DSC28 (7)

I

k&ÓSyf-h IhlTEZPgeTACH CX>£CUĆ^ •HOLENJ^łOW '

:s przez bar-recuł fermal-'7C dziwnego, ctore przysłu-⁹ Często na-spienten lub bezpośrednio yy obrazowa-yanafizowanq 3 charaktery-ch wzajemna encja obrazu nie zermasko-pojęć, zwro-:ji emb!emów :a na twarz), t) obrazów.¹¹ wrotów Spie-bie tworzenia ile uczy nas,

■ i pod pew-jg niego do-fsł, zwiedzio-znoków, do ¹² Na zwód-ijpełniej Cats iszym języku ii się znanym ens powstały 'Z oczywistości błahe rzeczy :ne mądrości, terno, w któ-o słoi i jesz-irodek, aby *y wabić do

czytania oraz d enr-biemów itnym, głów-osobowi onych r. t. powodu

B(<y/a

dzie£a 7 fcitsci ■Hel-    - &p><&ck

VQbt[y ^^ nd ^

„ \kpn&lC,&pa -„ W (&rt^U ^iZjO- ⁴ V«2ie fCatiuA

h. ew^em- I    Vj’rc^°rcL_/ H&oiSiiMO, ,

\a\e/n'iAa, M colta., Vańdei<x,

)

de. fiassę_

■J

)

wieloznaczności poszczególnych zobrazowanych przedmiotów. Każdy z nich posiodoł bowiem swoją określoną tradycję symboliczną, z którą nie zawsze Hczyli się artyści i emblemat ycy. Każdy z nich byt leż nośnikiem wielu wzajemnie wykluczających znaczeń, których sposób odczytania zależał od celów ich użycia. i—jCoIs, wielokrotnie PQ-Tiugujący^się^iymi ^spmyrnujnoływami. obrazowymi dla wyrażania . całkiem odmieorrych, treści, przy każdyro-imaga-sw ych-sinnebee/den. umieszczał.. przy najmniej trzy różne_rmoco-_Tlizujqce_; objaśnienia, dotyczące spraw miłosnych, obyczajowych_L_rei!giinych. Interpretacje te odbiegały dość znacznie niekiedy od tych, jakie dla takich samych znoków obrazowych pisali inni autorzy emfolemów.

Ostrzeżenia przed zbytnim zadufaniem widzów w łatwość rozwiązania zagodki symboliki obrazu pojawiały się w XVII w. nawet u samych emblemotyków. Roemer Yisscher w przedmowie do swych Sinnepoppen pouczał, że byle jaki Jan nie rozwiąże go tak od pierwszego wejrzenia, gdyż wymaga to trochę przemyśleń i interpretacyjnych poszukiwań ^u. W przypadku malorstwa zasadnicza trudność polegała na dotarciu do właściwych źródeł ikonograficznych, ikonologicznych lub emblematycznych, które posłużyły do stworzenia danego obrazu. Ich nieznajomość nie oznaczała jednak, że obrazy nie mogły być interpretowane przez widzów indywidualnie w oparciu o własne rozeznanie w symbolice danych motywów! Istnieje wiele dowodów źródłowych, że już w XVII w. odczytywano treści niektórych "obrazów niezgodnie z intencjami ich malarzy.¹⁵ Istotą percepcji obrazów w XVII w. nie byto bowiem dokładne rozszyfrowywanie treści jakie zawiefałi w swych dziełach malarze i rysownicy, lecz wyciąganie z nich pouczających wniosków, zgodnie z indywidualnymi możliwościami każdego człowieka pokonania ich „przyjemnej tajemniczości". A możliwości te były niemałe dzięki gruntownej znajomości Biblii w Ni-derlandach, od początku XVI w. nieustannie drukowanej w. dużych ilościach i bardzo często w języku holenderskim; także 'tpęfci—i Gatsa^ które jak twierdził Johan de Brune Ml., cieszyło się u młodzieży holenderskiej nawet większą popularnością niż Pismo Święte, co tudno uznać za przesadę zważywszy na wielką liczbę wznowień każdego z jego dziel w nakładach po kilkadziesiąt tysięcy egzemplarzy (sic!).^w Oba te źródła popularnej wiedzy pomocnej w interpretacjach obrazów uzupełniały, w przypadku bardziej wykształconych Holendrów, także dość często wznawiane: Het Schilder-Boeck' van Mondera,' podręcznik ikonołogii Ripy i hieroglifiki Vołerkinuso. księgi emBleffigtycźHłj i poezje ~~Visschera, Hemsiuso, Voeniuso, Hoofto, Vondelo, de Passe.

0    treściach jakich przy ich pomocy można się było dopatrzeć w ówczesnym mołorstwie holenderskim, informuje na wybranych przykładach niniejszy katalog wystawy.

Dwudziestowiecznemu miłośnikowi sztuki wyrosłemu w klimacie jej adoracji, przyzwyczajonemu do zmysłowego, emocjonalnego i forma lis tycznego widzenia obrazów, traktującemu dzieło malarskie lub rysunek jako uwizualnioną samoekspresję kształtów, linii

1    barw, jako wyrazy przeżyć wewnętrznych i wrażliwości artystów, powyższe stwierdzenia odniesione do itak realistycznego w swej formie malorstwa jak holenderskie z XVII w„ mogą wydawać się szokujące i trudne do przyjęcia. Nie ma w tym nic dziwnego zważywszy, że przywykł on obracać się w świecie poglądów na <tę sztukę, które mało z nią moją wspólnego. Ukształtowane w minionym stuleciu, w czasach entuzjazmu dia realizmu i mieszczańskiego stylu życia, impresjonizmu i hasła sztuka dla sztuki, dotrwały do naszych czasów nawet w niektórych środowiskoch historyków sztuki. Polemiko i tymi prawdami jest koniecznością, gdyż — nieoparte na taktach i źródłoch historycznych — są one tylko złudzeniami.