skanuj0071

'.nl.nl

«ll lliWIWiWl

parafialne

niepełnosprawnym; od 1976 Wyższa Szkoła Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej.

parafialne szkoły -> szkoła parafialna.

Parkhurst Helen (ur. 3 I 1887, Nowy Jork, zm. 14 IV 1959), nauczycielka amer.; twórczyni systemu nauczania zw. planem -> daltońskim; gł. dzieło: Wykształcenie według planu daltońskiego [1922, wyd. poi. 1928).

Partia Dziecka, pierwsza w świecie organizacja polit. osób dorosłych, współtworzona programowo przez dzieci i nastolatków, zarejestrowana 1993 w Warszawie; inicjatorem i przewodn. jest M. Łopatkowa; członkiem partii można zostać po uzyskaniu poręczenia w dowolnej formie (pismo, rysunek, nagranie na kasecie itp.) od dziecka lub grupy dzieci; kandydaci do władz partii muszą najpierw zostać wybrani przez dzieci, a dopiero potem przez dorosłych; celem partii jest obrona interesów dzieci i młodzieży, podejmowanie działań oświat, oraz interwencyjnych na rzecz podmiotowego traktowania dzieci przez władze, instytucje oraz opiekunów, egzekwowania od rządu RP programu osłonowego chroniącego dzieci przed skutkami kryzysów społ.-ekon., inicjowania i prowadzenia różnych form pomocy dzieciom oraz występowania z inicjatywami legislacyjnymi dotyczącymi niepełnoletnich (np. inicjatywa w sprawie powołania rzecznika praw dziecka czy inicjatywa zmiany przepisów w Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym), partnerstwo wychowawcze: i) kategoria pedag., określająca typ specyficznych relacji między wychowawcą a wychowankiem czy grupą wychowawczą, których łączy wspólny i zaakceptowany przez obie strony cel, pozytywne nastawienie emocjonalne względem siebie, wzajemny szacunek, współdziałanie i współodpowiedzialność; 2) styl kierowania zespołem wych. czy instytucją oświatową.

Pastorius Joachim (ur. 1611, zm. 1681), historyk, pedagog, lekarz; historiograf i lekarz króla Jana II Kazimierza, sekretarz rokowań pokojowych w Oliwie (1660); prof. historii w gimnazjach akad. w Elblągu (1651-54) i Gdańsku (1655-67); początkowo czynny w życiu rei. -» braci polskich, poprzez lutera-nizm przeszedł na katolicyzm; 1675 przyjął święcenia kapłańskie; od 1680 kanonik warmiński; autor m.in.: szkolnego podręcznika historii Polski Florus Polonicus (1641), Dedig-nitatehistariae. Oralio... (1651), Polaestrano-bilium... (1654).

Pater Paweł (ur. 1656, zm. 17, tyk, teoretyk drukarstwa, prekllfl twa zaw. w Polsce; prof. glitllli w Toruniu (1688-1704) i Gtlufjl 24), gdzie wykładał matematykę, II hydrografię, geografię, budowntc kacyjne; propagator wychowania struktor instrumentów nautyczni otworzył w Gdańsku zaw. szkolę z warsztatem szkoleniowym; h, drukarstwa eur.; gł. dzieła: lic łyjtj ram... dissertatio (1711), De Muf!

(1723).

PAU -> Polska Akademia Umiejętni

pedagog [gr. paidós 'dziecko', 'przewodnik’]: 1) nauczyciel, wychai lub teoretyk wychowania; 2) w stat^:ng,j| i Rzymie niewolnik opiekujący alę swego pana i odprowadzający ich do ij

pedagogia [gr. paidós 'dziecko¹, 'przewodnik’]: zespół środków i metod | stosowanych przez nauczycieli; pojęcia f nosi się do prakt. „sztuki wychowania" i różnieniu od pedagogiki, która jest dM i nauk. refleksją dotyczącą praktyki otlukfl nej; ob. pojęcie p. odnosi się także do fj dygmatu edukacyjnego, który może prpj rać postać doktryny pedag., ideologii tul cyjnej bądź ukrytego programu wych! wczego (np. szkoły).

pedagogiczny eksperyment -* ekspfl

ment pedagogiczny.

pedagogika, dziedzina (dyscyplina) n# zajmująca się badaniem szeroko rozuffl] nych procesów edukacyjnych oraz uwaffll kowań dyskursu edukacyjnego.

Powstanie pedagogiki. Pojęcie pedagogii" pojawiło się w XIX w. (do tego czasu przętjfc miotem opisu i działań prakt. były raowjf pedagogia i edukacja), co było związattf-z procesem nadawania refleksji o edukacji statusu wiedzy nauk. Z naukami uprawiany! mi w paradygmacie kartezjańsko-newtonow» skim wiązano nadzieję usprawnienia „pano» wania” człowieka w świecie społ., podobni! jak to dokonało się w świecie przyrodniczym, Te nadzieje korespondowały z oświeceniowa ideą postępu i ideologią inżynierii społ., poq wpływem których zaczęto wierzyć, że nauka służy ujarzmianiu przypadkowości, zwiększając tym samym bilans szczęścia jednostkowego i społ. oraz obszar wolności i autonomii człowieka. Wprowadzenie pojęcia wychowania (zamiast pojęcia edukacji) miało sygnalizować w warstwie językowej, że przedmiotem badań jest ten typ działań, który

tyyklniv.il'. Uzyskiwanie statusu #(h u|i.'lnicnia następujących ' jj im. zenia przedmiotu ba-*4    systemu kategorial-

