DSCN6121 (Kopiowanie)

104

Biologia - repetytorium dla kandydatów na akadem

ni cukry proste, ani disacharydy nie mogą być magazynowane w komórce ponieważ łatw₀ ■    -,v'^c

rozpuszczają się w wodzie, a więc działałyby osmotycznie. Jednak węglowodany są cenny*, ■ it>zi materiałem energetycznym, więc organizmy magazynują je w postaci nierozpuszczalnych I o&t polisacharydów (wielocukrowców).

Takim sacharydcm jest skrobia (łac. amyhim) zbudowana z dużej liczby cząsteczek glukozy I    i

połączonych wiązaniami typu alfa i osiągająca masę cząsteczkową w granicach 10 tys. - 6 min. 1    h®

Powstaje ona w komórkach roślinnych i jest nierozpuszczalna w zimnej wodzie. Obecność skrobi I    W

wykrywa się w reakcji z płynem Lugóla (jest to roztwór jodu w wodnym roztworze jodku iii    n¹!

potasowego), który zabarwia skrobię na kolor fioletowy. Skrobia rozkładana jest przez grapę I    oł

enzymów zwanych amylazami (łac. amylum — skrobia; -aza - końcówka nazwy enzymu) do dekstryn I (po działaniu alfa-amylazy), maltozy (po działaniu bcta-amylazy) i glukozy (po działaniu I glukoamylazy). W rozcieńczonych roztworach kwasów nieorganicznych skrobia rozpada się na    z

cząsteczki glukozy. Skrobia składa się z dwóch polisacharydów: z rozpuszczalnej w wodzie |    fc

a m v 1 o z v (10-30%) i nierozpuszczalnej amvlopektvnv (70-90%). Amyloza stanowi |    j

nierozgałęziony łańcuch kilkuset cząsteczek glukozy, amylopektyna zaś (zbudowana z kilku tysięcy I , glukozy) jest porozgałęziana - co 24-30 cząstek glukozy dołączony jest boczny łańcuch. I

Ziarna skrobi, o charakterystycznym dla rośliny kształcie i uwarstwieniu, zawdzięczają swój kształt I amylopektynom. Skrobia stanowi główny roślinny polisacharyd zapasowy i jest podstawowym I pokarmem węglowodanowym człowieka; występuje w mące, spożywamy ją we wszystkich 1 pieczywach. w kaszach, ziemniakach, ryżu itp.

(rlikoeen czyli skrobia zwierzęca, zbudowany jest z wielu bardzo rozgałęzionych łańcuchów, I składających się również z cząstek glukozy. Jego ciężar cząsteczkowy waha się od 10⁵ do I0\ Polisacharyd ten gromadzony jest głównie w wątrobie (do 150 g) i w mięśniach (do 300 g). Stanowi 1 materiał zapasowy, w którym organizm zwierzęcy magazynuje glukozę. Glikogen występuje także I w drożdżach, bakteriach i grzybach, zaś zupełnie wyjątkowo w roślinach wyższych, np. w kukurydzy I cukrowej. Zdolność do syntetyzowania glikogenu wiąże się z występowaniem w cytoplazmie I komórek tzw. enzymu rozgałęziającego.

Przez polimeryzację cząsteczek glukozy z wytworzeniem wiazań beta-ęlikozvdowvch powstaje I polisacharyd celuloza czyli błonnik, podstawowy składnik ścian komórek roślinnych (w świecie I zwierzęcym spotykany jest jedynie u osłonie). Czysta wata bawełniana zawiera 92-95% celulozy. I bibuła fi łtracyjna do 99,9%, zaś drewno 40-60%. Całkowity rozkład celulozy do monosacharydów I prowadzi - podobnie jak w przypadku skrobi i glikogenu - do powstania cząstek glukozy. Jednakże I fakt połączenia cząstek glukozy w celulozie wiązaniami typu beta a nie typu alfa (jak w skrobi I i glikogenie) sprawia, że celuloza nic jest trawiona przez większość organizmów zwierzęcych I (prawdopodobnie żadne zwierzę nie potrafi trawić celulozy). Rozkład celulozy umożliwiają bowiem I «-nzymvcelulolitvcznc (celulazy) nieobecne w tkankach zwierząt, natomiast wytwarzane w znacznej I ilości przez drobnoustroje. Zwierzęta roślinożerne mogą przyswajać monocukry uwalniane z celulozy I przez drobnoustroje bytujące w ich przewodach pokarmowych — bez tego rodzaju symbiozy zwierzęta I te umarłyby z głodu.

3.1.3. Aminokwasy i białka

Białka to związki organiczne o wielkich cząsteczkach, występujące we wszystkich organizmach I żywych i pełniące zasadnicze funkcje biologiczne. Są one przede wszystkim podstawowym budulcem I cytoplazmy: rozpuszczone w wodzie i w roztworach soli tworzą koloid, zwany protoplaymn bądź I lualppjaftma (cytoplazmą podstawową). Białka warunkują istnienie metabolizmu, czyli procesów przemiany materii i energii w organizmach żywych, albowiem metabolizm ten odbywa się dzięki obecności enzymów, a każdy enzym jest białkiem. Budowę polipeptydową mają też honnotty przysadki, przytarczyc. trzustki czy innych gruczołów dokrcwnych. Białku również u więc *w iązk<