DSCN6620 (Kopiowanie)

odruchowe zamknięcie powiek-jest to tzw. odruch spojówkowy. Nanadlzoag składa się z gmcafo izowego i przewodów odprowadzających. Gruczoły łzowe są cewkowo-pęcherzykowe a ich wydziehiia - Izy (lacrimae) - składa się z Wody, chlorku sodowego i białek. Wśród tych ostatnich występują substancje silnie bakteriobójcze, np. lizozym.

8.7.4.3. Zmysł słuchu

Jednymzrodzajówtelecepcji jest także odbieranie fal akustycznych, czyli słyszenie. Nie ma obecnie w pełni akceptowanej teorii słyszenia (a właściwie- z punktu widzenia biofizyki ^- zamiany fal ciśnienia płynu w uchu wewnętrznym na impulsację nerwową); nawet teoria Bekesy’ego, za którą otrzymał on nagrodę Nobla w roku 1961, nie może być w pełni dziś pizyjęta. To, co przedstawię poniżej, jest, jak na rok 1996, najlepszym moim zdaniem wytłumaczeniem powstawania fenomenu słyszenia.

Narządem zmysłu słuchu (i zarazem zmysłu równowagi) jest Jidifl (łac.: auris). Anatomicznie ucho podzielić możemy na trzy części: ucho zewnętrzne, środkowe i wewnętrzne (ryc. 8-33).

Ryc. 8-53. Budowa ucha (wg Nasona i Dehaana),

stosunkowo nieduża i nieruchoma- w odróżnieniu od innych ssaków, u których-podobnie jak anteny radarów-może być kierowana w stronę dochodzących dźwięków. Szkielet małżowiny tworzy chrząstka sprężysta.

W uchu środkowym wyróżniamy jamę bębenkową, zawarte w niej kosteczki słuchowe: młoteczek, kowadełko i śtrzę-miączko (ryc. 8-54), błonę bębenkową (oddzielającą jamę bębenkową od przewodu słuchowego zewnętrznego) oraz trąbkę słuchową (dawniej zwaną trąbką Eustachiusza). Zadaniem ucha środkowego jest przeniesienie drgań, wywołanych przez fali akustyczne, z powietrza do środowiska wodnego yjj Uchii wewnętrznym. Jak pamiętamy, jama bębenkowa powstała u kręgowców, które opuściły środowisko wodne i wyszły na ląd; współcześnie pierwszymi czworonogami posiadającymi ucho środkowe są żaby.

Z praw fizyki wiemy, że środowisko wodne i powietrzne mają inną imperianćię dla fal akustycznych (opór akustyczny)-tzn. przy przechodzeniu fal dźwiękowych z powietrza dowody zaledwie 0,1% energii fali przejdzie do środowiska wodnego, natomiast 99,9% zostaje odbite na granicy obu środowisk. Obecność w uchu środkowym kosteczek słuchowych, które przenoszą drgania ze środowiska gazowego (powietrza) do wodnego (przychłonki) likwiduje w dużej mierze (w 70%) te różnice; ucho środkowe działa zatem jako przetwornik.

Fale akustyczne zbierane są przez małżowinę uszną i przewodzone przez powietrze w przew odzie słuchowym zewnętrznym aż do błony bębenkowej. Wywierając zmienne ciśnienie na błonę, wpraw H ja w drgania. Drgania te przekazywane są na młoteczek, przezeń na kowadełko, a z kowadełka i“ suzemiączko. Stizemiączkozkolei przylega do okienka przedsionka, zamykając je. Powierzchni*

Ucho zewnętrzne składa się z małżowiny usznej i przewodu słuchowego zewnętrznego, który od strony ucha środkowego zamknięty jest błoną bębenkową. W przewodzie słuchowymi zewnętrznym znajdują się włosy (zapobiegające wnikaniu ciał obcych) i gruczoły woskowinowe (przekształcone z gruczołów potowych). Te ostatnie wytwarzają wydzielinę - tzw. woskowine-bogatą w tłuszcze i substancje o działaniu pizeciw-bakteryjnym. Ucho zewnętrzne działa tak, jak antena: zbiera fale dźwiękowe i ogniskuje je w jednym punkcie błony bębenkowej. Małżowina uszna u człowieka jest

atw

riusacii

Ryc. 8-54. Kosteczki słuchowe człowieka (wg Schieblera)

[sfewr

BMiaś

SiłlKfW;

waajfi

fetiriŃ

mita

ffjl