DSCN6411 (Kopiowanie)

im

Biologia ■ repetytorium dla kandydataw na akademie Meiyttnt

łyka - od strony spodniej. Wiązki tę (“nerwy”) rozgałęziają się, tworząc bardzo delikatną siatkę, tak jj każda z komórek miękiszu znajduje się w sąsiedztwie naczyń; w najdrobniejszych rozgałęzieniach występować mogą po 2 - 3 naczynia i cewki drewna i tyleż rurek sitowych łyka. Przestrzenie międzykomórkowe odgrywają istotną rolę w procesach osmozy i dyfuzji gazów.

Inną budowę mają lifcie roślin szpilkowych zwane igłami (szpilkami)- Na przekroju najczęściej ją płaskie, trójkątne lub półokrągłe. Chlorenchyma wypełniająca wnętrze igły zbudowana jest z jednakowych komórek o pofałdowanych ścianach - co powiększa powierzchnię asymiłacyjną i tworzy przestrzenie międzykomórkowe (ryc. 7-76). W centrum igły przebiegają dwie wiązki przewodzące.

Opadanie liści (np. z drzew liściastych w jesieni) zachodzi dzięki procesom fizjologicznym w miejscu przyczepu ogonka do łodygi: zwykle poprzedzone jest resorbeją części substancji odżywczych. Chloroplasty przekształcają się w chromoplasty, chlorofil ulega rozkładowi (zanika barwa zielona, odsłaniając żółty ksantofil i pomarańczowe karotenowce), w soku komórkowym magazynowane są czerwone i fioletowe antocyjany. Liść zmienia barwę. Jednocześnie u podstawy ogonka rozwija się w poprzek warstwa komórek odcinąjacych. osłabiająca przytwierdzenie liścia do łodygi: komórki sąsiadujące z łodygą korkowacieją. Teraz liść utrzymywany jest tylko przez komórki skórki i wiązki przewodzące; podczas silniejszego podmuchu wiatru (lub nawet pod wpływem własnego ciężaru) odrywa się, a skorkowaciałe komórki warstwy odcinającej tworzą na łodydze ochronną powłoczkę - tzw. bliznę liściowa.

Lifcie posiadające blaszkę liściową możemy podzielić na pojedyncze (których blaszka stanowi jednolitą całość) izłsŻQQ£ (których blaszka składa się z trzech lub więcej oddzielnych listków). Liście pojedyncze mogą być podzielone lub niepodzielone. Kształt liści pojedynczych niepodzielnych przyrównuje się do przedmiotów bądź form geometrycznych (np. szablaste, jajowate, sercowatc, lancetowate, romboidalne, trójkątne). Liście pojedyncze podzielone w zależności od głębokości wcięć mogą być wrębne, klapowate, dzielne i sieczne, natomiast w zależności od układu wcięć ■ pierzaste lub dłoniaste. Lifcie złożone dzielimy na trójlistkowe, pierzastozłożone i dłoniastozlożone.

Każda roślina może mieć liście różnej wielkości, a nawet różniące się kształtem; zależy to zarówno od pełnionych funkcji, jak i od wpływów środowiska. Liśćmi o najprostszej budowie (i o krótkim okresie życiowym) sąjiścienię; mają one głównie funkcję spichrzową (ryc. 7-70). Również liście Crfaill pełnią rolę narządów magazynujących; są one przekształcone w łuski, wyrastające ze skróconą łodygi - piętki. Liście sukulcntów - takich jak aloes, agawa, rozchodnik, rojnik - magazynują wodę. LlfclC {tiftkpwate osłaniają szczyt pędu (ryc. 7-75). Rodzaj przekształconych liści stanowią koks kaktusów, wąsy ęzępilć (np. grochu), liście przykwiatowe (przykwiatki), przysadki i podsadki. Przekształconymi liśćmi są także elementy okwiatu.

Na szczególną uwagę zasługują liście roślin owadożemych. przekształcone w różnorodne pułapu do chwytania drobnych bezkręgowców (ryc. 7-78). U rosnących w Polsce na bagnach chronionych roskzck (Drosera) na liściach występują wyrostki (zwane czułkami), których gruczołowate główki wydzielają krople lepkiej, pachnącej miodem cieczy. Gdy zwabiony owad dotyka główki, przylepia się do niej, a próbując się uwolnić, przykleja się do następnych czułków; liść zamyka się i ofiara zostaje strawiona. Ameiykańskamucholówką(Dionaea) ma zdolność wprost błyskawicznego składania swego zaopatrzonego po brzegach w wyrostki liścia (ryc. 7-78). Liść dzbanecznika (Nepenthes) ma kształt dzbanka o bardzo śliskich brzegach, wypełnionego częściowo cieczą, zawierającą enzymy rozkładaj** związki organiczne. U wszystkich roślin owadożemych (albo mięsożernych) komórki liści zawieraH lizosomy o pełnym składzie enzymatycznym - a więc mogące trawić wszystkie składniki kontóp® zwierzęcej. Odżywianie się pokarmem zwierzęcym ma w tym przypadku na celu uzupełnienie pBW? wszystkim zaopatrzenia w związki azotowe: rośliny owadożeme żyją głównie na pustyniach |t#^|U bagnach, a więc w środowiskach ubogich w łatwoprzyswajalnc sole azotowe. Trawiąc białka

ii    -/annlrukmaanir na aminokwasy.____ ..