ekonomika (20)

* Bmnonuanr <    —

przestrzennej obiektów infrastrukturalnych wywołuje nieodwracalne straty, związane z zamrożonym kapitałem. Nawet jeśli byłaby możliwość technicznego demontażu i przesunięcia takiego obiektu, to koszty byłyby zbyt duże, aby takie przedsięwzięcie było opłacalne (np. demontaż drogi kolejowej).

Korzyści dużej skali, jakie stwarza infrastruktura, mogą być wartościowo wymierne i szybko odczuwalne lub trudno wymierne. Wiele elementów infrastruktury transportu służy innym działom gospodarki, m.in. turystyce, przemysłowi, handlowi i innym usługom, jest więc dla nich źródłem korzyści i oszczędności. Do korzyści z rozwoju infrastruktury można zaliczyć m.in.:

•    oszczędności uzyskiwane z obniżenia kosztów transportu w wyniku modernizacji dróg (elektryfikacja kolei, budowa autostrad), które uzyskiwane są przez poszczególne podmioty lub cale gałęzie transportu;

•    wzrost szybkości eksploatacyjnej środków transportu, dzięki czemu zwiększa się produktywność tych środków, a jednocześnie szybkość dostawy ładunków do odbiorców;

•    wzrost bezpieczeństwa przewozów i zmniejszenie liczby wypadków;

•    dostęp do nowych rynków geograficznych;

•    aktywizację regionów słabiej rozwiniętych;

•    rozwój tranzytu;

•    rozwój turystyki.

2.4. Metody oceny stanu infrastruktury transportu

Infrastruktura jest podstawowym składnikiem zagospodarowania transportowego kraju. Stan ilościowy infrastruktury transportu jest mierzony gęstością sieci dróg i punktów transportowych, która może być odnoszona do powierzchni kraju (wskaźniki geograficzne) lub liczby ludności (wskaźniki demograficzne). W związku z tym możemy wyróżnić wskaźniki.

• gęstości sieci transportowej:

-    geograficzny wskaźnik gęstości sieci transportowej — stosunek długości linii transportowych w kilometrach do powierzchni obszaru (w przeliczeniu na 100 km¹),

-    demograficzny wskaźnik gęstości sied transportowej - stosunek dlugośd linii transportowych w kilometrach do liczby ludnośd (w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców);

* gęstośd punktów transportowych:

-    geograficzny wskaźnik gęstośd punktów transportowych - stosunek liczby punktów transportowych do powierzchni obszaru (w przeliczeniu na 100 km¹), odwrotność, czyli stosunek powierzchni obszaru do liczby punk-

2.4 Metody oceny stanu infrastruktury transportu

tów transportowych, informuje o przeciętnej powierzchni obsługiwanej przez jeden punkt transportowy,

-    demograficzny wskaźnik gęstośd punktów transportowych - stosunek liczby punktów transportowych do liczby ludność (w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców).

W różnego rodzaju statystykach znacznie częśćej wykorzystywane są wskaźniki o charakterze geograficznym. Wskaźniki te liczone dla większych obszarów niestety nie uwzględniają dużego zróżnicowania pod względem gęstośd sieci dróg w różnych regionach kraju (w Polsce to zróżnicowanie jest bardzo duże). Poza tym mierniki ilośóowe mają jeszcze inne wady, a mianowicie nie uwzględniają układu kierunkowego, dostępność do punktów transportowych, czy jakość infrastruktury,

Analizy wskaźników oceny infrastruktury transportu są dokonywane w uję-ću czasowym lub przestrzennym, co oznacza, że dane te muszą mieć jakiś punkt odniesienia, aby miały wartość poznawczą. Porównanie zmian wybranego miernika, jakie zachodziły w poszczególnych latach, daje obraz tendencji rozwojowych infrastruktury. Z kolei porównania przestrzenne w ujęciu międzynarodowym lub międzywojewódzkim w Polsce pokazują, jak wygląda stan zagospodarowania transportowego danego obszaru na tle innych.

Jakość infrastruktury transportu może być określana za pomocą całego zestawu wskaźników, przy czym są to wskaźniki specyficzne dla każdej gałęzi transportu (odnoszą się do dróg transportowych) .

*    w transporcie samochodowym:

-    długość (udział) autostrad i dróg ekspresowych,

-    długość (udział) dróg o nawierzchni utwardzonej,

-    udział skrzyżowań bezkolizyjnych w ogólnej liczbie skrzyżowań;

*    w transporcie kolejowym:

-    długość (udział) linii zelektryfikowanych,

-    długość (udział) linii dwu- i wielotorowych,

-    udział przejazdów kolejowych strzeżonych w ogólnej liczbie przejazdów przez tory,

-    długość (udział) linii wyposażonych w blokadę samoczynną;

*    w żegludze śródlądowej:

-    długość (udział) dróg o określonej głębokości gwarantowanej,

-    długość (udział) dróg danej klasy (dostosowanych do przewozu określoną wielkością barek i statków rzecznych).

W Polsce ocena stanu infrastruktury transportu pod względem jakościowym nie przedstawia się korzystnie, co wynika z jej niedoinwestowania w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku.

* Ekonomika transportu. Red. ]. Bumcwicz. Wyd. UG, Sopot 1993, s. 54-55.