DSC
38 resize

Pnc/ąfki koncepcji m/wojti c/lowli ka w ciągli życiu

Badania nad biegiem ludzkiego życia zapoczątkowane /oslnly w latach 20. i 30.tych XX wieku Były one w opozycji do głoszonych powszechnie poglądów. że rozwój dokonuje się tylko w okresie dzieciństwa i dorastania, /rodził się ty m samy m nurt psychologii rozwoju człowieka w ciągli /> cia [łitc-\f\tn< A * r» 7< >/ >///< 'nu // /> v 117/o/ęr). zgodnie z którym rozwój ma miejsce przez całe życie. w każdym / jego okresów. Pierwsze koncepcje zaproponowali

• Charlotta Buhler (1803-1074). Pionierka nurtu psychologii rozwoju człowieka w ciągu życia. prezentowała podejście humanistyczne: jej prace dotyczyły rozwoju w różnych okresach życia. Wyróżniła cztery etapy rozwoju: (I)(okres niemowlęcy od 0 do 2 roku życia): (2) (wczesne dzieciństwo od 2 do 8); (3) (późne dzieciństwo od 8 do 12): (4) (adolescencja/ wczesna dorosłość od 12 Jo 25). W badaniach młodzież) stosowała metodę biograficzną (analiza listów, pamiętników, dzienników, wytworów). Zakładała, że nie można badać konkretnego okresu życia w oderwaniu od wcześniejszych i następnych: najlepsze są badania ujmujące całość biegu ludzkiego życia. Buhler ukazała życie człowieka w trzech przecinających się planach: (1) biologiczno-behawiorystycznym (wzrost procesów i ich obniżanie się. (2) przeżyciowym (przeżycia i doświadczenia odzwierciedlające się w taktach biograficznych). (3) osiągnięć (osiągnięcia w zakresie różnych form aktywności).

Badaczka zakładała, że rozwój umożliwiają warunki, które pozwalają na adaptację (rozwój ego)oraz na rozwinięcie nadziei, ciekawości, świadomości, celowości, twórczości, tożsamości i poczucia sensu życia (rozwój self. tj. koncepcji siebie). Warunki te są optymalne dla rozwoju dziecka.

Wiele tez Buhler jest do dziś uważanych za słuszne. Jej zdaniem ludzie człowieka napotyka w życiu wyzwania związane z czterema podstawowymi tendencjami: zaspokajaniem swoich potrzeb: dostosowywaniem się do otoczenia: przekraczaniem ograniczeń i ekspresją oraz tworzeniem i zachowaniem wewnętrznego porządku. Bieg życia traktowała jako nieograniczony, a fazy życia jako nieodwracalne. Dzieciństwo i młodość stanowią prowizoryczny szkic życia, który pociąga za sobą całe Zycie, które ten szkic uwzględnia.

■ Carl Gustaw Jung (1875-1961). Szwajcarski psychiatra, twórca neopsychoanalizy. Jego zdaniem osobowość rozwija się innym torem w pierwszej połowie życia (do 35-40 roku życia), a innym w drugiej (35-40 do 70). Pierwszy charakteryzuje zewnętrzna ekspansja, wzrost ego i zdolności potrzebnych do działania w św i ecie zewnętrznym. Około 40 roku życia zachodzące zmiany obejmują: dotychczasowe cele. uczucia, ambicje (które przestają być ważne), jednostka zastanawia się nad sensem życia, zwraca się ku wewnątrz: ujawniają się cechy i zachowania związane z odmienną płcią. Zmiany te składają się na kryzys wieku średniego. W okresie drugim zachodzi proces indy widuacji zapoczątkowany przez świadomość i niezadowolenie z ograniczeń, jakie płyną z życia zgodnego z