DSCN6400 (Kopiowanie)

R. arwnsis) zawierają bardzo duże ilości (do 6%) kwasu askorbinowego (witaminy C) oraz szereg związków (o-karoten. flawonoidy) ułatwiających wchłanianie tej witaminy w przewodzie pokarmowy^ Tak dużej ilości witaminy C nie zawierają żadne inne naturalne surowce roślinne - ani te rosnące w naszym kraju, ani importowane. Dlatego owoce dzikiej róży są bezcennym naturalnym lekic* leczącym szkorbut, a także stosowanym w stanach zapalnych, chorobach wątroby, nerek, przewodu pokarmowego i przy rekonwalescencji po ciężkich chorobach. Kłącze pięciornika to)IXZisk(PotemUla erecta) zawiera do 23% garbników katechinowych. Pod pojęciem garbników rozumiemy związki chemiczne łączące się z białkami w nierozpuszczalne w wodzie kompleksy. Tym samym gartmiló powodują powstanie warstewki ochronnej, oddziałując ściągająco na komórki warstw powierzchniowych i chroniąc pokłady komórek położonych głębiej. Ma to szczególne znaczenie w leczeniu biegunek, owizodzeń i stanów zapalnych jamy ustnej, gardła i przewodu pokarmowego Kwiaty i owoce głogu (Crataeeus) zawierają heterozydy flawonoidowe zwiększające przepływ krwi w układzie własnym serca, czyli w naczyniach wieńcowych. Substancję o podobnym działaniu - sorbilol - zawierają owoce jarzębiny (Sorbus aucuparia); są one ponadto bogate w witaminę C i związki działające moczopędnie i przeciwbiegunkowo. Korzeń uprawianej u nas mydlnicy lekarskie) (Saponaria officinalis) z rodziny Caryophyllaceae zawiera saponiny (związki tworzące w wodzie pianę podobną do mydlanej) i stosowany jest jako lek wykrztuśny w zapaleniach dróg oddechowych.

Rodzina motylkowatych (Fabaceae) liczy ok. 10 000 gatunków i zawdzięcza swą nazwę grzbiecistym. przypominającym motyla kwiatom. Rośliny te współżyją z bakteriami brodawkowymi (Rhizobium) przyswajającymi azot atmosferyczny i dlatego motylkowe nie wymagają nawożenia upraw mineralnymi nawozami azotowymi. Do motylkowych zaliczamy wiele ważnych roślin uprawnych: bób (HciaJoba), groch (Pisum satłvum), soję (Soia hispida), soczewicę (Lens culinaris), orzech ziemny (Arachis hypogea), fasole (Phaseotus), łubin (.Lupinus), koniczynę ( Trifolium), lucernę (Medicago sativa). Nasiona bobu, grochu, soi i fasoli zawierają dużą ilość bardzo cennego (bo bogatego w aminokwasy egzogenne) białka; poza tym każde z tych “warzyw” ma działanie lecznica (np. fasola jest bardzo cennym lekiem przeciwcukrzycowym). Do motylkowych zaliczamy szereg roślin leczniczych. Żarnowiec miotlasty (Cylisus scoparius) zawiera alkaloid sparteine. stosowany w nicmiarowościach rytmu serca (ponieważ roślina zawierać może różne ilości alkaloidu, zaś w dużych dawkach jest on silnie toksyczny, żarnowiec nie powinien być używany w medycynie ludowej). Ziele nostrzyka żółtego (Melilotus officinalis) obecnie używa się prawie wyłącznie do leczenia owrzodzeń i zapaleń skóry i spojówek. Korzeń lukrecji (Glycyrrhiza glabrą) stosuje się jako lek wykrztuśny w zapaleniach dróg oddechowych.

Do motylkowych należy też pochodzący z Ameryki Północnej grochodrzew (Robinia pseudoacacia), wysokie, często w Polsce sadzone drzewo o jadalnych kwiatach, mylnie nazywane akacją. Prawdziwe bowiem akacje (rodzaj Acacia liczy ponad 550 gatunków) wraz z mimoza (Mimosat. która ma liście wrażliwe na dotyk (tigmonastia) usystematyzowano w rodzinie mimozowaiydl (.Mimosaceae).

Do rodziny makowatych (Papaveraceae) należy m. in. mak lekarski (Papaver somniferwni-uprawiany na wielką skalę w wielu krajach Azji dla uzyskiwania opium. Opium to wysuszony sn* mleczny wypływający z niedojrzałych makówek. Zawiera on ponad 25 różnych ważnych lecznicf) alkaloidów, jak np. morfina, kodeina, papaweryna, narkotyna. Morfina i kodeina działają * ośrodkowy układ nerwowy, znosząc czucie bólu, hamując odruch kaszlowy i powodując uczuo? senności. Jednak narkotyczne działanie alkaloidów opium powoduje stan uzależnienia fnirrKfllttf¹^ od narkotyku, co w następstwie doprowadza do poważnych uszkodzeń układu nerwowego i ruin? całego organizmu. Dlatego - choć w Polsce uprawiano mak do spożywczego wykorzyslyw*¹'' nasion - obecnie hodowla tej rośliny w naszym kraju jest prawnie bardzo ograniczona.

lmtaiaefcrBSzyn ąoraidsiiony w I