DSCN6121 (Kopiowanie)

104

Biologia . repetytorium dla kandydatłtw na akademie med\

nt cukry proste, ani disach ary dy nie mogą być magazynowane w komórce ponieważ hu_Wo I rozpuszczają się w wodzie, a więc działałyby osmotycznic. Jednak węglowodany są cennym I materiałem energetycznym, więc organizmy magazynują je w postaci nierozpuszczalnych I polisacharydów (wielocukrowców).

Takim sacharydcm jest skrobia (łac. amylum) zbudowana z dużej liczby cząsteczek glukozy I połączonych wiązaniami typu alfa i osiągająca masę cząsteczkową w granicach 10 tys. - 6 min. I Powstaje ona w komórkach roślinnych i jest nierozpuszczalna w zimnej wodzie. Obecność skrobi I wykrywa się w reakcji z płynem Lugola (jest to roztwór jodu w wodnym roztworze jodku I potasowego), który zabarwia skrobię na kolor fioletowy. Skrobia rozkładana jest przez grupę I enzymów zwanych nmylazami (łac. amylum — skrobia: -aza — końcówka nazwy enzymu) do dekstryn I (po działaniu alfa-amylazy), maltozy (po działaniu bcta-amylazy) i glukozy (po działaniu I glukoamylazy). W rozcieńczonych roztworach kwasów nieorganicznych skrobia rozpada się na I cząsteczki glukozy. Skrobia składa się z dwóch polisacharydów: z rozpuszczalnej w wodzie I a m v 1 o z v (10-30%) i nierozpuszczalnej amvlopektvnv (70-90%). Amyloza stanowi I nierozgałęziony łańcuch kilkuset cząsteczek glukozy, amylopektyna zaś (zbudowana z kilku tysięcy I cząstek glukozy) jest porozgałęziana - co 24-30 cząstek glukozy dołączony jest boczny łańcuch. I Ziarna skrobi, o charakterystycznym dla rośliny kształcie i uwarstwieniu, zawdzięczają swój ksztah I amylopektynom. Skrobia stanowi główny roślinny polisacharyd zapasowy i jest podstawowym I pokarmem węglowodanowym człowieka: występuje w mące, spożywamy ją we wszystkich I pieczywach, w kaszach, ziemniakach, ryżu itp.

Cilikoeen czyli skrobia zwierzęca, zbudowany jest z wielu bardzo rozgałęzionych łańcuchów. I składających się również z cząstek glukozy. Jego ciężar cząsteczkowy waha się od 10* do 10'. | Polisacharyd ten gromadzony jest głównie w wątrobie (do 150 g) i w mięśniach (do 300 g). Stanowi I materiał zapasowy, w którym organizm zwierzęcy magazynuje glukozę. Glikogcn występuje także I w drożdżach, bakteriach i grzybach, zaś zupełnie wyjątkowo w roślinach wyższych, np. w kukurydzy cukrowej. Zdolność do syntetyzowania glikogenu wiąże się z występowaniem w cytoplazmic komórek tzw. enzymu rozgałęziającego.

Przez polimeryzację cząsteczek glukozy z wytworzeniem wiazań beta-glikozvdowvch powstaje polisacharyd celuloza czyli błonnik, podstawowy składnik ścian komórek roślinnych (w świecie | zwierzęcym spotykany jest jedynie u osłonie). Czysta wata bawełniana zawiera 92-95% celulozy, bibuła filtracyjna do 99,9%, zaś drewno 40-60%. Całkowity rozkład celulozy do monosacharydów prowadzi - podobnie jak w przypadku skrobi i glikogenu - do powstania cząstek glukozy. Jednakże fakt połączenia cząstek glukozy w celulozie wiązaniami typu beta a nie typu alfa (jak w skrobi i glikogenie) sprawia, że celuloza nie jest trawiona przez większość organizmów zwierzęcych (prawdopodobnie żadne zwierzę nie potrafi trawić celulozy). Rozkład celulozy umożliwiają bowiem enzymy celulolitycznc (celulazy) nieobecne w tkankach zwierząt, natomiast wytwarzane w znacznej ilości przez drobnoustroje. Zwierzęta roślinożerne mogą przyswajać monocukry uwalniane z celulozy przez drobnoustroje bytujące w ich przewodach pokarmowych - bez tego rodzaju symbiozy zwierzęta te umarłyby z głodu.

3.1.3. Aminokwasy i białka

Białka to związki oiganiczne o wielkich cząsteczkach, występujące we wszystkich organizmach żywych i pełniące zasadnicze funkcje biologiczne. Są one przede wszystkim podstawowym budulcem cytoplazmy: rozpuszczone w wodzie i w roztworach soli tworzą koloid, zwany protoplastu^ bądź hialwlaani (cytoplazmą podstawową). Białka warunkują istnienie metabolizmu, czyli procesów przemiany materii i energii w otganizmach żywych, albowiem metabolizm ten odbywa się dzięki obecności enzymów, a każdy enzym jest białkiem. Budowę polipeptydową mają też honuouy przysadki, przytarczyc. trzustki czy innych gruczołów dokrewnych. Białka również a w tęv /wą/ii