z błoną. W cytoplazmie większości euglenin występują zielone (zawierające chlorofil) chloroplasty. Eugleniny posiadają dwie wici (jedną długą, drugą krótką), które umożliwiają im pływanie (zazwyczaj ruchem postępowo-obrotowym). Wici te wyrastają z wgłębienia na ptzcdnimbiegunieciała,zwanegogardzielą(ryc. 7-44). Do gardzieli uchodzi wndniczka tętniącą, która reguluje stężenie wody w organizmie i usuwa produkty przemiany materii. U nasady dłuższej wici znajduje się fotoreceptor, reagujący na światło i regulujący ruchy wici. W pobliżu fotoreccptora umiejscowiona jest czerwona plamka (stigma), zawierająca barwnik astaksantynę (poza eugleninami występuje ona także u skorupiaków, nadając np. czerwoną barwę gotowanym szkieletom raków). Plamka ta przy pewnych ułożeniach ciała eugleniny zasiania dopływ strumienia światła do fotoreceptora, powodując zmianę ruchu wici: dzięki temu zjawisku eugleniny mogą aktywnie poruszać się w stronę źródła światła.

Większość euglenin jest fotoautotrofami, lecz część z nich uzupełnia zasoby pokarmowe, pochłaniając cząstki organiczne i mniejsze mikroorganizmy. Formy pozbawione chlorofilu są heterotroficzne. Często można zaobserwować przechodzenie z autotroficznego na heterotroficzny tryb życia (zwłaszcza w środowisku pozbawionym światła) lub odwrotnie. Znane są również gatunki pasożytnicze euglenin. Substancją zapasową, gromadzoną przez te jednokomórkowce jest wielocukier paranwlon (różniący się zarówno od skrobi, jak i od glikogenu). Eugleniny rozmnażają się bezpłciowo (przez podział komórek); rozmnażanie płciowe jest bardzo rzadkie, przebiega jako izogamia. Żyją w wodach słodkich (choć znane są gatunki bytujące w glebie i w morzach). Eugleniny są ciekawą grupą, ponieważ na ich przykładzie możemy domyślać się, jak wyglądały pierwotne organizmy “kroczące" od heterotroficznego do autotroficznego sposobu odżywiania się (jeszcze przed powstaniem roślin i zwierząt). Poza tym układ fotoreceptorowy eugleniny może być uznany za praprototyp oka.

7A.3.3. Gromada: glony złociste czyli chryzofity (Chrysophyut)

Gromada ta liczy ok. 12 000 gatunków żyjących głównie w wodach słonych i słodkich. Mają one różny stopień organizacji i różnej barwy chromatofory.