DSCN6404 (Kopiowanie)

III

7 P/zeghjd świata istot fywych i ich klasyfikacja

7.3.S-& Anatomia i fizjologia roślin

Anninmia lo nauka o budowie, zaś filologia - o czynnościach organizmu. Ponieważ budowa anatomiczna mszaków i paprotników została omówiona przy opisywaniu poszczególnych gromad, obecnie ograniczę się głównie do podania morfologii nasiennych, podkreślając związek budowy z wykonywaną funkcją. We wcześniejszych rozdziałach opisano budowę i czynności komórki roślinnej (rozdz. 4.2.), fotosyntezę (rozdz.5.2. i 5.3.) oraz tkanki roślinne (rozdz. 4.5.).

U nasiennych zasadniczą rośliną jest sporofit. Schemat jego budowy przedstawia rycina 7-52. Główne części topssi (ulistniona łodyga z kwiatem) czyli część nadziemna rośliny i korzeń czyli część podziemna. Sporofit kiełkuje z zarodka (ryc. 7-70). Zhypokotylu powstaje korzeń i podliścicniowa część łodygi. Główna część pędu - łodyga i liście - rozwiną się zepikotylu.

Rośliny posiadające prawdziwe narządy (zwyksztalconymi tkankami)-a więc paprotniki i rośliny nasienne - nazywamy kormofitami (ich ciało określamy jako kor musi.

Korzeń kormofitów jest organem zazwyczaj pozbawionym zdolności fotosyntezy. Pełni on przede wszystkim funkcje mechaniczna (utrzymuje roślinę w podłożu) i funkcje fizjologiczne: podstawowym zadaniem fizjologicznym korzenia jest wchłanianie z gleby wody i rozpuszczonych w wodzie substancji. Poza tym szereg gatunków roślin przekształcił swe korzenie w narządy wyspecjalizowane do wykonywania innych jeszcze czynności. Na przykład korzenie dalii, mniszka lekarskiego itp. magazynują substancje zapasowe (określamyje mianemkorzeni spichrzowych). Z tym samym zjawiskiem mamy do czynienia w przypadku selera, buraka, pietruszki, marchwi czy rzodkiewki (ryc. 7-72) - korzenie spichrzowe tych roślin powstają jednak nieco inaczej (z hypokotylu i górnej części korzenia głównego). Korzenie kurczliwe lilii i czosnku wciągają cebulę w głąb gleby. Korzenie czepne lian oplatają drzewa, umożliwiając wspinanie się rośliny po pniach; nasz krajowy bluszcz pnie się po ścianach za pomocą zmodyfikowanych korzeni przybyszowych (ryc. 7-72). Płaskie, zielone korzenie asvmilacvine niektórych storczyków zastępują zredukowane u tych roślin liście w procesie fotosyntezy. Wreszcie ssawki (haustoria) roślin pasożytniczych, takich

elongKlina

przestrzeń

między

komórkowa

walec osiowy

Ryc. 7-71. Schemat budowy korzenia: u góry w przekroju podłużnym, u dołu w przekroju poprzecznym (na wysokości strefy wlośnikowej) (JD).

jak kanianka czy jemioła, to również przekształcone korzenie (ryc. 7-72). W pewnych miejscach korzeni mogą się u wielu gatunków roślin tworzyć zawiązki nowych pędów, co stanowi formę rozmnażania wegetatywnego i sprzyja rozprzestrzenianiu się. Budowę oraz rodzaje korzeni przedstawiają ryciny 7-71 i 7-72. Z hypokotylu zarodka rozwija się najpierw korzeń pierwotny, który z czasem przekształcić się może w korzeń główny (palowy), dając system korzeniowy palowy. Rozgałęzienia korzenia pierwotnego nazywamy korzeniami bocznymi, (idy korzeń główny zanika lub gdy roślina wykształca od razu liczne korzenie jednakowej długości, powstaje system korzeniowy