DSCN6183 (Kopiowanie)

168 Biologia - repetytorium dla kandydatów na akademie

4. Liazy (gr. lio=rozszczepiam) to grupa enzymów, które powodują rozbicie (ale nie w drodze oksydacji ani poprzez hydrolizę) wiązania typu: C-C, C-O, C-N, C-S itp. Należą tu liczne biokatalizatory, np. karboksy-liaza 2 oksokwasu (EC 4.1.1.1. nazwa potoczna - dekarboksyi^ pirogronianowa). powodująca przekształcenia kwasu pirogronowego w aldehyd octowy i dwutlenek węgla (ryc. 5-4), czy też EC 4.1.2.7. aldehydo-liaza ketozo-1-fosforanu (tzw. aldolaza ketoayj. fosforanowa), która katalizuje rozpad fruktozy do dwóch cząsteczek aldehydu glicerynowego, Oba enzymy pełnią bardzo istotną funkcję w procesach katabolicznej degradacji glukozy.

W odpowiednich warunkach niektóre liazy mogą katalizować procesy syntezy, na przykład w cyklu Krebsa (rys. 5-5) powstanie cytrynianu (6-węglowego) ze szczawiowooctanu (4-węglowego) i reszty acetylowej (2-węglowej) katalizowane jest przez enzym EC 4.1.3.7. (potoczna nazwa: syntaza cvtrvnianowa).

5.    Izomerazy to biokatalizatory, które powodują wewnątrzcząsteczkowe przekształcenia, umożliwiające przejście substratu w odpowiedni izomer, tzn. w związek o tym samym wzorze sumarycznym, lecz różniący się strukturą oraz właściwościami fizycznymi i chemicznymi.

6.    Lleazy (łac. ligo = wiążę) katalizują łączenie się wzajemne dwóch cząsteczek; wymagało zazwyczaj rozbicia wiązania pirofosforanowego w cząsteczce ATP bądź podobnego związku. Do ligaz należą m.in. enzymy występujące w rybosomach i wytwarzające wiązania peptydowepomiędzy aminokwasami - tzw. potoczniesvntetazv peptydowe.

NAOH+H*

HC—O-P NAD ,	' HUJ-O-P	AOP	HC—O-P
I+—C—OH	| H—0—OH	&	H—0—OH
H—i—0 H,PO/	o=i—o-p	ATP	H—i—o
aldehyd	kwas		kwas
3-fosłoglicerynowy	1,3-dilosfoglicerynowy		3-bsfogliceiynowy

1

	AOP ■*-/— I-o-p - --	H—C—O-P	Ryc. 5-4. Powstawanie pirogronianu z aldehydu glicerynowego (porówną
coo	V iocr ATP	ioo'	też ryc. 5-25)
pirogronian	bsbenolopi rogronian	2-fosfoglicerynian

	NADHłH^+	fg
ch3	\
£=0 I . COO	Hj NADHfH^+	HC-OH I s COO	+ NAD

płfogronian

mleczan

Ryc. 5-5. Przekształcenie pirogion:a'^K: w mleczan (odwracalne)