DSC80

305 DYSKURS 1 RYT CZf.OWI Ii K A

noki - rzecz szła o genezę Różnicy za sprawą tajemniczo zmiennej monotonii Podobnego. Rola analityki skończoności jest zasadniczo przeciwstawna: wskazując na determinacje człowieka ma za zadanie pokazać, że podstawą tych determinacji jest sam byt człowieka w jego radykalnych granicach; musi pokazać także, że treści doświadczenia wynikają z właściwych mu warunków, że myśl wybiega ku niemyślanemu, które wymyka się jej, choć ona zawsze ma nadzieję je odzyskać; ujawnia, że źródło, któremu człowiek nigdy nie jest współczesny, bywa wobec niego cofnięte i dane w zatrważającej bliskości — krótko mówiąc, zawsze musi pokazać, że Inny, Najdalszy jest również Najbliższym, Tym Samym. W ten sposób przeszliśmy od refleksji nad ładem Różnic (z zakładaną przez nią analizą i ontologią ciągłości, wymogiem pełni bytu odsłaniającego doskonałość, który jest podstawą metafizyki) do myślenia o Tym Samym, które zawsze musi zjednywać sobie swe przeciwieństwo. Zakłada to (poza etyką, o której była już mowa) dialektykę, a ta forma on-tologii - aby nie uciekać się do ciągłości, aby myśleć byt jedynie w ograniczonych formach bądź w oddaleniu od właściwej mu miary — musi i może obejść się bez metafizyki. Dialektyczna gra i ontologią bez metafizyki są współzależne i powiązane przez całą myśl nowoczesną i przez całe jej dzieje - myślenie to nie zmierza bowiem ku dawno dokonanej formie Różnicy, lecz ku rozwinięciu Tego Samego, które jest wciąż do dokonania. Tymczasem to rozwinięcie nie może się obejść bez równoczesnego pojawienia się Sobowtóra i — nieznacznego, choć nieusuwalnego — rozstępu, który mieści się w „i”: wycofania „i” powrotu, myślenia „i” niemyślanego, empirycznego „i” transcendentalnego, tego, co należy do porządku pozytywnego, „i” tego, co jest fundamentalne. Identyczność rozdarta dystansem, który w pewnym sensie jest wobec niej wewnętrzny, a w innym sensie ją tworzy, powtórzenie, które powołuje zawsze będącą gdzieś dalej identyczność, to bez wątpienia centrum współczesnego myślenia, któremu pochopnie przypisuje się odkrycie czasu. Tymczasem, jeśli przyjrzeć się bardziej uważnie, widać, że myśl klasyczna przypisywała możliwość umieszczania rzeczy w przestrzeni obrazu tej właściwości czystego następstwa reprezentacji, która polegała na samoprzypominaniu, na podwajaniu i tworzeniu symultaniczności za sprawą ciągłości czasowej — tu czas fundował przestrzeń. W myśleniu współczesnym u podstaw historii rzeczy i właściwej człowiekowi dziejowości pojawia się narastający dystans Tego Samego, rozziew, rozpraszający i skupiający To Samo na przeciwnych krańcach siebie. Ta głęboka przestrzenność pozwala myśli współczesnej myśleć czas — widzieć w nim następstwo, spełnienie, początek i powrót.