~LWF0063 (3)

128

Szczególne związki łączyły Ody na z dwoma jeszcze postaciami, Mimirem i Lokim. Odyn określany był mianem „przyjaciela Mimira” (Mimis vinr), Olbrzyma, który mógł być jego wujem, któremu zawdzięczał sporą część swej wiedzy i mocy, i w którego źródle zostawił swoje oko. Z Lokim wiązało Odyna braterstwo krwi (fostbraedalag) i podobieństwo charakteru. Podobieństwo tak mocne, że najciekawsza z interpretacji ich wzajemnego związku zakłada, że pierwotnie stanowili jedną i tę samą osobę (F. Stróm 1956).

Ryc. 14. Kamień z Altuna w Upplandzie

Thor jest skandynawskim odpowiednikiem germańskiego Donara i anglosaskiego Thunora. Na kontynencie Donar był w starożytności utożsamiany przez autorów rzymskich najpierw z Herkulesem, a dopiero potem z Jowiszem. W Germanii (9) Tacyt mówi o składaniu przez Germanów zwierząt w ofierze Marsowi i Herkulesowi¹. Choć w zdaniu tym dostrzeżono interpolację, utożsamienie Thora z Herkulesem potwierdza wzmianka tegoż Tacyta w Annales (II, 12), gdzie wspomina on o zbieraniu się Germanów w gaju poświęconym Herkulesowi². Niektóre inskrypcje z okolic bliskich rzymskiego limesu, głównie z Nadrenii, nadają Herkulesowi przydomki, które mimo jego rzymskiej postaci i atrybutów przedstawianych na rzeźbach i monetach, pozwalają dostrzec w nim zromanizowanego boga Germanów. Na inskrypcjach wspomniane są takie postacie, jak Herkules Magusanus, w którym już Teodor Mommsen chciał widzieć boga Batawów, czy Herkules Maliator, w którego przydomku doszukiwano się kiedyś śladu nazwy młota Thora - Mjollnira³. To ostatnie utożsamienie zostało odrzucone (R. Simek 1995, 178). Natomiast przydomek magusanus bezsprzecznie pochodzi z języka Germanów (por. gockie magan) i oznacza „moc, możność”. W źródłach nordyckich wyrazistą cechą Thora jest właśnie moc (megin), a jego syn Magni jest jej personifikacją⁴.

1

   Natomiast dla Merkurego, zapewne Wotana, zdaniem Tacyta zabijano ludzi, patrz wyżej, s. 125.

2

   J. dc Vrie$ 1957, 107, podkreślając wątpliwości co do autentyczności tekstu Germanii o składaniu ofiar ze zwierząt dla Marsa i Herkulesa (fakt interpolacji i tak potwierdza utożsamienie Herku-Ics-Donar) odnosił się też sceptycznie do kultu Herkulesa-Donara w gaju. Wskazując na istnienie u starożytnych Germanów kultu ziemskich herosów (Germania 3) sugerował, że to któryś z nich mógł odbierać cześć w gaju. Bóg pasuje jednak lepiej do roli roli pana świętego gaju, por. L.P. Słupecki, 2000, 39-46.

3

   J. dc Vries 1957, 108-109; R. Simek 1995, 178.

4

   R. Simek 1995, 177-178; J. de Vries 1957, 109, przyp. 2; K. Heim 1953, 244-245; S. Guten-brunner1936,60.