DSC65 (9)

■■

Sitttki kon»ftrwae|l 1 niMtiurtcli

mającego na wzglądzie przekazanie tego dzieła przyszłości"®. Definicja Brandlego nadaje nową postać humanistycznej Idei przezwyciężania czasu przez człowieka, który dzięki sztuce otwiera się na wartości uniwersalne. Przywracaniu dzieła sztuki do istnienia wedle tej koncepcji towarzyszy pogłębienie historycznej świadomości I respekt dla dystansu czasowego oddzielającego odbiorcę od przeszłości, w której dzieło powstawało I funkcjonowało. Z kolei doświadczenie przez odbiorcę moralnego imperatywu przekazania rozpoznanego dzieła przyszłym pokoleniom (imperatywu, który jest zarazem Impulsem do dalszego działania) pozwala na scalenie czasu przeszłego i teraźniejszego z przyszłością. Tak rozumiana restauracja otwiera się na trzy wymiary czasu zarówno w sferze świadomości jednostkowej, jak i uniwersalnej, stanowiącej, zdaniem Brandlego, o ciągłości naszego bytowania w kulturze²⁶.

Wobec takiego pojmowania restauracji zabiegi dokonywane bezpośrednio na materii dzieła (podobnie jak działania prowadzone w otaczającej je przestrzeni) zostają uznane za służebne²². Wśród działań praktycznych, które mają na celu „zapewnić zachowanie dzieła sztuki w przyszłości, zarówno jako wyobrażenia, jak i materii, z jakiej zostało ono utworzone"²* wyróżnia Brand) jestaurację aktywną (irestauro effectivó)^restaurację prewencyjną/(restauropreventlvoII konserwację. Pierwsza grupa działań wykazuje wiele podobieństw do zabiegów stosowanych przy restaurowaniu artefaktów, nie uznanych za_dzlcła sztuki. O podstawowej różnicy stanowi jednakże {bezpośredni cel restauracji aktywnej -„przywrócenie jedności potencjalnej dzieła"^

Odmienny charakter ma koncepcja restauracji prewencyjnej. Pozbawiona filozoficznej podbudowy i interpretowana przez pryzmat zwyczajowego pojmowania zakresu działań zapobiegawczych koncepcja ta może zostać zakwalifikowana jako absurdalna. Na pierwszy rzut oka sprzeciw budzi bowiem zarówno zastosowanie rzeczownika „restauracja" w stosunku do działań, które wcale nie muszą oznaczać ingerencji w fizyczną strukturę dzieła, jak i zastosowanie przymiotnika „prewencyjna" między innymi w stosunku do rozwiązań, nie mających na celu zabezpieczenia substancji zabytkowej przed zniszczeniami.

Wątpliwości te ustępują jednak, gdy celowość zabiegów zaliczonych do tej grupy rozpatruje się w kontekście wywodów Brandlego na temat postrzegania dzieła sztuki i jego objawienia się jako bytu idealnego w świadomości odbiorcy. W takim ujęciu za przejaw zniszczenia może być uznane nawet UJP|rtałcenie przestrzeni otaczającej materialną strukturędzieł^Toczynanl^apobiegające tego typu

zniszczeniom mogą być rozpatrywane zarówno w skali ekspozycji muzealnej, jak i w skali urbanistycznej_H

(na przykład w odniesieniu do dzieł architektury)¹⁰.

25    Podana definicja restauracji odbiega w końcowym fragmencie od deflr i reitauro Brand) był przekonany, 3 odbiorca dzieła sztuk) odczuwa ru przyszłym pokoleniom, We włoskiej definicji dostrzec można nie tylko a wtj. Zwwt tratmissiont at futuro (przekazanie przyszłości) otwiera oofe c czesnycb koncepcji zachowania dziedzictwa kulturowego. Por. Cesara grai

26    Kwestia relacji między czasem historycznym (egzystencjalnym) i wie stawowe. Zostaje przez niego podjęta przy okazji omawiania związków wyobrażeniem, a nabiera szczególnej wagi w rozważaniach o restauracji

' historyczny*. Cesara Brand) 2000, s. 38.

27    JfHzktyuna działania (...) nie są niczym innym jak aspektem praktwr

281 esare Brand) 2006, S. 54.

29 Cesar# Brand) 2006, ss. 24, 50-34.

10 ferand) wielokrotni# podkreśli, ż# tego typu przekształcenia mogą 1001 żanuBZ Krawczyk