skanuj0048

kodeks

kodeks ucznia, dokument oświat., określający prawa i obowiązki ucznia w szkole, obowiązujący w latach 1975-92; idea uregulowania praw ucznia w tej postaci powstała w środowisku harcerskim, którego kadra instruktorska zapoczątkowała społ. debatę nad projektem dokumentu; wprowadzenie k.u. w życie (zarządzenie Ministra Oświaty i Wychowania z 8 VIII 1975J miało gwarantować uczniom poszanowanie ich godności osobistej, regulować wzajemne stosunki z nauczycielami na zasadach współpracy, wzajemnego szacunku i partnerstwa; k.u. utracił swoją moc prawną 1 VIII1992, kiedy MEN zobowiązał dyrektorów placówek oświat, do oprać, własnych statutów, określających m.in. prawa i obowiązki uczniów (-> statut placówki edukacyjnej].

koedukacja, wspólne nauczanie i wychowanie dziewcząt i chłopców; do poł. XIX w. regułą było kształcenie dziewcząt i chłopców w osobnych zakładach wych. i wg odmiennych programów nauczania; pierwszym krajem, który jeszcze w XIX w. wprowadził k. do szkół wszystkich szczebli były Stany Zjedn.; w Europie proces ten, gł. pod wpływem ruchu emancypacyjnego kobiet, rozpoczął się na przeł. XIX i XX w.; współcz. system koedukacyjny jest stosowany powszechnie w szkołach publ.; szkoły niekoedukacyjne można spotkać natomiast w szkolnictwie prywatnym.

Kohlberg Lawrence (ur. 25 X 1927, Nowy Jork, zm. 1711987, Boston Harbour), psycholog amer.; prof. Uniw. Yale, Chicago oraz Harvarda; twórca koncepcji rozwoju moralnego jednostki; jego teorie wywarły znaczący wpływ na pedagogikę; gł. dzieła: Collectedpa-pers on morał development and morał educa-tion (1973), The meaning and measurement of morał decelopment (1981), Morał stages: a current formułation and a response to critics (1983).

A. BIRCH, T. MALIM Psychologia rozwojowa w zarysie, Warszawa 1995.

Kohler Wolfgang (ur. 1887, zm. 1967), psycholog niem.; od 1935 w USA; 1922-35 prof. Uniw. w Berlinie, 1935-58 — Swarthmore JCollege (Pensylwania); współtwórca kierunku zw. psychologią postaci (-► pedagogika ^estalt); 1913_T20 kierował stacją nauk. na ł'eneryfie, gdzie przeprowadził słynne badania nad procesami uczenia się małp; wprowadził do psychologii pojęcie uczenia się przez krgląd; gł. dzieła: IntelUgenzprufungen an y-Jenschenaffen (1917), Gestalt Psycholog)/

15.929), Dynamics in Psychology (1940).

kolegium [łac. collegialis 'zbiorowy^

XII w. we Francji, Włoszech, późnił innych krajach wspólne mieszkania | tów i ich nauczycieli; z czasem k. H|| podstawą organizacji uniwersytetów we Francji, Anglii, częściowo równiej | sce; do dziś — autonomiczna jednostki nizacyjna w niektórych uniwersytelaalj 2) od XVI w. nazwa szkoły średniej, i młodzieży szlacheckiej (-> Collegium j lium, -> Collegium Hosianum); ob, k. noszą szkoły różnych typów, gł. w) anglosaskich (-> college) i romańskll] Polsce 3-letnie wyższe szkoły zaw. (u# cielskie i języków obcych).

kolektywne wychowanie, metoda 1 chowania wykorzystująca oddziały^ zorganizowanej grupy (kolektywu) na I nostkę, podporządkowująca jednostkę 01 i normom reprezentowanym przez grupj

kolokwium [łac. colłaąuium 'rozmo!

1)    sprawdzian wiadomości zdobytych p| studentów na wykładach lub ćwiczeni!

