DSCN7745

Io pomocy jakiej poti /»-ł>uj« ii»y od Sianów /.jednoczonych do Ich realizacji, /.robi jem także wzmianki; o tonie audy< |i nadawanych przez OWI do Polski. Szły one w pełni po linii komunistycznej, co znacznie utrudniało naszą pracę.

„Nie jest rzeczą mądrą przyjmować taką postawę w stosunku do narodu polskiego" - powiedziałem mu. Jeżeli będziecie w dalszym ciągu nazywali Rosję demokracją, możecie tego żałować później, a wasi obywatele napiętnują was w przyszłości. Wasz rząd nazywał kiedyś Polskę natchnieniem narodów, podczas gdy teraz OWI nazywa siły komunistyczne w ten sam sposób. Proszę, niech pan nie myśli, że nie próbowaliśmy nawiązać przyjaźni z Rosją. Robiliśmy to, ale Polska nie chce po prostu stać się Jeszcze Jednym czerwonym satelitą”.

Stettinius zanotował wiele rzeczy dla prezydenta 1 gdy spotkałem Roosevelta następnego dnia, był przygotowany do rozmowy. Wyglądał staro I był bardziej wyczerpany niż wtedy, gdy go widziałem z generałem Sikorskim w 1941 roku. Dowiedziałem się później, że Roosevelt zgodził się Już kilka miesięcy temu na oddanie Stalinowi tej olbrzymiej części Polski, którą Armia Czerwona nąjechała, Jako sprzymierzeniec Hitlera. Ale w czasie rozmowy ze mną zachowywał się w sposób bardzo kurtuazyjny.

.Polska musi być wolna i niepodległa”, powiedział do mnie.

.Co pan myśli o Stalinie?”, zapytałem go.

„Stalin jest realistą”, odpowiedział Roosevelt, /.upalając papierosa. „I nie wolno nam zapominać, że reżim sowiecki ma tylko dwa lata doświadczenia, gdy chodzi o stosunki międzynarodowe. Pewny Jestem jednej rzeczy: Stalin nie Jest imperialistą’.

Myślałem wtedy: „Mam przed sobą idealistę, którego wiara w Stalina Jest tragicznie błędna”.

Roosevelt kontynuował pogodnie. Powiedział nam, że osobiście radził sobie ze Stalinem podczas konferencji teherańskicj znacznie lepiej (dodał roześmiawszy się) niż Churchill ze Stalinem. Zapytałem go, co zdecydowało w sprawie granic Polski w Teheranie.

„Stalin nie chciał mówić o tym”, ciągnął dalej. „Chcę, aby pan wiedział, że sprzeciwiałem się ciągle podziałowi Polski tą linią, i że podejmę się ewentualnie roli rozjemcy l doprowadzę do zgody w tej sprawie”.

Roosevelt wyjaśnił mi następnie znaczenie słowa „rozjemca” I Jako przykład podał mi udział jakiejś neutralnej instytucji w załatwianiu sporów robotników Stanów Zjednoczonych.

.Rozumiem to panie prezydencie”, powiedziałem. „Tylko że gdy chodzi o problemy wewnętrzne, to pan ma do czynienia z własnymi obywatelami i może pan załatwić taką sprawę za pomocą dekretu, czy ustawy. Nie byłoby to Jednak możliwe, gdy chodzi o sprawę Polski”.

Rooseve)t pomyślał chwilę, nim zaczął dalej: „Nie robiłem nic w sprawie zagadnień dotyczących Polski, bo Jest to rok wyborów. Pan, Jako demokrata, rozumie te sprawy”. Roześmiał się nagle. „Wie pan, wspomniałem Stalinowi o naszych nadchodzącym h wyborach I on nie był w stanie zrozumieć o co mi chodziło. Myślę, że on nigdy nie zrozumie takiego urządzenia, Jak wolne wybory, które mogą zmienić nie tylko sytuację polityczną kraju, ale 1 tych, którzy nim rządzą”.

Ten aspekt poglądu Stalina na ludzkość był dla mnie problemem, o czym nie omieszkałem zakomunikować Rooseveltowl.

Odpowiedział teraz z namysłem: „Podczas przetargów ze Stalinem musimy trzymać kciuki”, po rzyrn zmienił ton „Wy, Polacy, musicie znaleźć Jakąś drogę poro zumienia z Rosją. Sami nie damy rady jej przekonać , a niech pan wie, że ani Wlel-