ekonomika (144)

Rys. 8.10. Zależności między konkurencyjnością czynnikową i wynikową Źródło- opracowanie własne.

)

jenia jego potrzeby transportowej. Można powiedzieć, że przedsiębiorstwo transportowe oferuje nie usługi, a zdolności i możliwości zaspokojenia określonych potrzeb odbiorców. Im większy stopień zaspokojenia zgłaszanej potrzeby transportowej przy danej cenie, tym większa jest wartość tej usługi dla klienta. Klient bierze też pod uwagę relację tej wartości użytkowej i ceny, jaka jest żądana, i najprawdopodobniej wybierze usługę, której relacja ceny i jakości jest według niego najkorzystniejsza. Oceny użytkowników transportu są subiektywne i różne są wymagania, co do parametrów usługi, lo powoduje, że na rynku transportowym znajdują nabywców usługi oferowane przez wiele firm. Fakt istnienia znacznej liczby firm na większości rynków gałęziowych świadczy o tym, że każda z tych firm ma przewagę konkurencyj ną w oczach swoich klientów¹.

Konkurencyjność przedsiębiorstwa jest oceniana nie tylko przez aktualnych i potencjalnych klientów, ale także przez jego zarząd, właścicieli oraz potencjalnych inwestorów. Ich kryteria oceny konkurencyjności są zupełnie inne i sprowadzają się do zdolności przedsiębiorstwa do realizacji ich celów. Celami tymi mogą być maksymalizacja zysków lub wartości przedsiębiorstwa, wzrost przedsiębiorstwa i jego prestiżu. Dla potencjalnych inwestorów ważna jest wartość przedsiębiorstwa określona przez jego zasoby lub umożliwienie dostępu do nowego rynku.

Czynniki kształtujące konkurencyjność przedsiębiorstw transportowych można podzielić według ich rynkowego charakteru (czynniki rynkowe i poza-ryn ko we) lub według kryterium możliwości wpływania na nie (czynniki wewnętrzne i zewnętrzne) (rys. 8.11).

fĆ^milfci wewnętrzne J—

Konkurencyjność

przedsiębiorstwa

Czynniki pozarynknwe

m 8.11- Klasyfikacja czynników konkurencyjności przedsiębiorstw

2ridl« H. Adamkiewicz: Uwarunkowania konkurencyjności przedsiębiorstw. FWN.WmumMB.1.164.

Czynniki rynkowe konkurencyjności to przede wszystkim ceny usług, ich jakość, dostosowanie usług do oczekiwań klientów oraz warunki obsługi. Czynniki te kształtują poziom konkurencyjności przedsiębiorstwa, mogąc powodować jej wzrost lub spadek. Decyzje podejmowane przez przedsiębiorstwo

0    zmianie wielkości produkcji, wdrażaniu nowych rozwiązań technicznych

1    organizacyjnych, oferowaniu nowych usług są decyzjami przejawiającymi się poprzez określoną ofertę rynkową, która ma bezpośredni wpływ na konkurencyjność przedsiębiorstwa. Za podstawowy czynnik pozarynkowy konkurencyjno-id przedsiębiorstwa uważa się postęp techniczny²⁶. Wdrażanie postępu technicznego umożliwia zarówno zwiększenie zdolności transportowej przedsiębiorstwa, jak i poprawienie jakości świadczonych usług. Z drugiej strony - wpływa na obniżenie kosztów produkcji usług i możliwość oferowania lepszej usługi po niższej cenie niż dotychczas.

Zdolność przedsiębiorstwa transportowego czy gałęzi transportu do skutecznego utrzymywania się i zdobywania rynku zbytu własnych usług przewozowych ograniczona jest dużą liczbą czynników, które można określić również jako wewnętrzne (zależne od przedsiębiorstwa transportowego) i zewnętrzne (niezależne od decyzji podejmowanych w przedsiębiorstwie, narzucane przez władze publiczne) (rys. 8.12).

Konkurencyjność gałęzi transportu wpływa na podział zadań przewozowych i decyduje o strukturze gałęziowej przewozów w poszczególnych krajach i w przewozach międzynarodowych. Gałęziami transportu lądowego, które przewożą największą masę ładunków, są transport samochodowy i transport kolejowy, a w niektórych krajach również żegluga śródlądowa. Zaletami transportu samochodowego, z punktu widzenia klientów, są: największa dostępność, elastyczność, krótki czas transportu, jednak przy wyższych kosztach i mniejszym bezpieczeństwie niż transportu kolejowego i żeglugi śródlądowej. Transport kolejowy wykazuje niższą dostępność, ale jest w stanie przewozić jednorazowo większe partie ładunku, jest bardziej ekonomiczny i mniej szkodliwy dla środowiska naturalnego. Żegluga śródlądowa charakteryzuje się niskimi kosztami transportu, ale warunkiem wykorzystywania tej gałęzi transportu w przewo-

1

Z. Pierścionek: Strategie konkurencji..., op. cif., s. 168—170, 177.

2

H. Adamkiewicz, op. cii., s. 166-170.