2)    rodzaj sympozjum nauk., sesja pośwlf na określonemu tematowi.

kolonie [łac. colonia 'osiedle’], sezon! placówki opiekuńczo-wych. organizow dla dzieci w okresie ferii szkolnych poza n scem stałego zamieszkania; forma zorganl| wanego wypoczynku dzieci i młodzieży.

kolonie akademickie [łac. colonia 'oaM le’], w Polsce w XVI-XVIII w. szkoły pod| rządkowane gł. Akad. Krak.; ich powsU wiązało się z dążeniem władz uczelni i ujednolicenia przygotowania młodzieży j studiów; zwierzchnictwo Akademii poległ na oprać, programów nauczania i podręcz] ków, przygotowywaniu nauczycieli i nadfl rze nad działalnością i funduszami szkf pierwsza k.a. powstała 1588 w Krakowie im raniem rektora J. Janidły oraz fundatorów B. Nowodworskiego i G. WładysławskiejJ (Collegium Novodvorscianum); w XV XVIII w. powstało ok. 30 kolonii; ich poziol był zróżnicowany i zmieniał się w ciągu lat * od gimnazjów akad. (Poznań, Chełmno) ] placówki na poziomie szkół parafialnych; I podobnych zasadach zostało zorganizował nych kilka kolonii -> Akademii Zamojskisfl z powołaniem Komisji Edukacji Nar. k.a. znój lazły się pod jej zwierzchnictwem.

Kołłątaj Hugo (ur. 1 IV 1750, Dederkały ni Wołyniu, zm. 28 II 1812, Warszawa), teorej tyk i reformator oświaty, duchowny katol.; c 1776 działacz -> Komisji Edukacji Nar., a na| stępnie -» Towarzystwa do Ksiąg Elementar<|

Kom

If-h i uh ii in.ilor Akad. Krakowskiej, jrj»i■ I¹ im. skupił wokół siebie grono ii i.>I.ii/y. którzy odegrali znaczą-ii (ii n;ni"w,imacli do Sejmu Cztero-|Hhi< M'w Kuźnica Kołłątajowska); ■priin hmiilylucji 3 Maja; po upadku HiĄiii I nni nwzkowskiej uwięziony; po BiliiHiiii ivn|iiillwórca wraz z T. Czackim

Jl u.....l-i.riiiionieckiego na Wołyniu; gł.

Wm ii i cmi' nauk dla Szkól Nowodwor-fii li.ii ,ni".A»7i podług prześwietnej Komi-■ >iii 11 .In/ iii /1| Narodową (1777), O ustano-fciiii i ii|iiii//,» Konstytucji 3 Maja (współ-I fiiluilu. F.K. Dmochowski, 1793), 3pi -,|i/,n/i indu ludzkiego i porządku fi-umililnvm (1810), Stan oświecenia w

WiMr.......tulnich. latach panowania Augus-

H Ul il .U I /S4) (t. 1-2, 1841).

lUtltsitnkl (KOMENSKY, Comenius) Jan ■ imi ,’ll III 1592, Niwnice, zm. 15 XI *|*ii .iiiiuiriiLim), czes. pedagog, reformator 'Słailin.iwa, protest, działacz społ. i rei.;

.u * iiiv ...i jednego z najwybitniejszych pe-,l*ł umil i-iii.; pochodził z Moraw, z rodziny l it- iin-1 .',c wspólnotą rei. braci czeskich; .i - i iii i-uii- zdobył w protest, uczelniach ► iiii im /.irh; opuścił ojczyznę na skutek ia*fi|iii|nw,iń rei.; 1628 wraz z grupą współ-i, -u uvi uw osiadł w Lesznie, gdzie przebyli niewielkimi przerwami — do 1656, - a iv i.mitejszym gimnazjum; resztę życia i nil il gl. w Amsterdamie; od 1648 superin--inti ni kościoła braci czes.; twórca projektu Hniniy ludzkości poprzez edukację „panso-*'• u i - kształcenie „wszystkich” o -a • v¹11 k i 111 ” przez „całe życie” prowadzone - .Im Im tolerancji i humanizmu; Komeński

