DSC 41

12(1 LUDWIK FBYDK

głęboko zdrowa intencja naszych czasów: pożądanie prostoty, marzenie n ności ^M.

W ten sposób problem powieści i problem noweli właściwie znika® jako zagadnienia fałszywe, sztuczne, powstałe w okresie odbudowywania teorii literatury z anarchii estetycznej, w epoce realizmu, kiedy pod sugestią dramatu próbowano określić odrębność gatunków literackich ze względu na swoistość typu kompozycyjnego. Ale ważniejsza od tych swoistych cech kompozycyjnych i w ogóle ważniejsze od problemu kompozycji literackiej jest zagadnienie swoistej techniki narracyjnej, techniki, która stanowi nie tylko kwestię użycia określonych narzędzi artystycznych, ale i sprawę właściwego, harmonizującego z wybranym gatunkiem literackim, stosunku do życia (kwestia dystansu, ujmowanie opowiadanych faktów jako faktów przeszłych, humoru itp.). W tym sensie Franek nazywa sztukę opowiadania .^pisywaniem życia — lub trafniej się wyrażając: narracyjnym tłumaczeniem życia" („erzahlende Lebensdeulung“) ^M.

Te ostatnie zdobycze niemieckiej nauki o literaturze wyjaśniają m. U ostatnie przeobrażenia smaku literackiego w naszym społeczeństwie. Depopularyzacja twórczości Kadena na rzecz Dąbrowskiej, zmniejszanie się wpływów Sienkiewicza i Żeromskiego na korzyść Prusa i Orzeszkowej i nawet częściowo Kraszewskiego i Jeża — to jest ogromnie znamienna ewolucja gustów literackich. I w związku z tym, wadliwiąJ skomponowane, pozbawione wyrazistej nowelistycznej sylwetki Grzechy I dńeciństwa Prusa są dla nas stokroć bliższe i cenniejsze od arcydzieł czystej nowelistyki, od mistrzowskich i — pustych konstrukcyj Włodzimierza Perzyńskiego.

III. Uwagi końcowe i wnioski

1

Praca niniejsza jest szkicem do większego studium, które oprze gig szerszym i wielostronniejszym materiale. Autor czuje się w obowi

0    tym nadmienić ze względu na widoczne luki i niedostatki przedstaw nego referatu. Do pracy tej została już niemal w całości wyczer;

1    wykorzystana niemiecka literatura przedmiotu, która, jak wynika z dzynarodowych zestawień bibliograficznych (np. w sowieckiej encyt pedii literackiej) jest stosunkowo najbogatsza i najwszechstronniejsza, pełności obrazu wypada jednak jeszcze uwzględnić mniej liczne pr ki francuskie i rosyjskie, i zwłaszcza — angielskie. Anglicy bowiem

*    Franek, op dt, s M

*    Tamie, g. M