skanuj0090

reformy

w grudniu 1998 r. ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, w szkołach będzie realizowany przedmiot: wychowanie do życia w rodzime, zawierający m.in. elementy edukacji seksualnej. Będzie on obligatoryjny dla szkół, ale nieobowiązkowy dla uczniów, zaś o ich udziale w zajęciach zadecydują rodzice po zapoznaniu się z programem.

Reformy strukturalne. Odnoszą się one do zmiany pewnych elementów ustroju oświaty, w szczególności: 1) systemu finansowania, 2) statusu nauczycieli (np. stopnie awansu zawodowego, wymagane kwalifikacje), 3) mechanizmów kontroli oraz sprawowania nadzoru pedag., 4) czasu trwania obowiązkowej nauki, 5) typów szkół. W 1991 przyspieszono proces uspołecznienia systemu oświaty przez stworzenie warunków do oddolnego powoływania rad szkół, wojewódzkich rad oświatowych i krajowej rady oświatowej. Wzmocniono również pozycję dyrektora szkoły, wybieranego w drodze konkursu na pięć lat, czyniąc go m.in. pracodawcą i zlecając mu część zadań nadzoru pedagogicznego. Kuratorzy oświaty, którzy są wybierani w drodze konkursu, sprawują od 1998 nadzór pedagogiczny nad szkołami w imieniu wojewody, a nie ministra edukacji. Ich kompetencje zostały wzmocnione przez przyznanie im prawa zwrócenia się do organu prowadzącego szkołę z wnioskiem o odwołanie jej dyrektora, jeśli nie realizuje on zaleceń nadzoru pedagogicznego.

Nowością było dopuszczenie na mocy ustawy

0    systemie oświaty z 1991 możliwości wypełniania obowiązku szkolnego poza szkolą. Nowa Konstytucja RP wydłużyła ten obowiązek do 18 roku życia. W 1994 Min. Edukacji Nar. wprowadziło eksperymentalnie nowy typ szkoły średniej ogólnokształcącej — liceum techniczne, przygotowujące do uzyskania świadectwa dojrzałości oraz kwalifikacji ogólnozawodowych określonych profilem kształcenia. Eksperyment, w którym uczestniczyło 145 szkół, został zakończony pomyślnie, toteż na mocy rozporządzenia z 29 VII 1998, umożliwia się tworzenie kolejnych szkół tego typu. Mają one zastąpić technika

1    licea zawodowe, a w przyszłości przekształcić się w 3-letnie licea profilowane. Zatwierdzono również 12 profili zawodowych, a mianowicie: kształtowanie środowiska, chemiczny, mechaniczny, elektroenergetyczny, elektroniczny, leśnictwa i technologii drewna, transportowy, usługowo-gospodarczy, rolno--spożywczy, tekstylny, ekonomiczno-admini

stracyjny i społeczno-socjalny. Innym lyMp szkoły o statusie eksperymentalnym, klflj mógł zaistnieć dzięki procesom refornuiMp; nia oświaty, jest gimnazjum akademlejaj-(obecnie istnieje jedna placówka tego rodiljr w Toruniu).    i

W 1998 w drugą fazę badań wszedł tzw. uj# peryment wałbrzyski, będący próbą stwfltljj nia nowej koncepcji rekrutacji uczniów |§ szkól ponadpodstawowych. Celem tego perymentu było opracowanie wystandifjt zowanych testów do badania kompetenfjj uczniów w zakresie języka polskiego i milp matyki, przeszkolenie grupy nauczycieli ł(f sprawdzania pytań otwartych z języka |ldj$ skiego, powołanie instytucji dostarczający^ uczniom informaq'i ułatwiających podjyęll decyzji o wyborze szkoły oraz zapewnił)^ cych odpowiednie przygotowanie, przepr# wadzenie i ocenę sprawdzianów, a także (HM ordynację przebiegu rekrutacji do szkól [1#= nadpodstawowych.