•.....niliiw.il nową organizację szkolnictwa

Mi-ilimllly ustrój szkolny) oraz przebudowę ..-•i u nauczania zgodnie ze sformułowa-m tu przez siebie programem przedmioto-iiu oraz zasadami (m.in. poglądowości i i|ilil'.n|i|; gł. dzieła: Wielka dydaktyka link.', wyd. poi. 1956), Orbis sensualiumpic-iii iswiat w obrazach, 1658), Pampaedia 1‘i yil poi. 1973); poi. wybór Pisma wybrane

ipii.il).

Komisja Edukacji Narodowej (ken), ul. iwr.za na ziemiach poi. i w Europie cen-n iln.i świecka władza oświat., powołana i .‘i po rozwiązaniu zakonu jezuitów; miała pi ,-ri.)ć prowadzone przez ten zakon szkoły i npi.irować zasady programowe i orgartiz. no-ivrgn systemu szkolnego; reforma szkolnic-nv.i miała stanowić istotne ogniwo reformy p.m.-ilwa, jej celem było wykształcenie poko-|i-ni,i Polaków świadomych swych obowiązków obywatelskich, wyposażonych w wie użyteczną, opartą na ówczesnych zdt czach nauki; przejęty przez KEN majątek konu miał zapewnić podstawy materialni działalności. Komisja pozostawała pod tektoratem króla, cieszyła się pełną autt mią, jedynie w sprawach finansowych ot wiadała przed sejmem; pierwszym preze został bp I. Massalski, 1776 zastąpił gc M. Poniatowski (późniejszy prymas), króla; do najbardziej zasłużonych członl KEN należeli m.in.: A.K. Czartory J. Chreptowicz, I. Potocki, A. Zamoyski, ce KEN nad przygotowaniem nowych pro mów i nowych zasad organiz. szkolnie trwały do 1780. Ostatecznie administr szkolna została oparta na podziale teryto nym na tzw. wydziały szkolne; podleg szkół w stosunku do władzy centr. miała rakter hierarchiczny: KEN podlegały uni-sytety, zw. szkołami gł., im — szkoły wyc łowe (po jednej w każdym wydziale), tyrr. — szkoły podwydziałowe (po kilka w dziale, łącznie z zakonnymi); od szkół ] wydziałowych miały być zależne szkoły rafialne. 1775 KEN powołała -» Tow, Ksiąg Elementarnych, na którego czele st 1. Potocki, sekretarzem został G. Piramoy Zadaniem Tow. było opracowywanie pre mów i podręczników szkolnych, w rze wistości stało się ono „wydziałem ped KEN, sprawującym pieczę nad całym pi sem edukacyjnym; przy udziale człon Tow. zoslały oprać. 1780-83 Ustawy dla nu akademickiego i na szkoły w krajach czypospolitej przepisane — pierwszy w E pie kodeks szkolny obejmujący całość za nień adm. i pedag. związanych z funkcj waniem nowego systemu szkolnego. Reforma programów nauczania przeprt dzona przez KEN w szkołach średnich działowych i podwydziałowych) ogranie ich dotychczasowy profil filol.-retoryczn rzecz treści utylitarnych; mniejszy nacisl łożono na przedmioty językowe, zmnie; no zakres nauczania łaciny, wprowad; przedmioty przyr. i fiz., historię, geogral także elementy nauk roln. i med.; calkor nowym przedmiotem była „nauka morał oparta na tzw. prawie naturalnym. Naucz na wszystkich szczeblach szkolnictwa o wało się w języku polskim. Reforma A Krak. (Szkoły Gł. Koronnej), przeprowa na 1777-80 przez H. Kołłątaja, i reft Akad. Wil. (Szkoła Gl. Wielkiego Księ Utew.), przeprowadzona 1780-81 f M. Poczobuta-Odlanickiego, doprowai do wyrugowania z programu studiów i