DSC18 (15)

tożsamością, powoduje stan alienacji opisany przez Castellsa jajko konflikt pomiędzy „siecią a jaźnią” (Castells 1996). Jest to konflikt, który ożywia różne nąjbardziej znaczące społeczne i polityczne antagonizmy społeczeństwa sieci. Przyjmują one wiele wyraźnie odczuwalnych form i włączają cały zakres ruchów związanych z powrotem do lokalnej (co w zglobalizowanym świecie oznacza czasem - narodowej), demokratycznej kontroli nad warunkami politycznymi, ekonomicznymi, kulturowymi i ekologicznymi. W interesujący sposób - co jest już ironią przynależną do obecnej epoki - wiele z tych ruchów organizuje si|| (czasem międzynarodowo) w modelu sieciowym, stosując wyrafinowane i wysokiej klasy sieciowe technologie.

Podsumowanie: Duch informacjonalizmu .

Żadna nazwa nie opisywała w całości tego, co nazywała, czy do czego się odnosiła. Odnosi się to szczególnie do określeń formacji społecznych czy epok. Niemniej jednak, określenie powinna przynajmniej sugerować coś, co ma zasadnicze i/lub szeroko rozpowszechnione znaczenie w konkretnych społeczeństwami do których się odnosi. Nazwa będzie przynajmniej ożywiać cb-cha lub zasadę, szczególne dla historycznej specyfiki miejsc! i czasu. Będzie swego rodząju premią, jeśli nazwa sprowokdgl krytyczną refleksję na temat zasady, którą wyraża. Pozostał^ I część tej książki będzie rozważaniem nad tym, czy określeń*! „społeczeństwo sieci” spełnia te standardy w odniesieniu do spo- j łeczeństwa światowego łączącego dwudziesty i dwudziesty i pierwszy wiek. Następne rozdziały dostarczą bardziej drobiazgi)! wej analizy funkcjonowania technologii, gospodarek i polityj^ które obejmuje to pojęcie.

Rozdział ten rozpoczęliśmy dyskusją nad skłaniąjącym do refleksji stwierdzeniem Maxa Webera, dotyczącym ducha nowoczesności jako epoki pozbawionej ducha (spiritlessness). Co, poza tą kwestią, charakteryzuje ducha społeczeństwa sieci? Manuel Castells wyodrębnia „etyczny fundament informaąjonalizmu”, który nazywa „duchem informaąjonalizmu” (spirit of informationalism) (Castells 2007:198, 200). Jest on obecny, jak mówi, w powszechnym kodzie kulturowym, który spąja ze sobą różne sieci, jakie razem decydują o kształcie współczesnych społeczeństw. Swoje przedstawienie zalet tego ducha rozwija następująco:

„Składa się nań wiele kultur, wiele wartości, wiele projektów, które krzyżują się w umysłach i przenikają strategie różnych uczestników sieci, zmieniąjąc się w tym samym tempie co owi uczestnicy i podążając śladem organizacyjnej i kulturowej transformacji jednostek sieci. Jest to istotnie pewna kultura, lecz kultura efemeryczna, kultura każdej strategicznej decyzji, mozaika doświadczeń i interesów raczej niż jakaś karta praw i obowiązków. Jest to wieloaspektowa, wirtualna kultura, jak w wizualnych światach wytwarzanych przez komputery w cyberprzestrzeni przez manipulowanie rzeczywistością. Nie jest ona iluzją, jest materialną siłą, ponieważ formuje i narzuca brzemienne w skutki decyzje gospodarcze w każdej chwili żyda sieci. Nie zatrzymuje się jednak na dłużej: przechodzi do pamięd komputera jako surowiec z materii minionych sukcesów i niepowodzeń. Przedsiębiorstwo sieciowe, uczy się żyć w tej wirtualnej kulturze. Każda próba skrystalizowania pozycji w sieci jako kulturowego kodu w określonym czasie i miejscu skazuje sieć na degradację, ponieważ staje się ona zbyt mało elastyczna w warunkach zmiennej geometrii narzucanej przez informacjonizm. „Duch informacjonalizmu” to kultura „twórczej destrukcji”, przyspieszanej do szybkośd przesyłania sygnałów w obwodach optoelektronicz nych. Schumpeter spotyka się z Weberem w cyberprzestrzeni przedsiębiorstwo sieciowego” (Castells 2007:201).

W tym stwierdzeniu znąjdujemy echa każdego z pięciu dyskursów - postindustrializmu, społeczeństwa informacyjnego, postfordyzmu, postmodernizmu i globalizacji - zarysowanych wcześniej jako prekursorskie czy też towarzyszące tezie o społeczeństwie sied. Występuje tu jednak również nuta wyraźnie swoista. Ta książka mogłaby z powodzeniem zostać opisana jako ćwiczenie w nasłuchiwaniu tej nuty w zmieniąjących się technologicznych, ekonomicznych, społecznych i politycznych praktykach, które określąją naszą obecną sytuację.

45