_fti,. 11 (.modyfikowania lub wy-i,t,,i:,il,Micj metodologii badań, idą imiiMm instytucjonalnych dla Im)|i[I,iIii właściwego autoryte-j ||nm«.iil/.i'iiia badań, publikowa-i ,,iu|iiii nauk., kształcenia lu-jiiiiti i-i 11.1 w dyskursie). Znaczący ttif!nl*‘iiii' tych warunków wniósł uv I.F. Herbart, który uzyskał »i.itniilzc stanowisko pierwszego iiw_Hh docenta pedagogiki (1802). ~4ii, t._:,i.-diy w Królewcu utworzy! se-i |iid.ig dla nauczycieli szkół śred-rt»M.«vi li lego uczniowie doprowadzi-i^tiw.il.iiil.i Tow. Popierania Pedagogiki ^Ł Hsiilti T.ik narodziła się szkoła her-iN I > herbartyzm), która zdomino-lęiii myileiiie o edukacji na kilka dziełu I l.i przełomie wieków pojawiły się i hiiiIi i ii‘dag., m.in.: -> pedagogika renu h > nowego wychowania, -> pelt* i wiązana z naturalizmem pedag., -> Hytł.i pi.igmatyzmu (tzw. -* progresy-iio i r-y . pedagogika kultury; wprowa-ifiin ińwiilcż metodę eksperymentalną i ba-

Ki nnpliyrzne.

_Bii|.,di.i współczesna na Zachodzie.

.nu o edukacji w 2. poł. XX w. było in-me ideologiami liberalnymi, promują-b«l Indywidualistyczne koncepcje człowie-111 |il(ii.ilizm światopoglądowy. Opisy, wy-oiiilrnl.i i interpretacje problemów edukacyjni,! h wpisywały się w najważniejsze spory .-•lii u yjne tego okresu. Rozwój pedagogiki ,m li cechowało: 1) przezwyciężenie myś-ini iinpirowanego utopiami i ideologiami j iiiiiweisalnych roszczeniach, oczekujących muł systemu kreowania „nowego czło-dii'.r. 2) przezwyciężenie scjentystycz-..yili zasad tworzenia wiedzy, 3) przezwy-M . mc mitu o bezzałożeniowości badań na-ii|. i 'izczególnej atencji dla procesu dyferen-i J,ti |l w poszczególnych dyscyplinach nauk., II u/,ii,mię odrębności paradygmatycznej wie-,l v wytwarzanej przez nauki humanist., d przezwyciężenie zjawiska antropologiz-iiiii. psychologizmu, socjologizmu i pedago-iii,'inii, 6) przezwyciężenie ostrych podziałów między różnymi typami wiedzy i różnymi dyscyplinami nauki. W rozwoju pedagogiki .u h. wyróżnia się ob. 3 etapy.

I l.ip ortodoksji objął pierwsze 20 lat po ii wojnie świat. Badania były realizowane i;l. w paradygmacie strukturalno-funkcjonal-pedagogika nym. Największe zasługi dla wypracowania ścisłych procedur i metod badawczych pozwalających na porównywanie wyników miało -+ Międzynar. Stów. do Badania Osiągnięć Szkolnych (IEA). Wieloczynnikowa analiza zmiennych miała duże znaczenie dla ujawnienia złożoności, wieloaspektowości, i wielowymiarowości zjawiska i procesu edukacji oraz jego efektów. To przyczyniło się do otwarcia humanist. perspektywy poznawczej i zainteresowania metodologią badań -» jakościowych. Trwałym rezultatem pomiaru jest stworzenie baz danych, dotyczących funkcjonowania instytucji i systemów oświatowych we wszystkich krajach i na wszystkich kontynentach. Obowiązkiem organizacji międzynar. (ONZ, UNESCO, UE, OECD) jest zbieranie, przetwarzanie i udostępnianie informacji o oświacie. UNESCO ma swoich tłumaczy oraz specjalne służby zajmujące się terminologią, dokumentacją i upowszechnieniem. Największą skomputeryzowaną bazę danych stanowi -* ERIC (Educational Resources Information Center), działający w USA od 1966, nad dokumentacją pracuje tam 16 wyspecjalizowanych zakładów nauk. W Europie funkcjonują następujące bazy danych: BLAISE (Anglia), DIMIN (Niemcy), IRS (Włochy), PASCAL (Francja). UNESCO koordynuje program oświat. SORID i EDFAC.

Etap heterodoksji objął lata 70. i 80. W badaniach nad edukacją zaczęły dominować ujęcia krytyczne. Przyczyny zainteresowania tym typem badań były następujące: I) rozczarowanie paradygmatem strukturalno-funk-cjonalnym (nie udało się lepiej przewidywać, projektować i zapobiegać niepowodzeniom edukacyjnym), 2) ruch kontestacji 1968, który objął środowiska akad. Europy (poza państwami socjalistycznymi) i USA, 3) działalność i raporty Klubu Rzymskiego, 4) upowszechnianie się nowych teorii społ. (np. teorii językowego tworzenia świata, teorii reprodukcji, teorii ukrytego programu szkoły). Nastąpiła też zmiana preferencji metodologicznych, która spowodowała przesunięcie zainteresowań badaniami typu makro ku badaniom typu mikro; od badań ilościowych ku badaniom jakościowym; od badania wielkich struktur i instytucji ku badaniom biografii. Trwałą wartością tego etapu jest odkrycie wielości pedagogii, paradygmatów edukacyjnych (doktryn, ideologii), orientacji teoret. i wielości języków pedagogiki. W tym kontekście znajdują uzasadnienie nowe kryteria typologii współcz. orientacji pedag. Ob. uważa się, że istnieje możliwość zrekonstruowania wymiaru ontologicznego, poznawczego,