DSCN6441 (Kopiowanie)

148

Biologia - repetytorium

dla kandydatów na akademie

wołowiny (metki, polskiej kiełbasy, befsztyków tatarskich) oraz oświacie sanitarnej wśród rolnikó* którzy powinni wiedzieć, że nie wolno ludzkich odchodów stosować jako nawozu.

W przypadku tasiemca uzbrojonego (Taenia solium) człowiek może być zarówno żywicielem ostatecznym, jak i poronnym żywicielem pośrednim (to znaczy, że cykl życiowy tasiemca w tym ostatnim wypadku nie zostaje zamknięty). Typowym żywicielem pośrednim jest jednak dla tego gatunku świnią, rzadziej zaś inne ssaki (głównie wszystkożeme).

Dojrzały tasiemiec bytuje w jelicie i ma długość 2-8 metrów, szerokość 5-6 mm, zaś strobilę zbudowaną z 800 - 1000 członów. Jego skoleks (ryc. 7-92B) jest niemal kulisty, zaopatrzony w 4 przyssawki oraz w wysuwany ryjek uzbrojony w podwójny wieniec 22 - 32 haków. W macicy po zapłodnieniu powstaje 30 do 50 tysięcy onkosfer, które wraz z całym członem wydalane są z kalem i po spożyciu przez świnię lub przez człowieka przebijają się do naczyń krwionośnych. Wędrują w małym i dużym krwiobiegu i rozprowadzane są po całym organizmie, osadzając się w mięśniach, głównie języka, szyi, w przeponie i mięśniu sercowym. U człowieka mogą również usadawiać sięnp. w mózgu (powodując groźne, zwykle śmiertelne następstwa), a także w oku, co prowadzi do ślepoty.

Objawy zakażenia tasiemcem - o ile mamy do czynienia z postacią dorosłą obecną w jelicie (tzw. tenioza) - są takie same, jak w przypadku tasiemca nieuzbrojonego. Natomiast gdy człowiek-spożywając onkosfery w zanieczyszczonym cząsteczkami kału pokarmie - staje się żywicielem pośrednim, mamy wówczas do czynienia z groźną chorobą, określaną mianem cvsticerknzv. Cysticerkoza mięśniowa zwykle nie jest groźna dla życia, natomiast postacie oczna i mózgowa prowadzą zazwyczaj do kalectwa, a nawet śmierci.

Bardzo groźne są także zakażenia tasiemcem bąblowca (Echinococcus granulosus), dla którego żywicielem ostatecznym jest zazwyczaj pies, zaś człowiek może hvć żywicielem pośrednim. Postać dórosła tego pasożyta (ryc. 7-93) bytuje w jelicie cienkim psowatych lub kołowatych; w Polsce zarażonych nim jest ok. 7% psów domowych, poza tym np. lisy. Tasiemiec jest nieduży (2 - 7 mm długości) t ma strobilę złożoną zwykle z trzech członów oraz skoleks z ryjkiem uzbrojonym w 28 - 50 haków w dwóch wieńcach. Proglotyd z dojrzałymi jajami wydostaje się przez odbyt i pełza po ciele psa, uwalniając jaja. Żywicielem pośrednim mogą być zwierzęta przeżuwające, króliki, świnie.

IMAGO

ROSNĄCY PĘCHERZ BĄBLOWCOWY I PĘCHERZE WTÓRNE

K yc 7-9J Budowa i cykl rozwojowy tasiemca bąblowca {fcchinocMdis granulosus) (JD).

małpy, a także człowiek. Ten ostatni zaraża się głównie podczas zabawy z zakażonym psem. Z połkniętych jaj w żołądku wydobywa się onkosfera, która przebija się przez ścianki jelita i wędruje z krwią. Większość onkosfer umiejscawia się w wątrobie, następnie w płucach, część natomiast wędruje przez mały i duży krwiobieg do innych narządów - np. mózgu, nerek itp. Po osadzeniu się onkosfery powstaje rosnący powoli bąbel, wypełniony płynem i otoczony dwiema błonami. Wewnętrzna błona wytwarza m. in. warstwę twórczą, która jest źródłem powstających na drodze rozmnażania wegetatywnego CW. komór lub torebek lęgowych pierwszego pokolenia, w których powstają protoskoleksy drugiego pokolenia (ryc. 7-93). Nowe komory, w których pączkują następne pokolenia skoleksów, mogą też rosnąć na zewnątrz macierzystego pęcherzyka. Zjawisko takie określamy

powiększać się nawet kilkanaście lat, osiągając wielkość

np. głowy dziecka. Po zjedzeniu protoskoleksów prze*I*" albo przez innego żywiciela ostatecznego główk i w wynicowują się w jelicie cienkim i - po pnytw