Reformy systemowe. Dotyczą one rzeczy? wistej zmiany „logiki” systemu oświatowego Jest to typ reform głębokich prowadzących dl przekształceń instytucjonalnych i organi/J* cyjnych, wiążących się ze zmianą relacji mlf« dzy systemem oświatowym a systemem spn* łecznym (np. nowa definicja państwa, decen< tralizacja kształcenia, liberalizacja rynku podręczników szkolnych, dostosowanie syl* temu zarządzania oświatą do nowej struktury państwa itp.). Ten typ reform zapoczątkował w 1990 rząd T. Mazowieckiego, wprowadzi* jąc możliwość dobrowolnego, a od 1994 obo* wiązkowego przejmowania szkól podstawowych przez gminy. Brak kontynuacji prze* rząd W. Pawlaka drugiego etapu reformy sa* morządowej sprawił, iż proces przejmowania szkół przez jednostki samorządu terytorialne* go został zahamowany, a w przypadku szkol* nictwa ponadpodstawowego wręcz nie roz* poczęty (z wyjątkiem programu pilotażowe* go realizowanego w kilku dużych miastach), Dopiero w 1997 na mocy tzw. ustawy o wielkich miastach 46 gmin miejskich przejęto część szkolnictwa ponadpodstawowego. Nie zadbano jednak wówczas o szkolnictwo zawodowe, specjalne i artystyczne, pozostawiając jego finansowanie w gestii odpowiednich władz administracji państwowej, a nie samo* rządowej. Min. Edukacji Nar. pod kierownictwem M. Handkego, nowelizując w lipctt 1998 ustawę o systemie oświaty, zapowiedziało dogłębne zreformowanie ustroju szkolnego. Zakłada ono m.in. przedłużenie jednolitej edukacji do lat 16, przesunięcie o rok decyzji o zróżnicowaniu dalszego typu k«/.l,ilcenia oraz utworzenie szkól nowego tylni, dostosowanych do etapów rozwoju i spe-iylli znych potrzeb uczniów w poszczegól-nyi li grupach wiekowych, l-liiwy ustrój szkolny wprowadza: 1) sześcio-szkoły podstawowe z wewnętrznym |md/.iałem na dwa cykle dydaktyczne: na-niv,,mie zintegrowane w klasach I-III i nanizanie blokowe w klasach IV-VI, kończące »lę sprawdzianem nabytych przez uczniów Mnpetencji (wiedzy i umiejętności), które wynikają z podstawy programowej; 2) trzy-lidiiie gimnazja wydłużające o rok powszechną i obowiązkową edukację ogólnokształcącą, celem tego typu szkoły ma być upow-n/.iTlinienie wykształcenia ogólnego, wyrównanie szans dzieci w dostępie do edukacji iii.iv'. podniesienie poziomu nauczania, zali winienie wysoko wykwalifikowanej kadry pedagogicznej, bogatsze wyposażenie szkól w pomoce dydaktyczne, rozbudzenie aspiracji edukacyjnych młodzieży oraz właściwe przygotowanie jej do dalszej nauki; ten cykl edukacji będzie się kończył egzaminem pre-m icntującym; 3) trzyletnie licea profilowane, ic.ilizujące kanon kształcenia ogólnego, wspólny dla wszystkich uczniów oraz kształcenie w danym profilu, rozumianym jako rozszerzony program grupy przedmiotów ogólnokształcących (np. liceum klasyczne, humanistyczne, matematyczne) lub przedmiotów 1 zajęć określonych profilem kształcenia zawodowego (np. liceum o profilu technicznym, ekonomicznym, socjalnym); ten typ edukacji zakończy państwowy egzamin manualny; w przypadku liceum profilowanego zawodowo jednym z przedmiotów maturalnych może być któryś z bloków zawodowych na zasadach analogicznych do profili niezawodowych; 4) dwuletnie szkoły zawodowe, umożliwiające uzyskanie tytułu wykwalifikowanego robotnika lub pracownika; przygotowanie do zawodu będzie prowadzone w pracowniach ćwiczeń praktycznych, a w przypadku kosztownego wyposażenia w centrach kształcenia zawodowego, z wyraźną tendencją do oparcia praktycznej nauki zawodu na zakładzie pracy; nauka w tych szkołach zakończy się egzaminem zawodowym, w którym wezmą udział m.in. przedstawiciele pracodawców; 5) dwu-, trzy- lub cztero-semestralne policealne szkoły zawodowe umożliwiające maturzystom, nie podejmującym studiów wyższych, zdobycie kwalifikacji w konkretnym zawodzie na poziomie średnim technicznym lub równorzędnym; krótkie cykle kształcenia przewiduje się dla absolwentów liceów profilowanych zawodowo, dłuższe zaś dla pozostałych; edukacja w tych szkołach będzie kończyć się egzaminem zewnętrznym zgodnym ze standardami dla danego zawodu; 6) dwuletnie licea uzupełniające adresowane do absolwentów szkół zawodowych, którzy zamierzają kontynuować edukację, chcąc uzyskać pełne wykształcenie średnie.

Dostosowanie systemu zarządzania oświatą do nowej struktury państwa (powiaty, nowe województwa) ma także wpływ na system jej finansowania oraz na sposób prowadzenia nadzoru. Kuratoria oświaty przestały być z początkiem 1999 organem prowadzącym dla placówek oświatowych, kontrolę obowiązku szkolnego sprawuje dyrektor szkoły, którego gminne władze będą informować o zmianach w ewidencji dzieci i młodzieży w wieku 3-18 lat. Wszystkie publiczne przedszkola (również specjalne oraz z oddziałami integracyjnymi) są już zakładane i prowadzone przez samorządy gminne, które też ustalają sieć i granice obwodów szkolnych. Zgodnie z nowymi zasadami finansowania oświaty, gminy otrzymują od państwa subwencję na zadania realizowane w szkołach podstawowych i gimnazjach (w tym z oddziałami integracyjnymi), szkołach przy zakładach poprawczych i w schroniskach dla nieletnich. Dzięki temu mogą prowadzić własną politykę oświatową, adekwatną do potrzeb lokalnego rynku pracy. Powiaty otrzymują subwencję uzupełniającą z budżetu państwa na zadania edukacyjne w zakresie zakładania i prowadzenia szkól i gimnazjów specjalnych, szkól ponadgimnazjalnych, szkół o profilu sportowym oraz artystycznym I i II stopnia, poradni psychologiczno-pedagogicznych i specjalistycznych, a także placówek opiekuńczo-wychowawczych, resocjalizacyjnych, wspomagających zastępcze formy wychowania rodzinnego oraz ośrodków adopcyjno-opiekuńczych. Samorządy wojewódzkie mogą natomiast prowadzić szkoły o znaczeniu regionalnym lub ogólnopolskim, placówki resocjalizacyjne, publiczne zakłady kształcenia i doskonalenia nauczycieli (kolegia nauczycielskie, ośrodki metodyczne) oraz biblioteki pedagogiczne. Efektem powiązania reformy oświaty ze zmianą ustroju administracyjnego państwa będzie — jak się wydaje — bardziej racjonalne dostosowanie sieci szkolnej do warunków lokalnych.

W ramach reformy systemowej jest również planowane wprowadzenie, oprócz istniejącego wewnątrzszkolnego systemu pomiaru osiągnięć szkolnych, nowego, zewnętrznego systemu oceniania pracy uczniów oraz całej