DSC55 (2)

Reszta świata - w stanie nieokreślenia 85

Szybkim zwieńczeniem tej fazy transformacji Sojuszu było przyjęcie w listopadzie 1991 roku Koncepcji strategicznej oraz utworzenie w grudniu 1991 roku Północnoatlantyckiej Rady Współpracy, której celem miało być wciągnięcie byłych krajów UW do współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa, zaoferowanie im fomm dyskusji i możliwości uczestnictwa w kształtowaniu sytuacji bezpieczeństwa w strefie euroatlantyckiej, a także rozciągnięcie obecności i wpływu Sojuszu na wschód od byłej żelaznej kurtyny. Z punktu widzenia pozimnowojennej roli NATO ważniejsze było przyjęcie na spotkaniu w Rzymie jawnej Koncepcji strategicznej. Ten dokument, jak każdy tego rodzaju, miał całościowy charakter i zawierał, obok pozytywnej oceny ewolucji środowiska międzynarodowego Sojuszu, definicję jego celów i funkcji oraz charakterystykę potencjału wojskowego NATO (większe znaczenie sił konwencjonalnych, zwłaszcza szybkiego reagowania, mniejsza rola sił jądrowych).

Najbardziej nowatorskie i zmieniające rolę Sojuszu Atlantyckiego w porządku międzynarodowym były jednak te zapisy Koncepcji strategicznej z Rzymu, które definiowały go jako „czynnik zmian na rzecz bezpieczeństwa i stabilności w duchu demokracji i praw człowieka”. W połączeniu z gotowością do podejmowania operacji antykryzysowych otwierało to przed Sojuszem zupełnie nowe perspektywy²¹. Zapisy w tych dwóch sprawach, choć bardzo ogólnikowe, okazały się prorocze: rola NATO miała odtąd dalece wykraczać poza restrykcyjny, obronny mandat Traktatu waszyngtońskiego. Zapisy te zostały wcielone w życie kilka lat później na Bałkanach i potwierdziły wyjątkowy charakter NATO pośród innych instrumentów bezpieczeństwa obecnych na scenie międzynarodowej.

RESZTA ŚWIATA- W STANIE NIEOKREŚLENIA

W czasie wielkiego przełomu w stosunkach międzynarodowych, końca zimnej wojny i odchodzenia od konfrontacyjnego bipolaryzmu, reszta świata zdawała się nieobecna. Zanik podziału na Wschód i Zachód (Pierwszy i Drugi Świat) niejako automatycznie czynił bezsensownym pomysł wyodrębniania Trzeciego Świata. Jednak właściwie już przed zakończeniem zimnej wojny organizacyjne formy Trzeciego Świata ulegały atrofii. Zaprzestał faktycznie swojej działalności Ruch Państw Niezaangażowanych i jego ONZ-owska emanacja w postaci Grupy 77, która jeszcze w latach 70. imponowała aktywnością na rzecz Nowego Międzynarodowego Ładu Ekonomicznego. Odejście do przeszłości układu dwubiegunowego i trójpolowego zrobiło miejsce dla nowej w porządku międzynarodowym konfiguracji Północ-Południe. Nie mogło to jednak nastąpić tak nagle, jak upadł blok komunistyczny. W czasie przełomu reszta świata była jedynie tłem dla przeobrażeń zachodzących w układzie Wschód-Zachód.

²¹ Ibidem, s. 81-89.