DSCN6471 (Kopiowanie)

I /ł»

iuowgi

(o śmierdzącej, drażniącej lub trującej wydzielinie), woskowe, żywiczne, smarowe i przędne (snacgób* dobrze funkcjonujące u gąsienic motyli, np. u jedwabników). W naskórku tez występują komórki zmysłowe - scnsilc.

Owady są rozdziclnoplciowc; ich układ rozrodczy składa się z parzystych gonad (jąder luh jajników), przewodów wyprowadzających (jajowodów lub nasieniowodów) i odcinka końcowego, zakończonego otworem płciowym na odwłoku po stronic brzusznej. Samice często posiadają zbiorniki nasienne, w których magazynowana jest sperma pobrana podczas kopulacji.

Metamorfoza owadów. Owady możemy podzielić na trzy grupy: o rozwoju bezpośrednim (ametabolicznc). przechodzące przeobrażenie niezupełne (hemimetaboliczne) i przechodzące przeobrażenie zupełne (holomctaboliczne). Rozwór bezpośredni ma miejsce jedynie w przypadku niektórych owadów nie posiadających skrzydeł, np. u wszy ludzkiej (Pediculus humaniu -ryc. 7-113). Wykluwająca się z jaja larwa przechodzi kilka wylinek, przekształcając się w końcu w postać dojrzałą (imago). W tym przypadku larwa od razu po wykluciu się z jaja jest stosunkowo podobna do postaci dorosłych.

Przeobrażenie niezupełne (hemimetabolia) polega na tym, że larwa podczas kolejnych linek stopniowo upodabnia się do imago - dotyczy to zwłaszcza zawiązków skrzydeł, które w każdym następnym pokoleniu larwalnym stają się coraz większe i lepiej widoczne. Osobniki larwalne podobne do postaci dorosłych nazywamy nimfami. Larwy owadów hcmimetabolicznych są często bardzo podobne do dorosłych owadów bczskrzydłych.

Przeobrażenie zupełne (holometabolia) cechuje jedynie najwyżej stojące ewolucyjnie rzędy owadów uskrzydlonych, z których najważniejsze to sieciarki. chrząszcze motyle, błonkówki muchówki i Pchły (por. dalej). W przeobrażeniu zupełnym pojawia się stadium poczwarki (ryc. 7-117, 7-119,7-120).

Larwa to postać młodociana, która różni się budową od osobnika dorosłego i aktywnie pobiera pokarm z otoczenia.

Poczwarka to postać rozwojowa w przeobrażeniu zupełnym, na etapie której następuje rozpuszczenie tkanek ciała larwy (z wyjątkiem części układu nerwowego) i z powstałych w ten sposób związków chemicznych budowane zostaje ciało osobnika dorosłego. Poczwarka nie pobiera pokarmu, jest zwykle nieruchoma i na ogól dobrze ukryta (np. w kokonie, w glebie itp.).

W procesie przeobrażenia zupełnego larwy zazwyczaj są całkowicie odmienne od imagines • co możemy łatwo zauważyć na ryc. 7-117 i 7-119. Pędzą zupełnie inny tryb życia i nie stanowią konkurencji pokarmowej dla siebie samych - w postaci dorosłej. Proces przepocz warczenia sterowany jest

Hyc- 7-112. Struktura chemiczna ekdyMf ni t hormonu juwenilnego.

głównie przez układ hormonalny; najlepiej poznany został u motyli, w wyniku badań przeprowadzonych na gąsienicach jedwabnika morwowego (Bombyx mor i). Zarówno linienie, jak i przcpoczwarczenie gąsienicy uzależnione jest od produkcji trzech hormonów: hormonu mózgowego, ekdyzonu i hormonu juwenilnego. Hormon mózgowy wydzielany jest przeJ zgrupowanie dwudzicstukilku komórek zwoju mózgowego Działa on na parę gruczołów przedtułowiowych (prototorakalnych), powodując wydzielenie ekdyzonu. EkdyWi' (ryc. 7-112), zwany też hormonem wylinkowym, jest pochotliW cholesterolu; cholesterol musi być przez owady pobrany Z pokarmem (jest więc dla tych zwierząt niezbędną wuanunąl Wydzielenie ekdyzonu powoduje rozpoczęcie procesu UmW*