DSC17

126 lilJ?6lETA ORHCMWA-MAUSZf-W.SKA

1)    banki są podmiotami przejmującymi od gospodarstw domowych i przed, siębiorstw wykonywanie czynności finansowych. Dotyczy to m.in. prowj. dzenia rozliczeń, przejmowania należności, dokonywania transakcji papie, rami wartościowymi, zarządzania nadwyżkami pieniężnymi; Ą

2)    banki dokonują transformacji terminów i ryzyka przy przyjmowaniu wkładów i udzielaniu kredytów. Transformacja terminów wynika z faktu, te w strukturze terminowej przyjmowanych wkładów przeważają środki zwrotne na każde żądanie oraz lokowane na krótkie okresy, natomiast kre-dytobiorcy są zwykle zainteresowani pozyskaniem środków na dłuższy okres. Rolą banku jest doprowadzenie do uzgodnienia struktury podaży i popytu na pieniądz.

Transformacja ryzyka jest związana z ryzykiem ponoszonym przez bank przy lokowaniu przyjmowanych wkładów w kredytach i innych aktywach oraz odpowiedzialnością banku wobec deponentów. Bank zobowiązany jest zapewnić terminowy zwrot wkładów niezależnie od ryzyka towanjk szącego jego operacjom aktywnym.

Przesłanki historyczne i prawne spowodowały, że systemy bankowe ukształtowane w poszczególnych krajach są zróżnicowane. Pomimo istniejących różnic dotyczących m.in. rodzajów banków, czynności bankowych, roli banka centralnego oraz nadzoru bankowego podstawowe funkcje systemu bankowego.? ,j są we wszystkich krajach o gospodarce rynkowej jednakowe. Należą do nich: w

1)    pierwotna kreacja pieniądza przez bank centralny (emisyjny); '

2)    wtórna kreacja pieniądza przez banki operacyjne;

3)    zaspokajanie popytu na pieniądz za pomocą kredytu;

4)    pośredniczenie między posiadaczami środków pieniężnych a ich użytkownikami.

Dwie spośród powyższych funkcji wymienione w pierwszej kolejności wskazują na dualizm w kreowaniu pieniądza, którego konsekwencją jest dwupoziomowa konstrukcja systemu bankowego związana z wyodrębnieniem banku centralnego i banków operacyjnych (komercyjnych, handlowych). Obok nich mogą występować także inne banki, np. banki specjalne (wyspecjalizowane), banki spółdzielcze, kasy oszczędnościowe.

Banki centralne, zwane także emisyjnymi, są to na ogół banki państwowe lub podporządkowane państwu⁴. Głównym ich zadaniem w systemie waluty złotej było utrzymywanie rozmiarów obiegu pieniężnego w granicach zapew-

Bankami państwowymi są np. banki centralne Francji, Niemiec, Wielkiej Brytanii Natomiast bankiem centralnym podporządkowanym państwu jest System Banków Rezerwy Federalnej Stanów Zjednoczonych złożony z 12 okręgowych banków centralnych prywatnych mających wspólny zarząd powoływany przez prezydenta USA.