skanuj0046

kalokagatia [gr. kalos 'piękny’, agatos 'dobry’], w staroż. Grecji ideał wych., upowszechniony przez sofistów, polegający na harmonijnym połączeniu w człowieku piękności dała z dobrocią i szlachetnością moralną.

Kamieński Bartłomiej, imię zakonne Adolf, (ur. 1737, zm. 1781), pedagog, pijar; nauczyciel m.in. w Collegium Nobilium; autor projektu reformy szkolnej [Edukacja obywatelska), w którym domagał się oświaty powsz., zakładania szkół zaw., ograniczenia nauki języka łac. na rzecz języka polskiego.

Kamiński Aleksander (ur. 28 I 1903, Warszawa, zm. 15 III 1978, Warszawa), pedagog, działacz harcerski, pisarz; jeden z czołowych działaczy ZHP w okresie międzywojennym; twórca ruchu zuchowego i oryginalnej, tzw. harcerskiej metody wychowania dzied 8-11--letnich; w okresie okupacji niem. współtwórca Szarych Szeregów; 1939-44 red. nacz. „Biuletynu Informacyjnego”; 1945-48 współorganizator odrodzonego ZHP, 1949 odsunięty od pracy w harcerstwie; 1956 przewodn. Nacz. Rady Harcerskiej; wobec niezgody na postępującą ideologizację ruchu, ponownie odsunięty 1958; od 1962 kier. katedry pedagogiki społ. i od 1969 prof. Uniw. Łódź.; gł. dzieła: Książka wodza zuchów (1933), Nauczanie i wychowanie metodą harcerską (1947), Samorząd młodzieży jako metoda wychowawcza (1965), Funkcje pedagogiki społecznej (1972), Analiza teoretyczna polskich związków młodzieży do połowy XIX w. (1971); szczególne miejsce w dorobku pisat-skim Kamińskiego zajmują prace adresowane do młodzieży: Kamienie na szaniec (wyd. 1 konspiracyjne 1943, pod pseud. J. Górecki) oraz Zośka i Parasol (1957).

kara, wszelkie odczuwane przez jednostkę jako przykre konsekwencje jej zachowania; k. wpływa hamująco na zachowanie, po którym następuje, może też pobudzać do zachowań umożliwiających jej uniknięcie; w ] społ. kary występują zarówno w postał gulatorów zewn., jak i wewn. (wyrzuty mienia, poczucie winy), odgrywając roi strumentu kontroli grup społ. nad jednoi k. pedag., jako jeden ze świadomie stoli nych zabiegów wych., zmierza do powił mania jednostki od zachowań społ. niefl danych oraz do wytworzenia wewn. m# nizmów zapobiegających ich występowi warunkiem skuteczności k. jest m.in. wy ne określenie zachowań podlegających 1( niu, możliwość wyboru zachowań alUI tywnych, akceptacja osoby karzącego I norm, w imię których kara zostaje wymlt) na; w pedagogice współcz. postuluje się o niczenie stosowania kar na rzecz umiejętn wprowadzania wzmocnień pozytywnych nagród; nadmierny rygoryzm, stosowi kar zbyt surowych, niezrozumiałych, wy łujących poczucie krzywdy, powodując niezaspokojenie podstawowych polr psych, wychowanka może prowadzić do formacji jego osobowości.

Karbowiak Antoni (ur. 10 1 1856, Dąb« k. Poznania, zm. 27 VII1919, Biała k. Ml wa Podhalańskiego), historyk i pedagog; n czyciel szkół średnich w Krakowie i Wadoj cach; od 1919 prof. UJ; jeden z pioniera historii wychowania w Polsce; autor dzU Dzieje wychowania i szkół w Polsce (U 1898, t. 2 1903, t. 3 1923).    ]

Karpowicz Stanisław (ur. 24 II 1864, HI szcze, zm. 16 VI 1921, Otwock), pedaffl działacz oświat.; 1905-11 prowadził dla | uczycieli kursy z pedagogiki; 1911-14 kij eksperymentalnego zakładu wych. „DQ Dziecięcy” w Warszawie; 1919-21 docl Wolnej Wszechnicy Pol.; teoretyk wychotl nia, zajmował się problemami dotyczący! celów i struktury procesów wychowania; q żył do stworzenia systemu „pedagogiki ostj tej na podstawach nauk.”; postulował gnj

kategorie

I

.......... ustroju szkolnego, progra-

■V f mrhiil n.iuczania; gł. dzieła: Szkicepe-Łmm.iii' | UW7), Ideały i metoda wychowami    vesnego (1907); Wybór pism

Ulim ri.mii pedagogiczne (1965).

