DSCN6402 (Kopiowanie)

102

Biologia - repetytorium

-~rew*

wierzby. Kwiaty lipy (7Ilia - rodzina 7iliaceae) zawierają olejki eteryczne i flawonoidy i określane są mianem “panaceum zmęczenia nerwowego”.

Cenną rośliną Leczniczą jest pokrzywa zwyczajna (Urtica dioicai gatunki pokrewne zaliczone® pokrzywowatych - Urticaceae). Jej wysuszone ziele oraz korzenie zawierają sole mineralne i inne substancje, działające regulująco na metabolizm i stosowane są w chorobach nerek i przemiany materii.

Rodzina wargowych (,Lamiaceae) obejmuje liczne zioła lecznicze, jak np. miętę pieprzową (Mentha piperita), której narządy zawierają olejek lotny z dużą ilością mentolu, działającego bakteriobójczo i pobudzającego wydzielanie soków trawiennych. Liście mięty stosowane są w licznych schorzeniach przewodu pokarmowego. Olejki eteryczne o działaniu dezynfekującym zawarte są także w tymianku pospolitym (Thymus vulgaris) i macierzance piaskowej (Thymus serpylhim) i w liściach szałwii lekarskiej (Salvia officinalis). Natomiast inne jest działanie olejków zawartych w melisie lekarskiej (Melissa officinalis) i w hyzopie lekarskim (Hyssopus officinalis): liść melisy działa głównie uspokajająco, ziele hyzopu stosowane jest przede wszystkim w chorobach dróg oddechowych.

Rodzina psiankowatych (Solanaceae), do której zaliczamy powszechnie hodowane w Polsce Ziemniaki (Solanum tuberosum), pomidory (Solanum lycopersicum) i paprykę (Capsicum annum), mieści rośliny silnie trujące, których trucizny mogą być jednak używane (po wyizolowaniu i w odpowiednich dawkach) jako leki. Przykładem choćby chroniony u nas krzew pokrzyk wilczi jagoda (Atropa belladonna), z którego izoluje się cenny alkaloid: atropinę, związek blokujący nerwy przywspółczulne w organizmie człowieka.

Do spokrewnionej z psiankowatymi rodziny trędownikowatych (Scrophulariaceae) należą naparstnica purpurowa (.Digitalispmpurea) i naparstnica wełnista (Digitalis lanata). Są one źródłem glikozydów nągercowych, obejmowanych wspólnym mianem digitaliny - bezcennych leków ratujących życie chorym z niewydolnością mięśnia serca.

Babka lancetowata (Plantago lanceolata), zaliczana do rodziny babkowatych (Plantaginaceae), od wieków stosowana jest w medycynie ludowej do kurowania ran i skaleczeń.

Typowym lekiem roślinnym o działaniu uspokajającym jest ziele kozłka lekarskiego t thA-nana officinalis), umieszczonego w rodzinie kozłkowatych ( Yalerianaceae).

Dyniowate (Cucurbitaceae) obejmują szereg roślin uprawianych jako warzywa (np. dynia zwyczajna - Cucurbita pepo. ogórek - Cucumis sativus, melon - Cucumis meto), ale także mających znaczenie w medycynie (np. pestki dyni są dobrym Ickiem do zwalczania pasożytów przewodu pokarmowego u człowieka).

Jedną z najliczniejszych (ponad 20 000 gatunków) rodzin wśród dwuliściennych są złożone (Asteraceae = Compositae). Ich kwiaty zebrane są w kwiatostany koszyczkowate. Z licznych roślin leczniczych tej rodziny na szczególną uwagę zasługują: krwawnik pospolity (Achillea miUefoliuml bylica piołun (Artemisia absinthium), podbiał pospolity (Tussilago farfara), cykoria podróżnik (Cichorium intibus), mniszek lekarski ( Taraxacum officinale), rumianek (Matricaria chamomilla) i chroniona arnika górska (Arnica montana). Ziele krwawnika to bardzo skuteczny Id w krwawieniach, zwłaszcza z przewodu pokarmowego; swoje działanie zawdzięcza m.in. barwników' o nazwiechainazulen. występującemu też w znacznych ilościach w kwiatach rumianku i zielu piołunu Do złożonych zaliczany jest teżsłonećznik zwyczajny (Helianthus annuus). hodowany dla jadalny.* j dających smaczny olej nasion; nic każdy wie o tym, że kwiaty brzeżne ("płatk.") słonce*** mogą być używane jako lek przeciwgorączkowy.