DSC�81

Mapuce zachowała się postać Nenecena o dwóch twarzach. Grzmot, jako reprezentant meteorologicznej Istoty Niebiańskiej, ma u Hucznomów jedną twarz z przodu, drugą z tyłu.

O ile jednak zwiększona ilość oczu lub głów jest w wielu wypadkach wyrazem — słownym lub ikonograficznym — określającym w sposób ogólnikowy, nie sprecyzowany, nadzwyczajną potęgę wzroku i słuchu i wynikającą stąd wszechwiedzę pewnych istot boskich, nie znaczy to. że jest to reguła i że wielooczność i wielogłowość jest wyłączną cechą istot wszechwiedzących, niewątpliwą oznaką ich natury niebiańskiej, słonecznej czy też niebiańsko-słonecznej, warunkującej wszechwiedzę. Nierzadko ta wielość głów i oczu, podobnie jak każde pomnożenie^T* jakiej bądź części ciała (sto rąk Hekatoncheirów u Hezjoda albo Tyfona u Owidiusza (Metamorfozy, 3.303 itd.), jest właśnie oznaką monstrualności natury ani ludzkiej ", ani boskiej (jak w ikonografii hinduistycznej i tantrycko-bud-dystycznej: zob. rozdz. VII), lecz demonicznej. Wystarczy przypomnieć dwie lub trzy głowy Cerbera, siedem głów Hydry, pięćdziesiąt tego samego Cerbera i Hekatoncheirów (Hezjod, Teogonia, 312,151), sto Echidny czy Tyfeusa (Hezjod, Teogonia, 825); i jeszcze trzy głowy wedyjskiego Tvas-tra-Viśvarupy (Rig-Wcda, 10.8,99,6) i awestyjskiego Dahaki (Jasna, 9.8; Jaszt 5,29)⁸¹, dziewięć, dziesięć, jedenaście, trzynaście głów tak zwanego „cesarza nieba” i innych smokokształtnych stworów chińskich". Duchy, poczwary, olbrzymy o dwóch, trzech, czterech, pięciu, sześciu, dwudziestu czy stu głowach spotykamy w folklorze plemienia Bantu w Afryce Środkowej; są to: Basonge, Bapende, Bena Lulua itp." Cztery głowy ma olbrzymi wąż zabity przez herosa Kumastamho w micie kosmogonicznym Yumów⁸⁴.

W każdym razie faktem jest, że wielookość i wielogłowość jako wyraz wszystkowidzenia jest wskazówką pozwalającą, obok innych, sprecyzować niebiańską lub słoneczną naturę pewnych istot obdarzonych wielu oczami i wielu głowami.

Inna jeszcze sfera jest przedmiotem boskiej wszechwiedzy, obok uczynków i słów również nie wypowiedziane głośno myśli i utajone intencje. W Księdze Jeremiasza (11.20) powiedziane jest, że Pan Zastępów „doświadcza nerek i serca”. To samo pojęcie spotykamy u wielu innych ludów, pierwotnych i mepier-wotnych. Karai Kasang, Istota Najwyższa Kaczinow, widzi także i myśli ludzkie. Haidowie wierzą, że Sins sganagwa “a każdą ludzką myśl. Wielki Manitu Arikarów wie wszystko az do ) bardziej sekretnych myśli. Teckatlipoka

Temaukel, Istota Najwyższa Ona-Selknamów\\zna ukiyte my*! i zamiary. W Babilonii bóg Enlil zna serca bogów i ludzi, S

25