I^titl Nnuczyciela, obok ustawy o syste-iHlt Hiwlaiy najważniejszy dokument prawią lul-u- w randze ustawy) warunkujący tmt| oduilnictwa poi., uchwalony 26 I i(li I* pn/nicjszymi zmianami); KN reguluje dnni t H. wymagania kwalifikacyjne, status n» M|nawnienia pracownicze, socjalne i uiiiiri,ilin- nauczycieli; reforma oświaty i -I Mli iżana od 1IX 1999) pociąga za sobą lintin ni itn* nowelizacji KN, której projekt jiiiłff)iuv jest w intemecie: www.men. »iw pi

lislmdowe kształcenie, metoda kształ-•hIa iMin /.ycieli, którzy następnie jako spe-jiiiii I liydą doskonalić — pod okiem eksper-iii# Innych nauczycieli; po zaliczeniu hiHvH każdy z przeszkolonych nauczycieli m il ,'•! /.ulanie poprowadzenie zajęć dla ko-ii|inl m najmniej 20-osobowej grupy na-itł#yi li-ll; k.k. znalazło praktyczne zastoso-MiiIii w ramach programu „Nowa Szkoła”, łlfilr In w pierwszej fazie jego realizacji, na iMiliinili' OODN wyszkolono 15 nauczycieli, Imiiy uzyskali kwalifikacje edukatorów i i(iit.|iniwadzili szkolenie dla następnych urn nauczycieli; ci z kolei przeszkolili w Woni* i ifmidkach Metodycznych koordynują-li h-n proces łącznie ok. 2000 edukatorów; * Mul.iliiiej fazie rozpoczęto przygotowanie iii|iii u w wewnątrzszkolnego doskonalenia .unii /yiieli; w ramach programu oprać, także ■n,-umiały edukacyjne dla kolejnych uczestni-riiw ii-gn procesu; k.k. obniża koszty przygo-iiiiu,nil,i wykwalifikowanych kadr pedag., po-•Wiil.i na dotarcie do odległych szkół oraz *ii,u /nic przyspiesza proces zdobywania no-li umiejętności.

,Knt«cheta”, ogólnopol. periodyk poświęćmy katechezie i wychowaniu religijnemu; ul 1'ili/ jako dwumiesięcznik, później — i i-uiiii.ilnik, zaś od IV 1998 — miesięcznik; nlii-uuwany do szerokiego kręgu odbiorców: •,|in Imwnych, nauczycieli świeckich, dyrekto-mw szkół i rodziców; zawiera stale działy: ll Inliirmacyjno-nauk., prezentujący zagadnieniu związane z katechezą, wychowaniem irllHl|uym i formacją katechetów, 2) porad imilil,, zawierający m.in. konspekty kate-- lin.-, porady prawne, dydakt. i psychol., 3) fo-miiii „Katechety” (poglądy i opinie czytelni-|.mvl, 4) informacyjny oraz 5) zawierający recenzje i prezentacje (adres internet: www.katecheta.poznan.pl).

katecheta [gr. katechein 'uczyć’, 'znajdować oddźwięk’], nauczyciel religii pracujący w szkole bądź parafii; k. szkolny jest zatrudniany w publ. placówkach oświat, (przedszkolach i szkołach) pod warunkiem otrzymania delegacji od kościelnej władzy zwierzchniej oraz spełnienia określonych wymagań kwalifikacyjnych, identycznych z wymaganiami stawianymi pozostałym nauczycielom (wyższe wykształcenie merytoryczne oraz przygotowanie pedag.); ob. wprowadza się różnorodne formy doskonalenia zaw. nauczycieli religii oraz weryfikacji ich wiedzy i umiejętności pedag. (np. stopnie specjalizacji zawodowej).

katecheza [gr. katechein 'uczyć’, 'znajdować oddźwięk’], proces edukacji religijnej, którego rozumienie zależy od przyjętych założeń teol. i pedag; potocznie — nauka religii; zwolennicy tzw. tradycji katechumenalnej podkreślają, iż podstawowym celem k. jest przekaz prawd wiary oraz włączenie uczniów do społeczności Kościoła; w takim ujęciu k. jest wyłącznie zadaniem Kościoła realizowanym — za zgodą polit. i spot. — w obszarze szkoły publ.; od lat 50. XX w. rozwija się (wpierw w protestantyzmie, a po Soborze Watykańskim II także w katolicyzmie) nowe ujęcie k„ w którym podkreśla się jej wymiar antropologiczny: egzystencjalny i hermeneu-tyczny; koncepcje współcz. — przyczyniając się do rozwoju programów, treści, celów i form nauczania religii — pozwalają na pedag. uprawomocnienie k. w szkole (-» pedagogika religijna, -> religia w szkole).

katedra: 1) stół lub pulpit na podwyższeniu dla nauczyciela; 2) trąd. nazwa stanowiska profesora w szkole wyższej; 3) nauk.-dydakt. jednostka organiz. w szkole wyższej, obejmująca pracowników nauk. określonej dyscypliny.

katedralne szkoły, szkoły w stolicach diecezji, kształcące kandydatów do stanu duchownego; pierwsze powstały 826 na polecenie papieża Eugeniusza II; rozkwit w XII w.; program nauczania sz.k. obejmował w zasadzie 7 sztuk wyzwolonych, w praktyce uczono w nich najczęściej czytania, pisania, gramatyki łac„ redagowania dokumentów i odprawiania nabożeństw; po 1563 zostały zastąpione seminariami duchownymi; w Polsce istniały od XII w.

kategorie pojęciowe pedagogiki, ele

menty realnej lub symbolicznej rzeczywistoś-