DSCN6402 (Kopiowanie)

102

Biologia - repetytorium i...

•—W*.

wierzby. Kwiaty lipy(7?//« - rodzina Wiaceae) zawierają olejki eteryczne i flawonoidy i określane *ą mianem “panaceum zmęczenia nerwowego”.

Cenną rośliną leczniczą jest pokrzywa zwyczajna ( Urtica dioica i gatunki pokrewne zaliczone do pokrzywowatych - Urticaceae). Jej wysuszone ziele oraz korzenie zawierają sole mineralne i inne substancje, działające regulująco na metabolizm i stosowane są w chorobach nerek i przemiany materii.

Rodzina wargowych (.Lamiaceae) obejmuje liczne zioła lecznicze, jak np. miętę pjęprZ0M| (Menlha piperita), której narządy zawierają olejek lotny z dużą ilością mfihiPlH. działającego bakteriobójczo i pobudzającego wydzielanie soków trawiennych. Liście mięty stosowane są w licznych schorzeniach przewodu pokarmowego. Olejki eteryczne o działaniu dezynfekującym zawarte są także w tymianku pospolitym (Thymus vu/garis) i macierzance piaskowej (Thymus serpyllum) i w liściachszałwii lekarskiej (Salvia officinalis). Natomiast inne jest działanie olejków zawartych w melisie lekarskiej (Me/issa officinalis) i w hyzopie lekarskim (Hyssopus officinalis): liść melisy działa głównie uspokajająco, ziele hyzopu stosowane jest przede wszystkim w chorobach dróg oddechowych.

Rodzina psiankowatych (Solanaceae), do której zaliczamy powszechnie hodowane w Polsce ziemniaki (Solanum tuberosum), pomidory (Solanum lycopersicum) i paprykę (Capsicum annwn), mieści rośliny silnie trujące, których trucizny mogą być jednak używane (po wyizolowania i w odpowiednich dawkach) jako leki. Przykładem choćby chroniony u nas krzew pokrzyk wilcza jagoda (.Atropa belladonna), z którego izoluje się cenny alkaloid: atropinę, związek blokujący nerwy przywspółczulnc w organizmie człowieka.

Do spokrewnionej z psiankowatymi rodziny trędownikowatych (Scrophulariaceae) należą naparstnica purpurową (Digitalispurpurea) i naparstnica wełnista (Digitalis lanata). Są one źródłem glikozydów ąąseręowyęh. obejmowanych wspólnym mianem digitaliny - bezcennych leków ratujących życie chorym z niewydolnością mięśnia serca.

Babką lancetowata (Plantago lanceolata), zaliczana do rodziny babkowatych (Plantaginaceae), od wieków stosowana jest w medycynie ludowej do kurowania ran i skaleczeń.

Typowym lekiem roślinnym o działaniu uspokajającym jest ziele kozłka lekarskiego (Valeriam officinalis), umieszczonego w rodzinie kozłkowatych (Valerianaceae).

P-yn.iowate (Cucurbitaceae) obejmują szereg roślin uprawianych jako warzywa (np. dynia zwyczajna - Cucurbitapepo, ogórek - Cucumis sativus, melon - Cucumis meto), ale także mających znaczenie w medycynie (np. pestki dyni są dobrym lekiem do zwalczania pasożytów przewodu pokarmowego u człowieka).

Jedną z najliczniejszych (ponad 20 000 gatunków) rodzin wśród dwuliściennych są zlożoflS (Asteraceae = Compositae). Ich kwiaty zebrane są w kwiatostany koszyczkowate. Z licznych roślin leczniczych tej rodziny na szczególną uwagę zasługują: krwawnik pospolity (Achillea miUefoiiumk bvlica piołun (Artemisia absinthium), podbiał pospolity (Tussilago farfara), cykoria podróżnik (Cichorium intibus), mniszek lekarski (Taraxacum officina/e), rumianek (Matricaria clmmomilw i chroniona arnika górska (Arnica montana). Ziele krwawnika to bardzo skuteczny !?| w krwawieniach, zwłaszcza z przewodu pokarmowego; swoje działanie zawdzięcza m.in. barwników

0    nazwie cham azulen, występującemu też w znacznych ilościach w kwiatach rumianku i zielu piołun* Do złożonych zaliczany jest teżsłonecznik zwyczajny (Helianthus annuus), hodowany dla jadalm^

1    dających smaczny olej nasion; nie każdy wic o tym, że kwiaty brzeżne (“płatki") słoncc*»*» mogą być używane jako lek przeciwgorączkowy.